Οι φωτογραφίες απευθύνονται θεωρητικά μόνο στην αίσθηση της όρασης και ίσως της αφής εάν αυτές είναι χάρτινες. Η θερμοκρασία απουσιάζει, ο ήχος και η οσμή επίσης. Παρά την έλλειψη καθοριστικών αισθήσεων, οι φωτογραφίες καταφέρνουν και τις ενεργοποιούν όλες.
Μας βάζουν σε χρόνο παρελθόντα, μας ανανεώνουν εμπειρίες που είχαμε, μας φωτίζουν δεδομένα που μας είχαν διαφύγει. Οταν όμως ξεφύγουμε από την προσωπική και από την οικογενειακή μας ζωή, η φωτογραφία μάς γνωρίζει με κόσμους ολόκληρους. Τότε ο παλιός κόσμος γίνεται το στημόνι και η ευαισθησία μας, το νήμα, το υφάδι. Ωστόσο, η εύρεση μερικών μόνο φωτογραφικών στιγμιοτύπων από το παρελθόν δεν καταφέρνει να αναπαραστήσει ούτε να δημιουργήσει συναισθήματα για το χθες. Δεν είναι οι λίγες φωτογραφίες, που μας γνωρίζουν το άγνωστο, που καταφέρνουν να γεννήσουν νοσταλγία για εποχές μακρινές που δεν γνωρίσαμε. Ενας κόσμος για να ξαναφτιαχτεί σε εικόνες, θέλει αριθμούς μεγάλους, θέλει θεματικές διαιρέσεις, θέλει τήρηση χρονολογικής εξέλιξης, θέλει τον εντοπισμό ικανών φωτογράφων που διασώζουν με επιτυχία και αποδίδουν τη μαγεία και το βάθος της κάθε φωτογραφημένης στιγμής.
Τότε μόνον οι παλιοί κόσμοι ξαναστήνονται, τότε μόνον όλες οι αισθήσεις ενεργοποιούνται, τότε μόνον έχουμε στα μάτια μας, στην σκέψη και στην ψυχή μας, κάτι απτό, παρότι σήμερα ανύπαρκτο.
Τότε λοιπόν έρχεται το μεράκι του συλλέκτη, το πάθος του, η «ιερή τρέλα» που αψηφά κάθε κόστος και λογική προκειμένου να βρει τα «δύσκολα», όπως λένε οι συλλέκτες. Δηλαδή, αφενός, αυτά που δεν έχουν οι άλλοι συλλέκτες, αλλά και αυτά που απεικονίζουν σπάνιες και έντονες ιστορικές στιγμές, δυσεύρετες, ίσως και άγνωστες στην απεικόνισή τους. Ωστόσο, συλλέκτης κατά μία λογική είναι αυτός που δεν δείχνει, πόσο μάλλον δίνει σε άλλους τον πλούτο της συλλογής του. Αυτός που την κρατάει μόνο για τον εαυτό του, στην προσπάθεια να κάνει τους άλλους συλλέκτες ή μη, να θαυμάσουν τη συλλογή.
Ενας κόσμος για να ξαναφτιαχτεί σε εικόνες, θέλει αριθμούς μεγάλους, θέλει θεματικές διαιρέσεις, θέλει τον εντοπισμό ικανών φωτογράφων.
Η περίπτωση του Δημήτρη Μαυρίδη είναι το αντίθετο αυτού. Είναι ο συλλέκτης που δημοσιεύει τα τεκμήρια της συλλογής του, που βοηθά την έρευνα, που αναζητά κάθε τρόπο για να εκθέσει, δημόσια, σπάνια τεκμήρια του παρελθόντος. Με καταγωγή από τη Ραιδεστό της Ανατολικής Θράκης, συγκεντρώνει μεθοδικά εδώ και δεκαετίες ό,τι υπάρχει σε φωτογραφία, τόσο για τη Θράκη όσο όμως και για τη Μικρά Ασία.
Οπως αναζητάει εικόνες από την οικονομική, κοινωνική και εκπαιδευτική προκοπή των ελληνικών κοινοτήτων της Ανατολικής Θράκης, από τους εργάτες που ψήνουν τούβλα στο Μυριόφυτο της Ανατολικής Θράκης που θα στέγαζαν τις κοινότητες μετά τον διωγμό των Ελλήνων στη Θράκη το 1915, άλλο τόσο αναζητά τις απερίγραπτες λεπτομέρειες της Μικρασιατικής Εκστρατείας, της αιματηρής και δραματικής προσπάθειας να επεκταθεί η Ελλάδα στη γη της Ιωνίας. Είναι εκ μέρους του Δημήτρη Μαυρίδη, μια εξαιρετική σύνθεση μόχθου, δαπανών, επιμονής, πείσματος, αγάπης για τον τόπο του και μεγάλου θαυμασμού για την κολοσσιαία πολεμική προσπάθεια του ελληνισμού.
Μια σταθερή πολυετής προσπάθεια που αποτυπώνεται σε χιλιάδες φωτογραφίες, που αφήνει γοητευμένο και άφωνο τον τυχερό επισκέπτη που θα ξεναγηθεί από τον ίδιο στη συλλογή. Μια συλλογή που αποτελεί ελεγεία στον ευγενικό πατριωτισμό, στην ανθρώπινη προσπάθεια, όπως και στις ελπίδες και στο δράμα του πολέμου.
* O κ. Τάσος Σακελλαρόπουλος είναι υπεύθυνος των ιστορικών αρχείων του Μουσείου Μπενάκη.
