Η πανδημία του κορωνοϊού κράτησε επί της ουσίας 3,5 χρόνια, από τον Ιανουάριο του 2020 έως τον Μάιο του 2023, όταν η συγκεκριμένη ασθένεια χαρακτηρίστηκε πλέον από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως ενδημική, όπως η γρίπη και άλλες κοινές ασθένειες που συντροφεύουν την καθημερινότητα του ανθρώπου.
Μέχρι σήμερα υπήρξαν πάνω από 780 εκατ. άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη που προσβλήθηκαν από τον ιό Covid-19 και πάνω από επτά εκατ. θάνατοι, κατατάσσοντάς την ως την πέμπτη πιο φονική επιδημία ή πανδημία στην Ιστορία της ανθρωπότητας.
Η πρώτη, έστω και χωρίς απόλυτα εξακριβωμένα στοιχεία, παραμένει ο «μαύρος θάνατος», η βουβωνική πανώλη που χτύπησε Ευρώπη, Ασία και Βόρεια Αφρική από το 1346 έως το 1353 και είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 25-50 εκατ. ανθρώπων.
Η δεύτερη εμφανίστηκε πολύ πιο πρόσφατα, από το 1918 έως το 1920. Η ισπανική γρίπη, παγκόσμια πανδημία, είχε εξακριβωμένους 17 εκατ. θανάτους, αλλά ο αριθμός μπορεί να φτάνει έως και τα 100 εκατομμύρια. Εκείνη την εποχή, άρχισε να κάνει τα πρώτα, σταθερά του βήματα, το άθλημα που έμελλε να εξελιχθεί στο πιο αγαπητό και δημοφιλές στον πλανήτη: Ττο ποδόσφαιρο.
Εναν αιώνα αργότερα, η ασπρόμαυρη θεά έχει δισεκατομμύρια πιστούς σε όλο τον πλανήτη και για χάρη της διακινούνται δισεκατομμύρια ευρώ σε μεταγραφές, εισιτήρια, πωλήσεις προϊόντων, κατασκευές υποδομών και πάει λέγοντας.
Οπως οτιδήποτε αφορούσε την καθημερινότητά μας, έτσι και το ποδόσφαιρο επλήγη (όπως αποδείχθηκε, όχι ανεπανόρθωτα) από την πανδημία του κορωνοϊού. Τα γήπεδα έκλεισαν για πάνω από ενάμιση χρόνο, τα έσοδα κατέρρευσαν, σύλλογοι έφτασαν στα πρόθυρα της εξαφάνισης και, μάλιστα, κάποιοι εξ αυτών δεν άντεξαν.
Οχι, βεβαίως, οι δυνατοί, που επίσης είχαν τεράστιες απώλειες, αλλά βρήκαν τον τρόπο να σταθούν στα πόδια τους και, μόλις λίγους μήνες μετά την επίσημη λήξη της πανδημίας, να καταγράψουν έσοδα-ρεκόρ, όπως επιβεβαιώνει η έρευνα της UEFA με τίτλο «Το Χρηματοδοτικό και Επενδυτικό Τοπίο των Ευρωπαϊκών Συλλόγων».
Σε πάνω από 110 σελίδες, η ευρωπαϊκή συνομοσπονδία ξετυλίγει το οικονομικό κουβάρι του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου και πώς αυτό γιγαντώνεται κάθε ημέρα που περνάει. Ο πρόεδρος της UEFA, Αλεξάντερ Τσέφεριν, αναφέρει μερικά εντυπωσιακά νούμερα στο εισαγωγικό του σημείωμα.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τον ισχυρό άνδρα του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου, την τελευταία δεκαετία και, παρά την τεράστια κρίση του Covid-19, τα έσοδα από τις διασυλλογικές διοργανώσεις έχουν ανέβει κατά 122%, τα εγχώρια τηλεοπτικά έσοδα κατά 80% και τα έσοδα από χορηγικές και εμπορικές συμφωνίες κατά 70%!
Ο Αντρέα Τραβέρσο, διευθυντής Οικονομικής Βιωσιμότητας και Ερευνας της UEFA και η ψυχή της εφαρμογής του Financial Fair Play στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, επισημαίνει με τη σειρά του ότι η ενδελεχής ανάλυση των οικονομικών σε 700 ευρωπαϊκούς συλλόγους δείχνει πως τα συνολικά έσοδα έφτασαν το οικονομικό έτος 2022 τον αριθμό-ρεκόρ των 24 δισ. ευρώ, και αυτό το ποσό θα ανέβει κατά τουλάχιστον δύο δισ. το 2023.
Ο μέσος όρος ανάπτυξης την τελευταία δεκαετία (2013-2023) είναι ένα δισεκατομμύριο ευρώ ανά χρόνο. Και, όσο και εάν ειδικοί και οικονομολόγοι υποστηρίζουν κατά καιρούς ότι η φούσκα του ποδοσφαίρου θα σκάσει και θα το κάνει με κρότο, αυτό το «μπαμ» δεν φαίνεται προς το παρόν στον ορίζοντα.
Τη «μερίδα του λέοντος» σε αυτόν τον αριθμό-μαμούθ των 23,9 δισ. ευρώ σε έσοδα, βεβαίως, ανήκει στο Top-5 των ευρωπαϊκών λιγκών, με πρώτη την αγγλική Premier League, που δεν επηρεάστηκε ούτε από το Brexit, με 6,4 δισ. ευρώ. Ακολουθούν κατά σειρά η ισπανική La Liga (3,33 δισ. ευρώ), η γερμανική Bundesliga (3,32), η ιταλική Serie A (2,3) και η γαλλική Ligue 1 (1,9).
