Στην Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, και συγκεκριμένα στη νεοσύστατη Αίθουσα Δυτικοευρωπαϊκής Τέχνης, εκτίθενται πλέον οι πίνακες «Γυναικείο κεφάλι» (1939) του Πάμπλο Πικάσο και «Μύλος» (1905) του Πιτ Μοντριάν, οι οποίοι είχαν κλαπεί το 2012 και εντοπίστηκαν εννέα χρόνια αργότερα στην Κερατέα. Ο δράστης είχε κλέψει τότε τα δύο έργα μαζί με ένα θρησκευτικό σχέδιο του 17ου αιώνα, που αποδίδεται στον Γουλιέλμο Κάτσια και το οποίο βρέθηκε κατεστραμμένο. Οι δύο πίνακες, έχοντας δεχτεί τις απαραίτητες εργασίες συντήρησης, παρουσιάζονται από σήμερα στο κοινό, με τον πίνακα του Πικάσο ειδικά (που ο ζωγράφος δώρισε το 1949 στον ελληνικό λαό ως αναγνώριση της γενναίας αντίστασής του στη γερμανική κατοχή), να προστατεύεται από διαφανές υλικό.
Νέα προσθήκη
Εκτός από τη νέα αίθουσα (όπου εκτίθενται 47 από τα περίπου 1.250 έργα δυτικοευρωπαϊκής προέλευσης του μουσείου, με παλαιότερη την «Αγία Τριάδα» του 1389 διά χειρός Μάρκο Βενετσιάνο), θα επαναλειτουργήσουν και η Γλυπτοθήκη, η Βιβλιοθήκη και το Αρχείο της Πινακοθήκης, ενώ στα τέλη του 2023 θα παρουσιαστούν και τα προγράμματα «Η συλλογή ως εργαστήριο» και «Ενδιάμεσος χώρος»: το πρώτο θα αποτελεί έναν επανασχεδιασμό της παρουσίασης της μόνιμης συλλογής «με άξονα την ιστορία των συναισθημάτων, των ιδεών, των εμπειριών και των στάσεων ζωής», ενώ στο πλαίσιο του δεύτερου, θα προσκαλούνται επιμελητές για να αναπτύξουν τις προτάσεις τους, επιχειρώντας ένα διάλογο ανάμεσα στη συλλογή και στη σύγχρονη τέχνη.
«Συμπερίληψη, βιωσιμότητα, κοινωνική διαπερατότητα, δημόσια λογοδοσία, διάκριση, συνέργεια, πολυφωνία» είναι οι αρχές της νέας Πινακοθήκης, σύμφωνα με την κ. Τσιάρα.
Ως προς τον καλλιτεχνικό σχεδιασμό, η νέα διευθύντρια σημείωσε πως θα προταχθούν «οι ομαδικές, θεματικές εκθέσεις που συγκροτούν ένα κριτικό αφήγημα σε σχέση με το ευρύτερο πολιτισμικό πλαίσιο παραγωγής και υποδοχής του έργου τέχνης, σε διάλογο με τα σύγχρονα ρεύματα σκέψης, καθώς και η διατομεακότητα, με την προσέγγιση ζητημάτων μέσα από ποικίλες καλλιτεχνικές εκφάνσεις». Σε αυτό το πνεύμα θα κινηθούν οι νέες εκθέσεις που ανακοινώθηκαν: η πρώτη, με θέμα το «Αστικό βίωμα» στα εικαστικά και στον κινηματογράφο των δεκαετιών από το ’50 έως ’70 (τέλη 2023), θα προσεγγίζει, μέσα από έργα Ελλήνων δημιουργών και από ελληνικές ταινίες, την πόλη ως εμπειρία, εξετάζοντας την αστικοποίηση, την ανοικοδόμηση και τη μετανάστευση στο πλαίσιο των ραγδαίων μεταπολεμικών αλλαγών· η δεύτερη έκθεση, με θέμα τη «Δημοκρατία» (τέλη 2024) και με επίκεντρο τα 50 χρόνια από την αποκατάστασή της στην Ελλάδα, θα έχει διεθνή χαρακτήρα και θα παρουσιάζει έργα καλλιτεχνών που εμπνεύστηκαν από τους αγώνες ενάντια σε αυταρχικά καθεστώτα σε Ελλάδα, Πορτογαλία και Ισπανία, ενώ θα πλαισιωθεί και από συνέδρια, εργαστήρια, ντοκιμαντέρ κ.ά. Η έκθεση του Κωνσταντίνου Παρθένη παρατείνεται έως τις αρχές Μαρτίου και θα πλαισιωθεί και αυτή, όπως και κάθε έκθεση στο εξής, από ένα πρόγραμμα εκδηλώσεων, που περιλαμβάνει μια επιστημονική συνάντηση με θέμα την επίδραση του θεοσοφισμού στα εικαστικά, αλλά και μια θεατρική παράσταση, βασισμένη σε κείμενο του Νικολάου Γιοκαρίνη (1893-1950) για τις έριδες γύρω από την καλλιτεχνική στάση του Ελληνα εικαστικού.
Τα παραρτήματα
Εμφαση θα δοθεί και στην ανάδειξη των παραρτημάτων της Εθνικής Πινακοθήκης (Κουμαντάρειος Πινακοθήκη στη Σπάρτη, Μουσείο Καπράλου στην Αίγινα κ.ά.), στις εκπαιδευτικές δράσεις και στην επικοινωνία του οργανισμού, που διαθέτει πλέον και ανασχεδιασμένη ιστοσελίδα – στο nationalgallery.gr. Στη χθεσινή παρουσίαση επίσης η κ. Τσιάρα παρατήρησε ότι η μόνιμη συλλογή της Πινακοθήκης χαρακτηρίζεται από κενά και από περιπτώσεις υπερεκπροσώπησης ή υποεκπροσώπησης καλλιτεχνών. Βέβαια, το αν θα γίνουν αλλαγές και πότε θα αποφασιστεί εν καιρώ και σε συνεργασία με τους συναδέλφους της και τους επιμελητές του μουσείου.
Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη υπογράμμισε την ανάγκη ενίσχυσης του προϋπολογισμού της Πινακοθήκης και τόνισε ότι έχουν διεξαχθεί ήδη συζητήσεις με το υπουργείο Οικονομικών, που μαζί με τις έκτακτες επιχορηγήσεις ενδέχεται να οδηγήσουν ακόμη και στον διπλασιασμό του αρχικού ποσού. Επιπλέον, γίνεται προσπάθεια δράσεις της Πινακοθήκης να ενταχθούν στο Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ ο φορέας έχει τη δυνατότητα να διεκδικήσει χρηματοδοτικά προγράμματα, όπως ΕΣΠΑ, για την αύξηση των πόρων του. Ωστόσο, εκκρεμεί η διευθέτηση του κανονισμού λειτουργίας του φορέα.
