Ενα σημαντικό βήμα για τη δημιουργία του Μουσείου Ολοκαυτώματος στη Θεσσαλονίκη έγινε χθες, με την κατάθεση νομοθετικής ρύθμισης. Προβλέπει την ανταλλαγή εκτάσεων ανάμεσα στον ΟΣΕ και στον Δήμο Θεσσαλονίκης, ώστε να επιλυθεί το ζήτημα της «μετακίνησης» της θέσης του μουσείου σε κεντρικότερο σημείο και αυτό της δημιουργίας χώρου στάθμευσης, στον χώρο του παλαιού σιδηροδρομικού σταθμού.
Η ανέγερση Μουσείου Ολοκαυτώματος στο συγκεκριμένο σημείο αποφασίστηκε πριν από περίπου μία δεκαετία, λόγω της ιστορικής του σημασίας: από εκεί ξεκινούσαν τα «τρένα του θανάτου» που μετέφεραν πάνω από 50.000 Εβραίους της Θεσσαλονίκης σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Για τον σκοπό αυτό, το 2013 υπεγράφη μνημόνιο συνεργασίας ανάμεσα στην Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, στη ΓΑΙΑΟΣΕ και στον Δήμο Θεσσαλονίκης. Ακολούθως, το 2014 η Ισραηλιτική Κοινότητα, η οποία θα αναλάβει την εκτέλεση του εγχειρήματος, μίσθωσε την απαραίτητη έκταση από τη ΓΑΙΑΟΣΕ. Και βρέθηκε πηγή χρηματοδότησης: δωρεές από την Ομοσπονδιακή Δημοκρατίας της Γερμανίας και το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Στο συνολικό εκτιμώμενο κόστος των 25 εκατ. ευρώ θα συμβάλει και το Δημόσιο.
Στην πορεία, όμως, οι εμπλεκόμενοι ανακάλυψαν ότι τα πράγματα δεν ήταν ακριβώς έτσι. Οπως προέκυψε, μόνο μικρό γωνιακό μέρος της έκτασης ανήκε στον ΟΣΕ (άρα στη διαχείριση της ΓΑΙΑΟΣΕ), αφού είχε προηγηθεί η ολοκλήρωση της ρυμοτομικής απαλλοτρίωσης στην περιοχή. Και παρότι το πολεοδομικό πλαίσιο για την ανέγερση του μουσείου προχώρησε (το 2017 εκδόθηκε προεδρικό διάταγμα που καθόριζε τους όρους δόμησης), η υπόθεση δεν είχε την ίδια τύχη. «Ο περιορισμός είχε δυσμενείς συνέπειες ως προς την τοποθέτηση και την προβολή του κτιρίου, ως προς τη λειτουργικότητά του (οδική πρόσβαση) αλλά και ως προς τη μεταγενέστερη ένταξή του στο σχεδιαζόμενο από τον Δήμο Θεσσαλονίκης μητροπολιτικό πάρκο (“Πάρκο Μνήμης”) που θα καταλαμβάνει την ευρύτερη περιοχή του παλαιού σιδηροδρομικού σταθμού», αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση της ρύθμισης. «Το κτίριο του μουσείου σχεδιάζεται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αποτελέσει μέρος του τοπίου του παραλιακού μετώπου της Θεσσαλονίκης, ως αντίστοιχο σημείο αναφοράς σε σχέση με τον Λευκό Πύργο, γεγονός που επιβάλλει την τοποθέτησή του στην πλέον περίοπτη θέση».
Η ρύθμιση, λοιπόν, κατατέθηκε στο σχέδιο νόμου για τη φαρμακευτική κάνναβη. Οπως προβλέπει, θα γίνουν δύο ανταλλαγές ακινήτων ανάμεσα στον ΟΣΕ και στη ΓΑΙΑΟΣΕ και στον Δήμο Θεσσαλονίκης. Ο ΟΣΕ θα παραχωρήσει 3.690 τ.μ. (3.166 τ.μ. ο χώρος του μουσείου και 524 τ.μ. για πεζόδρομους) στον δήμο και θα λάβει από τον δήμο ίδιας έκτασης γειτονικό ακίνητο. Επίσης, θα δώσει στον δήμο 2.488 τ.μ. στον ίδιο χώρο και θα λάβει ίσης έκτασης οικόπεδο προκειμένου να δημιουργηθεί ο υπαίθριος χώρος στάθμευσης. Η ανταλλαγή θα πρέπει να επικυρωθεί εντός τριών μηνών από τα διοικητικά συμβούλια ΟΣΕ και ΓΑΙΑΟΣΕ, καθώς και από το δημοτικό συμβούλιο Θεσσαλονίκης.
Στόχος, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, είναι η έναρξη των εργασιών να γίνει μέσα στο 2021, ώστε να συμπίπτει με την ελληνική προεδρία της Διεθνούς Συμμαχίας για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος. Κύριος του έργου θα είναι η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, ενώ τη διοίκηση του μουσείου θα αναλάβει νομικό πρόσωπο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα στην Ελλάδα (αντί στο Βέλγιο, που είχε αποφασιστεί στο παρελθόν).
«Προφανώς είναι πολύ σημαντική εξέλιξη και οφείλεται στην παρέμβαση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Παναγιώτη Πικραμμένου, που ανέλαβε να επιλύσει το νομικό ζήτημα. Και η οποία έρχεται ως το αποτέλεσμα συζητήσεων ανάμεσα στους εμπλεκομένους τους τελευταίους μήνες και της απόφασης της κυβέρνησης να προχωρήσει επιτέλους την υπόθεση του Μουσείου Ολοκαυτώματος», λέει στην «Κ» ο Δαυίδ Σαλτιέλ, πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης. «Μόλις η ανταλλαγή των εκτάσεων επικυρωθεί από τις δύο πλευρές, ανοίγει ο δρόμος για την ανάθεση των οριστικών μελετών, με βάση την προμελέτη που έκαναν δύο γραφεία από Ισραήλ και Γερμανία. Ελπίζουμε ότι μέχρι το τέλος του έτους θα μπορέσει να εκδοθεί η οικοδομική άδεια. Γνωρίζουμε βέβαια ότι έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας».
