Αγαπητέ Ο.,
αν η αξιοπρέπεια κυβερνούσε τον κόσμο, θα μιλούσαμε ήρεμα στην αυλή κάποιου μπαρ. Εσύ θα έπινες μπέρμπον. Στο Διαδίκτυο δεν μπορούμε να μιλήσουμε. Ο διάλογος είναι ναρκοθετημένος. Οι κρίσιμες θέσεις ακυρωμένες από πριν. Ας συμφωνήσουμε, ήδη, και οι δυο πως είναι μία φρικτή εξέλιξη για οποιαδήποτε δημοκρατία η μία πλευρά να θεωρεί τους οπαδούς της άλλης πλευράς «σκουπίδια», «ηλίθιους», «ριζοσπαστικοποιημένους, επικίνδυνους κομμουνιστές».
Ας συμφωνήσουμε ότι δεν μπορείς να λες «woke» οποιονδήποτε δεν είναι με το μέρος σου. Αλλά και πως είναι ιδιαίτερα ενοχλητικά τα άρθρα και οι αφ’ υψηλού αναλύσεις που σε βλέπουν σαν κάποιου είδους βλάκα. Τι δεν κατάλαβες, σου λένε, άνθρωποι που βαριούνται να σε καταλάβουν. Γιατί είσαι τόσο συναισθηματικός, σου λένε άνθρωποι που ουσιαστικά αναρωτιούνται γιατί παίρνεις τη ζωή σου προσωπικά και όχι απρόσωπα σαν να είσαι νούμερο σε στατιστική; Γιατί γκρινιάζεις, ρωτούν από τον χρυσελεφάντινο πύργο της μεταδιδακτορικής μελέτης τους;
Η εμφάνιση του Τραμπ στο podcast του Joe Rogan
Προκειμένου να σε καταλάβω, αλλά και επειδή παρακολουθώ χρόνια τη συγκεκριμένη εκπομπή, συνδέθηκα ν’ ακούσω τη συνέντευξη Τραμπ στο πιο δημοφιλές πόντκαστ του κόσμου, το Joe Rogan Experience. Το πόντκαστ έχει πάνω από δύο χιλιάδες επεισόδια. Το επίπεδό του είναι από μέτριο έως χαμηλό. Κυρίως παρελαύνουν συνωμοσιολόγοι, αθλητές, κωμικοί, επιχειρηματίες, διατροφολόγοι κ.λπ. Είναι, όμως, από τα πιο επιδραστικά πόντκαστ στον κόσμο – αν αυτό λέει κάτι, μπορεί να μη λέει και τίποτα. Τα μεγάλα του πλεονεκτήματα είναι δύο: 1) Το διανοητικό θάρρος ενός ξεκάθαρα αντιδιανοούμενου γυμναστηριακού τύπου. Ο Ρόγκαν, που είναι σαν μπράβος όταν φοράει πουκάμισο, φαίνεται να καλεί όποιον του καπνίσει και να μιλάει μαζί του με ειλικρίνεια. 2) Ο σεβασμός, η ευγένεια και η καλή προαίρεση. Οι συζητήσεις στο πόντκαστ κρατάνε περίπου ένα τρίωρο, άρα δεν υπάρχει ο κίνδυνος τα λόγια του ομιλητή (συνήθως είναι άντρας) να βρεθούν εκτός του πλαισίου τους, όπως γίνεται με τα μικρά βιντεάκια.
Αργή Συζήτηση
Ποιος θα έβλεπε μία τρίωρη εκπομπή όπου δύο τύποι απλώς συζητούν; Χμ. Ολη η υφήλιος. Το πόντκαστ έχει εκατομμύρια ακροατές. Η συνέντευξη του Τραμπ στον Ρόγκαν έχει μέχρι τώρα 44.527.214 θεάσεις, το κανάλι στο Γιούτιουμπ πάνω από 18 εκατ. εγγεγραμμένους. Διατρέχω τα χιλιάδες σχόλια κάτω από τη συνέντευξη Τραμπ. Λένε πως θα θέλανε συχνότερα να παρακολουθούν συζητήσεις όπου κανείς δεν διακόπτει κανέναν και αυτός που παίρνει τη συνέντευξη δεν έχει μία ακαταμάχητη αγωνία να γλείψει αυτιά.
