«Ας πεταχτώ κι εγώ εις τον ψυχίατρόν μου τον οποίο θεωρώ ως άνθρωπο δικό μου», «Μήδεια» του Μποστ (1993)
Η υποκριτική ωριμότητα της Γαλήνης Χατζηπασχάλη επέτρεψε στους θεατές να διεισδύσουν σε μία γκροτέσκα Μήδεια, που υστεριάζει όσο πρέπει.
Παρασυρμένος από τη γλωσσική μέθη της ομοιοκαταληξίας, των αμφισημιών και των απρόσμενων λεκτικών συνδυασμών καθαρεύουσας και δημοτικής, των πρωτότυπων εκφραστικών σχημάτων λόγου, αναζητά επίμονα τη ρίμα, το κλείσιμο συμφωνιών ανάμεσα στις λέξεις και στα νοήματα, στα σημαίνοντα και στα σημαινόμενα, εργάζεται συστηματικά στην έλλειψη της κυριολεξίας, εκείνης που υπονομεύει τη λογική αλληλουχία των στίχων του. Ο κόσμος του Μποστ είναι πρώτα λεκτικός κι έπειτα σατιρικός.
Παράγει το γέλιο κατ’ αρχήν μέσα από την ειρωνεία ενώ ασυνείδητα γίνεται γνήσιος οπαδός της ιδεολογικής στάσης των διαφωτιστών απέναντι στην κωμωδία: το γέλιο που δεν διδάσκει, είναι ανώφελο. Οικοδομεί παρωδίες πάνω σε παραδοσιακά μοντέλα κωμωδιών, δραματικών ειδυλλίων ή τραγωδιών όπου οι κεντρικοί χαρακτήρες ενσαρκώνουν ελαττώματα στην υπερβολή τους, αδυναμίες και πάθη και μετατρέπει αυτά τα κεντρικά πρόσωπα σε προσωποποιήσεις πολιτικών λειτουργιών ή κοινωνικών θεσμών («πατρίδα», «θρησκεία», «οικογένεια»).
Στην περίπτωση του Μποστ δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε με ρεαλιστικούς όρους το μη ρεαλιστικό. Αλλωστε έχει συμφωνήσει με τους θεατές του ως προς την υπερρεαλιστική, ψυχαναγκαστικά τελειοθηρική από γλωσσική άποψη, δραματουργική υφή της παράστασής του. Το νόημα έπεται. Η γλώσσα προηγείται.
Η σκηνοθεσία του Γιάννη Καλαβριανού τόνισε την υπερρεαλιστική γραφή της «Μήδειας» και κέρδισε τους πόντους σε όλα τα σημεία. Ο Καλαβριανός επεξεργάστηκε το σπαρταριστό υλικό της παρωδίας με συγκροτημένο τρόπο που προδίδει τη γνώση της δόμησης της παράστασης ενός έργου που βασίζεται στην καυστική αποδόμηση, στην απόλυτη ανατροπή του φυσιολογικού, του λογικού και ρεαλιστικού πλαισίου. Σκηνοθέτησε το έργο με άξονα την ιδιαίτερη υποκριτική δύναμη της χαρισματικής ηθοποιού, εκείνης που πέτυχε να συγκεράσει την ποιητικότητα με τον σουρεαλισμό.
Η αποκάλυψη της παράστασης είναι η Γαλήνη Χατζηπασχάλη. Μια ηθοποιός ιδιαίτερης υποκριτικής ευφυΐας, ευστροφίας κι ευαισθησίας. Η κίνηση του λεπτού της σώματος, οι γοητευτικές διακυμάνσεις – αυξομειώσεις – εντάσεις της φωνής της, οι υφέσεις και οι κορυφώσεις της, οι μορφασμοί τού τόσο επιμελημένου με τη μορφή βενετσιάνικης μάσκας προσώπου της. Ολα αυτά τα στοιχεία απέδειξαν μια υποκριτική ωριμότητα, το μέτρο της οποίας επέτρεψε στους θεατές να διεισδύσουν σε μία γκροτέσκα, συναισθηματικά ταραγμένη Μήδεια, που υστεριάζει όσο πρέπει, που σατιρίζει τη θρησκεία, τη γραφειοκρατία, την ανεπάρκεια των κρατικών δομών, που καυτηριάζει την παιδεραστία, την αστική ευπρέπεια και υποκρισία, την ανεπάρκεια των εκπαιδευτικών συστημάτων να προσφέρουν τη γνήσια παιδεία στους μαθητές τους, την αδιαφορία της οικογένειας απέναντι στα ουσιαστικά προβλήματα των παιδιών της. Μία Μήδεια που ειρωνεύεται την αρχαία πρόγονό της και ειρωνεύεται ακόμη και τον ρόλο του χορού στο αρχέτυπο της τραγικής μορφής της.
Στα ίχνη αυτής της αποδοχής της υπερρεαλιστικής γραμμής, σε ένα χρυσαφένιο ανάκτορο, φτιαγμένο με τσιμεντόλιθους από την Εύα Μανιδάκη, κινούνται σωματικά, και εκφράζονται φωνητικά οι ηθοποιοί Γιώργος Γλάστρας (Τροφός), Θανάσης Δήμου (Οιδίποδας), Σύρμω Κεκέ (Καλόγρια), Στέλιος Ιακωβίδης (Ευριπίδης), Σταύρος Σβήγκος (Ιάσονας), Μαρία Κοσκινά (Κορυφαία), Γιώργος Σαββίδης (Καλόγερος), Θανάσης Ισιδώρου (Ψαράς), Φανή Παναγιωτίδου (Εξάγγελος) και Ανδρη Θεοδότου (Αντιγόνη). Ευφρόσυνος χορός με τα κορίτσια των λουλουδιών και τα ιδιαίτερης αισθητικής μακιγιαρισμένα πρόσωπά τους, στολισμένα με τις ευφάνταστες περούκες της Ελένης Πανέτσου, ντυμένα με τα κοστούμια της «χρωματικής» γκαρνταρόμπας της Βάνας Γιαννούλα.
Ο Μποστ δεν λογοκρίνεται. Αντιστέκεται στις προκαταλήψεις. Η παράσταση του Εθνικού απέδωσε με χαριτωμένο κι ανάλαφρο τόνο μία εικαστική πανδαισία χρωμάτων, σωμάτων και φωνών εναρμονισμένων πλήρως με το πνεύμα αυτού του ιδιοφυούς, ευφάνταστου και ακραία σατιρικού καλλιτέχνη.
