Τον Μάρτιο του 2020, λίγους μήνες προτού αναλάβει τα καθήκοντά του ως αρχιμουσικός της Βασιλικής Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Λονδίνου, ο Ρώσος μαέστρος Βασίλι Πετρένκο είχε κάνει μια δήλωση η οποία σήμερα, με την ασφάλεια της εκ των υστέρων γνώσης, ακούγεται κάπως αισιόδοξη: «Ανυπομονώ για τα επόμενα χρόνια», έλεγε σε ένα βίντεο στο YouTube, «ανυπομονώ να γίνω μέλος της οικογένειας της ορχήστρας και να την καθοδηγήσω σε ανθηρούς και συναρπαστικούς καιρούς».
Οταν του υπενθυμίζουμε σήμερα εκείνα τα λόγια, ο Πετρένκο γελάει γλυκόπικρα. Παρά τις πανδημίες βέβαια και τους πολέμους, ο μαέστρος δεν έκατσε στο ενδιάμεσο διάστημα με σταυρωμένα τα χέρια – και όχι μόνο στον μουσικό τομέα. Συγκεκριμένα, βιντεοσκόπησε κι αυτός με την ορχήστρα του συναυλίες που προβλήθηκαν μέσω streaming, διοργάνωσε όμως και διαδικτυακές συνομιλίες με θέμα τις διάφορες πτυχές της υγειονομικής κρίσης. Πραγματοποίησε online εμφανίσεις και με άλλα σύνολα, κάποια στιγμή ωστόσο υποσχέθηκε στον εαυτό του ότι θα… μείνει αξύριστος, μέχρι να βρεθεί και πάλι επί σκηνής, υπό φυσιολογικές συνθήκες. «Νομίζω ότι από πέρυσι βιώνουμε μια αναζωογόνηση του πολιτισμού», λέει από την οθόνη του, χωρίς γένια πλέον και για άλλη μια φορά αισιόδοξος. «Και ενώ τα πράγματα δεν είναι εντελώς κανονικά», συνεχίζει, «η πολιτιστική ζωή έχει επανέλθει. Καθένας από εμάς έχει και τα προσωπικά του επαγγελματικά εγχειρήματα. Δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να φέρουμε την τέχνη στο κοινό».
Στις 13 Οκτωβρίου, στις 9 μ.μ., ο Βασίλι Πετρένκο και η Βασιλική Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λονδίνου, μαζί με τον βιολονίστα Σεργκέι Κρίλοφ, θα φέρουν την τέχνη τους στο κοινό του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης, όπου θα ερμηνεύσουν την Πρώτη Συμφωνία του Σεργκέι Προκόφιεφ, το πρώτο Κοντσέρτο για βιολί του Μαξ Μπρουχ και τη Δεύτερη Συμφωνία του Γιαν Σιμπέλιους.
Εχουμε στη διάθεσή μας μια τεράστια κληρονομιά, τριών αιώνων. Και αυτή είναι η μουσική που έχουμε υπόψη μας: μπορεί να υπάρχει δέκα, είκοσι φορές περισσότερη, που δεν τη γνωρίζουμε.