Σε επίπεδο συλλόγων, το Top-20 αποτελείται από εννέα αγγλικούς, τέσσερις ιταλικούς, τρεις ισπανικούς, τρεις γερμανικούς και έναν γαλλικό. Η Ρεάλ Μαδρίτης, η βασίλισσα των 14 Champions League, οδηγεί την κούρσα με 841 εκατ. ευρώ σε έσοδα, με την πρώτη πεντάδα να συμπληρώνουν Μάντσεστερ Σίτι (836), Μπαρτσελόνα (815), Παρί Σεν Ζερμέν (807) και Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ (747).
Τα έσοδα, τα οποία προκύπτουν από τηλεοπτικά δικαιώματα, χορηγικές και εμπορικές συμφωνίες και πωλήσεις εισιτηρίων και προϊόντων του συλλόγου, δεν συνιστούν απαραίτητα και κέρδη, αφού ταυτόχρονα τα έξοδα είναι τεράστια, με το δούναι και λαβείν να είναι διαρκές και το ποσό αυτής της ευρείας συναλλαγής, απλώς, ανυπολόγιστο.
Τα λειτουργικά κόστη, λοιπόν, φτάνουν τα 17 δισ. ευρώ (16,9 για την ακρίβεια), με την πλειονότητα εξ αυτών να αφορούν τις απολαβές των ποδοσφαιριστών και την Premier League να οδηγεί και πάλι τη σχετική λίστα με 4,3 δισ. ευρώ σε μισθούς, ενώ ακολουθούν La Liga (2,3), Serie A (1,9), Bundesliga (1,8) και Ligue 1 (1,7).
Η Μπαρτσελόνα, που τόσα οικονομικά προβλήματα αντιμετωπίζει εσχάτως, ήταν πρώτη σε μισθούς με 639 εκατ. ευρώ, με την πρώτη πεντάδα να συμπληρώνουν Παρί Σεν Ζερμέν (729), Μάντσεστερ Σίτι (554), Ρεάλ Μαδρίτης (453) και Λίβερπουλ (429). Η πρώτη τετράδα, δηλαδή, είναι η ίδια με τα έσοδα, αλλά με την ανάποδη σειρά.
Μετά την περίοδο του κορωνοϊού, τα έσοδα από μεταγραφές έφτασαν το ποσό-ρεκόρ των 3,8 δισ. ευρώ το 2022, ποσό που αναμφίβολα θα είναι μεγαλύτερο το 2023 και πιθανότατα να παρουσιάσει περαιτέρω αύξηση και το 2024.
Παρά την τριετία απωλειών λόγω Covid-19, με τα χρέη να παρουσιάζουν αύξηση της τάξεως του 27%, οι σύλλογοι βρίσκουν σιγά σιγά και πάλι τα (οικονομικά) πατήματά τους, έστω και αν τα χρέη τους αγγίζουν συνολικά τα 26 δισ. ευρώ.
Ενα ποσό που θεωρητικά ενισχύει τη θεωρία της φούσκας, αλλά είναι (εν μέρει) πλασματικό, αφού η οικονομική δυναμική των συλλόγων και η φίλαθλη βάση τους είναι τέτοια που τους κρατάει όρθιους και, επί της ουσίας, ισχυρούς.
Οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση, με τέτοια χρέη, θα είχε βάλει λουκέτο προ πολλού. Οχι, όμως, οι εκπρόσωποι του λαοφιλούς ποδοσφαίρου, οι οποίοι προσελκύουν συνεχώς χορηγούς και, μάλιστα, τους περισσότερους εκτός Ευρώπης, παρότι η μπάλα έχει την τιμητική της κατά κύριο λόγο στην Γηραιά Ηπειρο.
Ρεκόρ και στα έσοδα από φανέλες και πωλήσεις προϊόντων, με την Μπαρτσελόνα στην πρώτη θέση (179 εκατ. ευρώ) και Ρεάλ Μαδρίτης (155), Μπάγερν Μονάχου (147), Λίβερπουλ (132) και Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ (130) να συμπληρώνουν την πρώτη πεντάδα.
Το 2023 ολοκληρώθηκαν δώδεκα νέα γήπεδα ή νέες προπονητικές εγκαταστάσεις, ενώ 28 ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, έχτισαν τουλάχιστον ένα γήπεδο την τελευταία δεκαετία. Και σε διαδικασία κατασκευής ή ανακαίνισης βρίσκονται άλλα έξι γήπεδα.
Η UEFA χαμογελάει με τα περισσότερα από τα στοιχεία της συγκεκριμένης έρευνας, αλλά είναι δεδομένο ότι την προβληματίζει το όλο και πιο δημοφιλές φαινόμενο της πολυϊδιοκτησίας. Πάνω από 300 σύλλογοι παγκοσμίως ανήκουν πλέον σε διάφορα funds και επιχειρηματικούς ομίλους, όταν πριν από πέντε χρόνια ήταν λιγότεροι από εκατό και το 2012 λιγότεροι από σαράντα!
Η Ευρώπη, βεβαίως, βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της διαδικασίας, υποχρεώνοντας την UEFA να αναθεωρήσει τους περιορισμούς περί πιθανών αναμετρήσεων σε διασυλλογικές διοργανώσεις δύο συλλόγων που ανήκουν στον ίδιο ιδιοκτήτη, αφού αυτοί είναι όλο και περισσότεροι. Οχι, δεν είναι όλα ρόδινα στον «πλανήτη» της μπάλας. Προς το παρόν, όμως, η φούσκα του αντέχει. Και δεν… καταλαβαίνει ούτε από κορωνοϊούς ούτε από παγκόσμιες οικονομικές κρίσεις.