Την 1η Ιουνίου 1996 συνέβη κάτι ασυνήθιστο στην καλλιτεχνική και συναυλιακή Αθήνα. Δύο πολύ σημαντικά ονόματα της διεθνούς μουσικής βρέθηκαν να εμφανίζονται ζωντανά στη σκηνή σε δύο διαφορετικούς χώρους, την ίδια ώρα και σε απόσταση μερικά μόλις χιλιόμετρα ο ένας από τον άλλον. Ο ένας απ’ αυτούς ήταν ο Ντέιβιντ Μπόουι ο οποίος συμμετείχε ως headliner σε ένα διήμερο φεστιβάλ με πολλούς ακόμα μεγάλους και σημαντικούς μουσικούς όπως ο Ελβις Κοστέλο και ο Λου Ριντ, στο 2nd rocking Athens φεστιβάλ που έγινε στη λεωφόρο Αλεξάνδρας στο γήπεδο του Παναθηναϊκού. Ο άλλος ήταν ο σπουδαίος και πολυβραβευμένος Ιάπωνας συνθέτης ορχηστρικής και κινηματογραφικής μουσικής, Ρουίτσι Σακαμότο που έπαιζε εκείνο το βράδυ στις εννιά στο Ηρώδειο μαζί με το τρίο του πιάνο, βιολοντσέλο και βιολί.
Στο μυαλό μας αυτοί οι δύο μπορεί να μην είχαν κοινό ήχο –ιδιαίτερα εκείνη την εποχή– όμως η αφετηρία τους έμοιαζε να έχει πολλά κοινά στοιχεία έμπνευσης, φιλοσοφίας, πνευματικότητας και στο τέλος και αισθητικής. Αλλωστε το 1983 δεν ήταν και τόσο μακριά όταν είχαν εμφανιστεί και οι δύο ως ηθοποιοί στην ταινία του Ναγκίσα Οσιμα «Καλά Χριστούγεννα κύριε Λόρενς» για την οποία ο Σακαμότο είχε γράψει και τη μουσική. Ο μύθος για πολλά χρόνια ήθελε τους δύο αυτούς καλλιτέχνες να έχουν με κάποιον τρόπο επικοινωνήσει κατά τη διάρκεια της σύντομης παραμονής τους στην Αθήνα. Σήμερα η Ιστορία λέει πως αυτό δεν συνέβη.
Ο καθένας μας έκανε τις επιλογές του τότε αλλά έμεινε και ένα απωθημένο σε όσους διαλέξαμε το φεστιβάλ και δεν μπορέσαμε να δούμε ζωντανά τον Σακαμότο. Ετσι είχαν τα πράγματα μέχρι πριν από λίγο καιρό όταν το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου προγραμμάτισε την προβολή της ολοκαίνουργιας ταινίας με τίτλο Opus. Πρόκειται για την κινηματογράφηση της τελευταίας του περφόρμανς και αποτελεί την τελευταία ερμηνεία της ζωής του. Ηταν γνωστό ότι η ασθένειά του τον είχε καταβάλει και για πολλά χρόνια δεν μπορούσε να δώσει συναυλίες ούτε να κάνει περιοδείες. Προς τα τέλη του 2022 μπήκε σε έναν γνώριμο χώρο, ένα στούντιο έχοντας μπροστά του μόνο το πιάνο του ενώ πλαισιωνόταν από τους αγαπημένους του. Η σπουδαία μουσική, η μεγάλη μουσική, έχει άλλη δύναμη και ξεχωρίζει όταν την ακούς γυμνή, με ένα όργανο, σαν να είσαι στην πηγή που χαρίζει ή δημιουργεί τις μελωδίες στον κόσμο μας.
Η έμπνευση, η φυσικότητα και η μοναδικότητά της φαίνονται στις απλές, μοναχικές νότες. Ακούγοντας αυτά τα 20 θέματα που ίδιος επέλεξε και έβαλε στη σειρά αποδεικνύουν ότι ο Σακαμότο υπήρξε από τους πιο ταλαντούχους της γενιάς του. Μοναδικά υπέροχες μουσικές, από την περίοδο που ο ίδιος ήταν ποπ σταρ με τους Yellow Magic Orchestra μέχρι τότε που έγραψε για ταινίες όπως τα “Merry Christmas Mr. Lawrence”, “The Last Emperor” και “The Sheltering Sky” και έως την τελευταία ηχογράφησή του στο στούντιο δείχνουν ότι δεν του έλειψαν ποτέ η έμπνευση, η πειθαρχία, η εσωτερικότητα και ένας δωρικός λυρισμός.
Ο τρόπος που ο Σακαμότο διάλεξε να αποχαιρετήσει τον κόσμο είναι συγκινητικός και παρακολουθείς αυτό το τελευταίο του κονσέρτο με κομμένη την ανάσα. Ο γιος του και σκηνοθέτης Νέο Σόρα τον κινηματογραφεί με συγκλονιστική απλότητα, και εμείς παρακολουθούμε τον εσωτερικό κόσμο του, τις ανάσες του και τη δυσκολία του μέχρι να φτάσει στο τέλος. Ο γιος του απαντάει με καθαρή ματιά και απλότητα στο ερώτημα: πώς φιλμάρει ένας γιος τον πατέρα του που φεύγει; Είναι ένα ερώτημα σκληρό και ίδιος κάνει το παν για να μεταδώσει με αξιοπρέπεια τον τελευταίο, το πιο σπουδαίο αγώνα της ζωής του. Να ολοκληρώσει ο ίδιος το έργο του. Είναι ένα φιλμ που δεν το βλέπεις αλλά το ακούς και το νιώθεις μέσα από την παρουσία του Σακαμότο με τον πιο έντονο τρόπο. Οπως φώναξε και κάποια στο τέλος της προβολής: αθάνατος!
ΑΚΟΥΩ: και απολαμβάνω το πρόσφατο άλμπουμ του Moby με τίτλο “Always Centered at Night” που αποκαλύπτει τις προτιμήσεις του για το ποιες είναι οι αγαπημένες ώρες του εικοσιτετραώρου. Σε αυτό το άλμπουμ ο Moby ανακαλύπτει ξανά τη χαρά της δημιουργίας, τη χαρά του να φτιάχνεις μουσική χωρίς την προσδοκία της εμπορικής επιτυχίας και χωρίς τους περιορισμούς που αυτή η προσδοκία επιβάλλει. Μπορεί και το κάνει και μάλιστα πολύ καλά. Τα εμπορικά δεσμά από ένα σημείο και μετά για τους καλλιτέχνες είναι τόσο σφιχτά που δεν τους επιτρέπουν ούτε να αναπνεύσουν. Ο Moby εδώ επιλέγει 13 φωνές που ίδιος εκτιμάει και θαυμάζει και θυμάται τις μέρες πριν από τη μεγάλη επιτυχία του Play το οποίο φέτος κλείνει τα 25 χρόνια από τη μέρα που κυκλοφόρησε.
ΔΙΑΒΑΖΩ: Ξανά τη «Γραμμή του Ορίζοντος» του Χρήστου Βακαλόπουλου που επιτέλους επανακυκλοφορεί ύστερα από πολλά χρόνια από τον εκδοτικό οίκο Εστία. Εδώ και πάρα πολύ καιρό στο ίντερνετ κυκλοφορούσαν σχόλια του τύπου «είναι η βιβλιάρα που δεν βρίσκεις πουθενά» εκτοξεύοντας τον μύθο του βιβλίου αυτού σε πρωτόγνωρα επίπεδα. Το διαβάζω ξανά γιατί τα 33 χρόνια που πέρασαν από τότε που κυκλοφόρησε δεν είναι ούτε κοντά αλλά ούτε και μακριά, άσχετα αν σήμερα μιλάμε για μια τελείως διαφορετική χώρα και για μια τελείως διαφορετική κοινωνία. Το διαβάζω ξανά γιατί είναι μια εποχή που η Αθήνα και οι κάτοικοί της χρειαζόμαστε κάποιους δυνατούς αστικούς μύθους για να κρατηθούμε αφού η εποχή δεν ευνοεί ώστε να φτιαχτούν καινούργιοι. Το διαβάζω ξανά όχι από νοσταλγία για εκείνη την εποχή, αλλά γιατί θέλω να αφεθώ να με παρασύρει το κύμα μιας νέας γενιάς που μοιάζει σαν να ανακάλυψε το δικό της ιερό δισκοπότηρο. Και είμαι σίγουρος ότι θα τον κουβαλήσει μαζί της στα καλοκαιρινά της ταξίδια.
Προσπαθώ επίσης να σκεφθώ και τους λόγους που εκτός από cult status το έργο του αλλά και ο ίδιος ο Βακαλόπουλος έχουν γίνει επίκαιροι. Σκέφτομαι ότι αν υπάρχει μία εποχή που θα έπρεπε να επανεφεύρουμε, να φέρουμε ξανά στην επιφάνεια και το έργο και τη σκέψη του Βακαλόπουλου αυτή είναι η σημερινή.
Ο ίδιος δεν παρασύρθηκε ποτέ από ευκολίες, που άλλοι στη γενιά του τις αγκάλιασαν και τις έκαναν σημαία. Γενναιόδωρος προς τους άλλους και με μια λατρεία για τη ζωή και για τον απρόβλεπτο χαρακτήρα της είχε μια ματιά μοναδική στα πράγματα που τους έδινε την αληθινή διάσταση. Ο ίδιος πίστευε ότι η ζωή είναι ένα θαύμα, αυτό το θαύμα είναι δίπλα μας και το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να το ζήσουμε, εδώ και τώρα. Για όλους όσοι ασχολούνται αυτήν την περίοδο με τη Μεταπολίτευση ορμώμενοι απ’ όλες αυτές τις μικρές και μεγάλες αφορμές, οι συζητήσεις αλλά και οι αναζητήσεις μας δεν μπορούν να βγάζουν απ’ έξω το έργο του Χριστού Βακαλόπουλου. Αν κάτι χρειαζόμαστε σήμερα είναι μια απευθείας σύνδεση με την αληθινή ζωή, που μοιάζει να μας προσπερνάει με ταχύτητα, τη ζωή που τόσο λάτρευε και ήθελε να μάθει να τη ζήσει.
Και αυτό που χρειαζόμαστε επιπλέον είναι μια φιλοσοφία που να ξεφεύγει από τις δογματικές ευκολίες, να μπορεί να βουτά στα νερά της ζωής χωρίς προκαταλήψεις και χωρίς πόλωση. Χρειαζόμαστε επειγόντως μία νέα ματιά για τη ζωή, για τις ιδέες μας, για τις απόψεις μας, για τις θεωρίες μας και για τον τρόπο που προσεγγίζουμε τους άλλους, με κατανόηση και γενναιοδωρία. Δεν είναι καθόλου εύκολο αλλά είναι απαραίτητο και ο Βακαλόπουλος είχε δείξει και τον τρόπο. www.christosvakalopoulos.gr
Spotify List Blender #34