Η Σαγήνη της Γλώσσας Τραμπ
Αγαπητέ Ο., σε αντίθεση με άλλους, εγώ δεν βρίσκω τα παραληρήματα του Τραμπ εξουθενωτικά. Αυτό που κάνει μοιάζει με μία ζωντανή περφόρμανς όπου με στοιχεία υπερβολής και επανάληψης (όπως στο θέατρο) και με καλά μελετημένη κίνηση και στάση του σώματος μία παλιά καραβάνα της τηλεόρασης προσπαθεί να σαγηνεύσει. Το πετυχαίνει με το να γράφει στα παλιά του τα παπούτσια τους επικοινωνιολόγους –τουλάχιστον φαινομενικά– και τους λογογράφους. Κι εδώ συμφωνούμε, Ο., γιατί κι εγώ έχω σιχαθεί την αίσθηση πως η πολιτική είναι στην εποχή μας ένα άψυχο στρατήγημα επαγγελματιών μελετητών γραφημάτων. Είναι μια ξενέρωτη, νερόβραστη κατάσταση. Εχω, όμως, καχυποψία απέναντι στα συναισθήματα που εγείρονται σ’ ένα μεγάλο πλήθος. Οταν κάποιος σαγηνευτικός ηγέτης εκτελεί κάτι σαν θεατρική αφήγηση όπου ρόλο δεν παίζει το τι λέει, αλλά το πώς το λέει, κινδυνεύεις να μην ξέρεις τι θα κάνει μόλις βρεθεί με απροσμέτρητη δύναμη στα χέρια του. Παράλληλα, Τα συναισθήματα φόβου και μίσους που δημιουργεί στα πλήθη με απωθούν, σπέρνουν τη διχόνοια και κανονικοποιούν μία περιφρόνηση προς τους αδύναμους. Η πολιτική, όμως, στο δικό μου μυαλό δεν μοιάζει με κακό νούμερο κωμικού της δεκαετίας του ’90 που λέει σεξιστικά ανέκδοτα στο ημιμεθυσμένο του κοινό.
Τηλεπαιχνίδι ή Ριάλιτι;
Διαβάζουν λάθος τον Τραμπ όσοι στέκονται αποκλειστικά σε όσα λέει. Πρέπει να δούμε τη σαγήνη μίας καθησυχαστικής πράξης μαζικού υπνωτισμού σαν το σημείο αναφοράς της γλώσσας και της εκφοράς του λόγου Τραμπ και όχι να συγκρίνουμε τα λεγόμενά του με συντεταγμένα κείμενα επιχειρημάτων που διαθέτουν αρχή – μέση και τέλος, γιατί ο Τραμπ επιτίθεται ακριβώς σ’ αυτά τα επιμελημένα κείμενα. Πρέπει να φανταστούμε τον Τραμπ σαν έναν ηθοποιό που αυτοσχεδιάζει και που κάνει χιούμορ. Αυτές οι ποιότητες που είναι αναγκαίες για μία καριέρα στην τηλεόραση είναι επικίνδυνες για την πολιτική, αλλά ταυτόχρονα σε υψηλή ζήτηση γιατί το κοινό έχει γαλουχηθεί σε μία πολιτική σκέψη επιπέδου μεσημεριανάδικου (και στα καθ’ ημάς).
Οι θέσεις του είναι γλιστερές, ασαφείς και παιδαριώδεις. Αλλά αυτό δεν μετράει. Φοβάμαι Ο., ότι σε μεγάλο βαθμό σού αρέσουν τα λόγια του, όπως μας αρέσουν τα παραμύθια. Λόγω της υπόσχεσης που κρύβουν: ένας απλός κόσμος όπου ο πόλεμος σταματάει, επειδή κάποιος σηκώνει αποφασιστικά τηλέφωνο. Μια διοίκηση που λειτουργεί ρολόι, επειδή κάποιος λέει you are fired, «απολύεσαι», ατάκα του Τραμπ από τα χρόνια της τηλεόρασης. Ο λόγος του Τραμπ είναι εικονοποιητικός. Οταν αφηγείται, αφηγείται, δεν επιχειρηματολογεί. Σε οδηγεί, όπως όλοι οι καλοί αφηγητές, σ’ ένα παραμυθένιο σύμπαν ασφάλειας, όπου όλα είναι great και beautiful. Είναι ένας υπερθεαματικός λαϊκισμός της εναλλακτικής Δεξιάς καλά χρηματοδοτημένος απ’ όσους εχθρεύονται τον έλεγχο στις νέες τεχνολογίες και στη ρύπανση του περιβάλλοντος. Ενα δηλητηριώδες ποτό που μοιάζει με ζαχαρούχο μιλκσέικ.
