Μία φήμη ήταν αρκετή. Ανυπόστατη ή όχι, η υπόνοια ότι η Ερση Σωτηροπούλου έχει πιθανότητες να κερδίσει φέτος το Νόμπελ Λογοτεχνίας ήταν το απαραίτητο ερέθισμα για να εκδηλωθούν όσοι δεν θα ήθελαν με τίποτα να ευοδωθεί ένα τέτοιο σενάριο. Το ξέσπασμα των «πνευματικών ανθρώπων» (όλοι τους άνδρες, τι έκπληξη!) που βρήκαν τη φημολογία ασόβαρη είχε πολλή πλάκα, αλλά όχι για τον λόγο που πιστεύουν οι ίδιοι. Αν είναι αστεία η ιδέα ότι η Σωτηροπούλου μπορεί να αποσπάσει μια τέτοια διάκριση, ο ερεθισμένος φθόνος εκείνων που αισθάνθηκαν την ανάγκη να μας το επισημάνουν είναι δέκα φορές αστειότερος. Αλήθεια, ήταν η ελλιπής διασταύρωση της είδησης αυτό που τους ενόχλησε ή μήπως το ενδεχόμενο η είδηση να αληθεύει;
Καλαίσθητοι δικτάτορες
Ηταν περίεργες οι τελευταίες ημέρες για τις γυναίκες με δημοσιότητα. Η τραγουδίστρια Ματούλα Ζαμάνη, που τόλμησε σε συναυλία της να αφαιρέσει την μπλούζα της αποκαλύπτοντας τον κορμό της (σκάνδαλο!), εισέπραξε γενναίες δόσεις χλεύης, με αιτιολογία το «αντιαισθητικό» του θεάματος. Η Ματούλα Ζαμάνη δεν είναι μοντέλο, επομένως, σύμφωνα με το κριτήριο των τιμητών της αισθητικής (των άλλων), έχει χρέος να κρύβει ό,τι μαρτυρά αυτό που δεν είναι. Αν ήταν όμως μοντέλο; Θα μπορούσε να βγάλει την μπλούζα της χωρίς να υποστεί χλευασμό, αλλά θα υφίστατο άλλου είδους κριτική: τότε το εξαγριωμένο πλήθος θα επέκρινε τα ελαφρά της ήθη. Με τους αστυνόμους της αισθητικής δεν βγάζεις ποτέ άκρη· κυρίως επειδή το πρόβλημά τους δεν είναι η αισθητική (αυτήν ούτε καν τη γνωρίζουν), αλλά η ελευθερία.
Αντίλογος
Αυτό που δεν καταλαβαίνουν πολλοί εξ όσων ασκούν κριτική (δικαιολογημένη ή αδικαιολόγητη, σε ιδέες, καταστάσεις ή πρόσωπα) είναι ότι ο δίαυλος που ανοίγουν, ειδικά αν είναι δημόσιος, καταλήγει πάντα αμφίδρομος. Ο εξωτερικευμένος λόγος δεν μένει ποτέ αναπάντητος. Η σύγκρουση της Μαρίας Καρυστιανού με τις άλλες οικογένειες θυμάτων του δυστυχήματος στα Τέμπη είναι απόρροια της μεταμόρφωσης του δράματος σε κοινό τόπο, της λεκτικοποίησής του, που στην πρακτική του υπόσταση προσέθεσε και ρητορική. Ο αγώνας για δικαίωση μένει ζωντανός όσο οι συγγενείς μιλάνε· ταυτόχρονα όμως οι κουβέντες γεννούν νέους αγώνες, νέες συγκρούσεις, ακόμα και ανάμεσα στους αγωνιζομένους.
Ξένοι με άποψη
Ο καθένας διαλέγει τους αγώνες του. Μερικές φορές όμως καλό είναι να αφήνουμε και τον αγώνα να μας διαλέξει· δεν χρειάζεται να μας αφορούν όλα. Η ανάγκη ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ και της Ν.Δ. να υποδείξουν στους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ ποιον να εκλέξουν πρόεδρο περιέχει αρκετά κωμικά στοιχεία, αλλά και μια υποψία απληστίας. Φταίει όμως και το ΠΑΣΟΚ: τα νεοδημοκρατικά και συριζαϊκά στοιχεία στις υποψηφιότητες για την προεδρία είναι υπαρκτά και ορατά. Οι απρόσκλητες πολιτικές υποδείξεις δεν ήταν ακριβώς απρόσκλητες, λοιπόν.
Κρυφοκοιτάζοντας τους δίπλα
Κάτι αντίστοιχο συνέβη και στην εκδήλωση για τα 50 χρόνια της Νέας Δημοκρατίας: πρόσωπα δεξιά κι αριστερά της παράταξης ταράχτηκαν από την απουσία Καραμανλή και Σαμαρά περισσότερο απ’ ό,τι τα στελέχη και οι ψηφοφόροι της ίδιας της Ν.Δ. Το ανακάτεμα στις υποθέσεις των άλλων μπορεί να ιδωθεί με δύο τρόπους. Από τη μία, ως πολιτικός πολιτισμός: είμαστε τόσο καλά με τον εαυτό μας που αγωνιούμε και για το καλό των αντιπάλων μας! Εναλλακτικά, ως σύμπτωμα παρακμής: όποιος ασχολείται διαρκώς με τους γείτονες, κάτι θέλει να αποφύγει στο δικό του σπίτι· όποιος πιστεύει ότι τον αφορά ποιος μπαινοβγαίνει στους δίπλα έχει σταματήσει να δίνει σημασία στις δικές του συναναστροφές. Σε γενικές γραμμές, ισχύει και κάτι ακόμα: όποιοι δείχνουν να ενδιαφέρονται για τα πάντα, συνήθως δεν ενδιαφέρονται για τίποτα.