Τι έργα προτιμά άραγε να διευθύνει; Εχουν οι μαέστροι πολύ συγκεκριμένες προτιμήσεις; «Εχω ένα αρκετά ευρύ ρεπερτόριο», λέει ο Βασίλι Πετρένκο. «Εξαρχής ενδιαφερόμουν για πολλούς διαφορετικούς συνθέτες και για πολλά στυλ. Οι συναυλίες για παράδειγμα που κάνουμε φέτος στο Λονδίνο, περιλαμβάνουν μια μεγάλη γκάμα συνθετών: Ρίχαρντ Στράους, Σιμπέλιους, Μάλερ, Σκριάμπιν, σύγχρονους δημιουργούς, και αυτά καλύπτουν λιγότερο από το μισό της χρονιάς. Ανέκαθεν με ενδιέφερε η ποικιλία των συνθέσεων και πρέπει να πω ότι σήμερα είμαστε πολύ τυχεροί, ως διευθυντές ορχήστρας, γιατί έχουμε στη διάθεσή μας μια τεράστια κληρονομιά, τριών αιώνων. Οταν ήμουν δεκαοκτώ ετών, στο ξεκίνημά μου, είχα αρχίσει να συντάσσω μία λίστα με όλα τα έργα που ονειρευόμουν κάποτε να διευθύνω. Τα σημείωνα σε αλφαβητική σειρά. Και σταμάτησα στο γράμμα “Κ” γιατί είχα ήδη γεμίσει δύο σελίδες μεγέθους Α4. Διαπίστωσα ότι κατά πάσα πιθανότητα, όλη μου η ζωή δεν θα ήταν αρκετή για να πραγματοποιήσω όλες μου τις επιθυμίες και τα όνειρα. Εστω κι έτσι, το επαναλαμβάνω, είμαστε πολύ τυχεροί που έχουμε τέτοια κληρονομιά. Και αυτή είναι η μουσική που έχουμε υπόψη μας: μπορεί να υπάρχει δέκα, είκοσι φορές περισσότερη, που δεν τη γνωρίζουμε».
Ερωτώμενος σχετικά, ο Πετρένκο λέει ότι στις αρετές της Βασιλικής Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Λονδίνου με την οποία θα εμφανιστεί στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, δεν περιλαμβάνεται μόνο ο ευδιάκριτος, βαθύς και λεπτομερής ήχος της, αλλά και ο επαγγελματισμός των μελών της, που καθώς έχουν και την ιδιότητα του μετόχου στο μουσικό σύνολο, καθώς πληρώνονται «ανά παρεχόμενη υπηρεσία», επιδεικνύουν υψηλή ευελιξία. Και όμως, ο Πετρένκο δεν θα ήθελε να εμφανιστεί μαζί τους παντού, τουλάχιστον όχι σε μία συγκεκριμένη χώρα: τον περασμένο Μάρτιο, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ανακοίνωσε ότι αναστέλλει όλες τις εργασίες του στη Ρωσία (μεταξύ των οποίων και τις υποχρεώσεις του ως διευθυντή της Κρατικής Ακαδημαϊκής Συμφωνικής Ορχήστρας «Ε.Φ. Σβετλάνοφ»), μέχρι να αποκατασταθεί η ειρήνη.
Τι είδους προβλήματα του δημιούργησε αυτή η απόφαση; «Εχασα προφανώς πολλές συναυλίες», καταλήγει. «Αλλά δεν θα ήμουν ο εαυτός μου αν έπαιζα στη Μόσχα ενώ η Ρωσία βρίσκεται σε πόλεμο με μια γειτονική χώρα, στην οποία ζουν και συγγενείς μου. Αισθάνομαι άσχημα βέβαια για τους μουσικούς της Βασιλικής Φιλαρμονικής Ορχήστρας, με τους οποίους έχουμε μια μακρά σχέση. Εγώ μπορούσα να διαλέξω ελεύθερα. Αλλά για πολλούς, δεν υπάρχει επιλογή. Κάποιοι Ρώσοι μουσικοί έχουν οικογένειες, έχουν δάνεια και το να φύγουν από τη χώρα είναι απίστευτα δύσκολο. Λίγοι το κάνουν και αυτό συνιστά μια τραγωδία – αν και φυσικά η Ουκρανία είναι εκείνη που υφίσταται την καταστροφή και τους θανάτους αμάχων. Στη Ρωσία, εκτός από τα θύματα της εμπόλεμης ζώνης, υπάρχει και το πρόβλημα του διχασμού των συνειδήσεων, καθώς και ένα αίσθημα ενοχής, το οποίο θα χρειαστεί χρόνια για να φύγει. Δυστυχώς, οι περισσότεροι δεν έχουν επιλογή: αν διαδηλώσουν στο εσωτερικό της χώρας, θα τους επιβληθεί πρόστιμο ή θα φυλακιστούν».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr
