Ποιος δεν έχει φανταστεί τον εαυτό του στη θέση των δρομέων του «Chariots of Fire»; Ποιον αφήνουν ασυγκίνητο τα μπλουζ του «Blade Runner»;
Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί γιατί εκτοξεύθηκαν στην κορυφή οι βραχύβιοι Forminx ή να διακρίνει τις διεθνείς αξιώσεις του μελαγχολικού «Rain and Tears» των Afrodite’s Child. Ποιος μπορεί εύκολα να αμφισβητήσει τη διαχρονικότητα της επικής συμφωνίας «Mythodea»; Ο διεθνούς φήμης συνθέτης Βαγγέλης Παπαθανασίου, που πέθανε σε ηλικία 79 ετών, μπορούσε να διαβάζει την εποχή του, αλλά και να βλέπει πέρα από αυτήν.
Γεννημένος στην Αγριά Βόλου, το πάθος του για τη μουσική εμφανίστηκε σε πολύ νεαρή ηλικία, δημιουργώντας μουσικές συνθέσεις και δίνοντας παιδικές παραστάσεις. Θεωρούσε ότι η μουσική εκπαίδευση «σκοτώνει» τη δημιουργία και γι’ αυτό στο ωδείο που πήγαινε στα παιδικά του χρόνια έπαιζε μουσική από μνήμης. Το 1961, στα 18 του χρόνια, αποκτά ένα Hammond, τον «πρόγονο» του συνθεσάιζερ που τόσο γοήτευσε τον Παπαθανασίου και επέδρασε καθοριστικά στο μουσικό του στίγμα.
Κάθε άλλο παρά τυχαία ήταν η τεράστια επιτυχία των βραχύβιων Forminx, που σχημάτισε με φίλους του από το σχολείο το 1963. Ακολουθώντας το ρεύμα της εποχής και τον ρυθμό που έδιναν οι Beatles, οι Forminx ηχογράφησαν εννέα σινγκλς και έναν δίσκο μέσα σε τρία χρόνια πριν από τη διάλυσή τους. Η εγκαθίδρυση της δικτατορίας των συνταγματαρχών οδηγεί τον Παπαθανασίου στο Παρίσι και στη δημιουργία των πιο ανήσυχων Afrodite’s Child, που γνωρίζουν επιτυχία με το «Rain and Tears». Ακόμη, όμως, δεν είχε έρθει το διπλό άλμπουμ «666», που καθιερώνει, αλλά ταυτόχρονα διαλύει το συγκρότημα. «Δεν μπορούσα να συνεχίσω σε έναν εμπορικό δρόμο, ήταν πολύ βαρετό», είχε δηλώσει τότε. Ηταν μόλις 29 ετών.
Είχε ήδη ξεκινήσει και μερικά σόλο πρότζεκτ γράφοντας μουσική για ταινίες του Νίκου Κούνδουρου, του Παναγιώτη Φυλακτού, του Γιώργου Κωνσταντίνου, αλλά ο Παπαθανασίου γίνεται ο Vangelis λίγο αργότερα, όταν μετακομίζει στο Λονδίνο και στη μουσική του διεισδύουν ο ηλεκτρονικός ήχος και οι πνευματικές αναζητήσεις. Σταθμοί στην πορεία του ήταν τα σάουντρακ «Opéra sauvage» και «L’Apocalypse des animaux», που κάνουν τους κινηματογραφικούς παραγωγούς της εποχής να τον προσέξουν. Παράλληλα ηχογραφεί τις «Ωδές» με την Ειρήνη Παππά.
Το 1980 αλλάζουν όλα με τη δημιουργία της μουσικής για την ταινία «Δρόμοι της φωτιάς». Το σάουντρακ που θεωρήθηκε ιδιαιτέρως τολμηρό –ένας ήχος καθαρά ηλεκτρονικός συνόδευε μια ταινία εποχής– του χάρισε το χρυσό αγαλματίδιο του Οσκαρ. Το άλμπουμ πούλησε τρία εκατομμύρια αντίτυπα, έντυσε την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου το 2012 και ακόμη συγκινεί όσους το ακούνε.
Ακολούθησαν πολλές συνεργασίες με αναγνωρισμένους σκηνοθέτες, όπως με τον Κώστα Γαβρά, τον Ρίντλεϊ Σκοτ, τον Ρόμαν Πολάνσκι αλλά και με τον Ζακ Κουστό, για τον οποίο έγραψε μουσική για τα υποβρύχια ντοκιμαντέρ του. Συνεργάστηκε ακόμη με τον Γιάννη Σμαραγδή, την Ειρήνη Παππά, τον Μιχάλη Κακογιάννη και αργότερα με τον Ολιβερ Στόουν για τη μουσική της ταινίας «Αλέξανδρος».
Η αγάπη του για την αρχαία Ελλάδα, τη μυθολογία και το Διάστημα εκφράστηκε με τις δημιουργίες της «Mythodea», που συνδέθηκε με τη διαστημική αποστολή της NASA στον Αρη, τις συνθέσεις του για την ευρωπαϊκή αποστολή της Ροζέτα, αλλά και με τον τελευταίο του δίσκο «Juno to Jupiter», που κυκλοφόρησε το 2021 από την Decca Records. To 2018 έγραψε μια σύνθεση στη μνήμη του Στίβεν Χόκινγκ, ενώ ένας αστεροειδής φέρει το όνομά του. Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου ξεκίνησε από τη Γη και έφτασε στο Διάστημα.