Ο Τραμπ είναι σαν να παριστάνει τον πρόεδρο, και αυτό τον κάνει πιο πειστικό. Είναι τόσο ψεύτικος, παράδοξος και απίθανος που και μόνο η παρουσία του (καπελάκι, γραβάτα) σηματοδοτεί το σπάσιμο του ταμπού. Λέξεις όπως stupid (ηλίθιος) για στελέχη της διοίκησης; Ναι! Ανέκδοτα με μαφιόζους ή εξωγήινους; Ναι! Αν ακούσει κανείς τη συνέντευξη στον Ρόγκαν, θα νομίσει πως ο Τραμπ είναι μία από τις άπειρες κωμικές περσόνες της σόουμπιζ που έχουν περάσει από ’κει μέσα. Ισως γιατί αυτό είναι πραγματικά ο Τραμπ. Στο τρίωρο πόντκαστ, χωρίς κανείς να τον διακόπτει και χωρίς το πλήθος του, χωρίς ανόητους δημοσιογράφους που δεν έχουν χιούμορ και τον δαιμονοποιούν και τελικά τον ωφελούν, ο βασιλιάς είναι γυμνός. Ο υποψήφιος πρόεδρος επιτέλους έχει άπλετο χρόνο να πει αυτά για τα οποία τον «φιμώνουν», αλλά ξοδεύει απίστευτο χρόνο να παινεύεται για τις εξαιρετικές σχέσεις του με άλλους ηθικά χρεοκοπημένους άνδρες (Πούτιν, Ορμπάν) και για τη δημοφιλία του στο ΤικΤοκ ή το Google.
Αδύναμος Χαρακτήρας Και εύθραυστη Προσωπικότητα
Η άνοδός του στην πολιτική φανερώνει πόσο η πραγματικότητα έχει τραπεί σε υπερθέαμα – για να είναι πειστική πρέπει να μοιάζει σκηνοθετημένη, άλλωστε η πρόσληψη της πραγματικότητας γίνεται μέσω της καταγραφής της από χιλιάδες κινητά. Αν τον ακούσεις προσεκτικά, θα δεις την παραμυθού της γειτονιάς. Αφηγείται τις επίσημες συναντήσεις με ξένους ηγέτες, όπως οι επαρχιώτες (ως επαρχιώτισσα το λέω) τις εκδρομές τους στο εξωτερικό. Αναφέρεται στα παιδιά του. Κουτσομπολεύει – δεν είναι πιο σεξιστής απ’ ό,τι άλλοι όταν κουτσομπολεύουν. Το πρόβλημά μου είναι που θέλει να γίνει πλανητάρχης.
Oταν σοY μιλάει, Ο., σε κολακεύει. Χαϊδεύει ένα σημείο μέσα σου που αποζητά αποδοχή. Oπως όλοι οι λαϊκιστές, θυματοποιείται. Είναι το θύμα πισώπλατου μαχαιρώματος και αδικημένος, κάνει το κοινό του να νιώθει άνετα όταν φέρεται σαν γκρινιάρικο μωρό που ουρλιάζει επειδή δεν του δίνουν τη ζάχαρη. Oπως όλοι οι τύποι που εχθρεύονται τη δημοκρατία, σε αγγίζει ακριβώς σ’ εκείνο το σημείο μέσα στην καρδιά σου που έχει ανάγκη να ενταχθεί, να είναι μέρος μιας αγέλης, βάζει απέναντί σου φανταστικούς εχθρούς να σε πορώνει – ξεπέρασέ το, η ζωή είναι μικρή, για να την περνάς οργισμένος. Ειδικά αν η οργή σου στρέφεται προς τα κάτω, προς τον αδύναμο. Οχι και πολύ χριστιανική συμπεριφορά αυτή.
Κι αν η αξιοπρέπεια κυβερνούσε τον κόσμο;
Αν η αξιοπρέπεια κυβερνούσε τον κόσμο, ο Τραμπ θα ήταν ένας γερασμένος πρώην παρουσιαστής σε κάποιο μπαρ της Νέας Υόρκης και τη σοβαρή, δύσκολη δουλειά της διακυβέρνησης θα την αναλάμβαναν άνθρωποι που δεν χρειάζονται αυλοκόλακες. Ανθρωποι που δεν ζουν για να τραβούν την προσοχή, αλλά για να κάνουν ήσυχα και αποτελεσματικά το καθήκον, χωρίς ποτέ να παινεύονται για την εκτέλεσή του. Υπ’ αυτή την έννοια, ο καταλληλότερος άνθρωπος για μια τέτοια θέση είναι φυσικά γυναίκα.
Πράγματα Που Με Κάνουν Να Πιστεύω Στην Ανθρωπότητα Αυτήν Την Εβδομάδα
Το σύνολο του έργου του Φίλιπ Ροθ κι η ιδέα πως η Αμερική μάς έχει δώσει ορισμένους τεράστιους λογοτέχνες.
