Οι απαντήσεις της, παρότι γραπτές, είχαν πάθος κι αυτό φαινόταν ακόμη και στα σημεία στίξης. Λέξη λέξη έδινε τη μάχη της η ηθοποιός Μίνα Καβάνι, γεννημένη και μεγαλωμένη στην Τεχεράνη, πολιτογραφημένη Γαλλίδα εδώ και χρόνια. Εκπροσωπούσε λες τις γυναίκες μιας χώρας που μάχονται για την ελευθερία και την αξιοπρέπειά τους μέχρι θανάτου. Μιλάει στο πρώτο πληθυντικό σαν να ζει ανάμεσά τους. Γι’ αυτό και όταν τη ρωτάμε αν πιστεύει ότι «το 2022 τα γυναικεία κινήματα όχι μόνο στο Ιράν αλλά και σε άλλες χώρες, θα βοηθήσουν στην ενδυνάμωση της δημοκρατίας», μετατρέπει την επιθυμία της σε βεβαιότητα:
«Νομίζω πως ζούμε κάτι που θα σημαδέψει όχι μόνο την ιστορία των γυναικών αλλά και την ιστορία της ανθρωπότητας. Και αυτό έχει τη μεγαλύτερη σημασία. Αλλά πόσο γρήγορα και πότε αυτό το κίνημα θα αλλάξει τα πράγματα, δεν έχω ιδέα. Το πιο σημαντικό είναι αυτή η τεράστια ενέργεια, αυτές οι πνιγμένες φωνές που βγαίνουν, επιτέλους, μετά 43 χρόνια…».
Στο βίντεο που έχει αναρτηθεί από την προβολή της ταινίας του Τζαφάρ Παναχί «No Bears» στο Λίνκολν Σέντερ, στη διάρκεια του Φεστιβάλ της Νέας Υόρκης, η Μίνα Καβάνι αφήνει να ακουστεί και η δική της «πνιγμένη» από τη συγκίνηση φωνή καθώς υψώνει ένα πλακάτ που γράφει τις τρεις λέξεις, συμβολικές του αγώνα των Ιρανών, «Γυναίκες, Ζωή, Ελευθερία» και το κοινό την αποθεώνει.
Εκπροσωπούσε κι εκεί, όπως και στη βενετσιάνικη Μόστρα τον Σεπτέμβριο, όπως και στη Θεσσαλονίκη, αυτές τις ημέρες, προσκεκλημένη του 63ου Διεθνούς Φεστιβάλ, τον σπουδαίο Ιρανό δημιουργό Τζαφάρ Παναχί, ο οποίος βρίσκεται φυλακισμένος από το καθεστώς. Συνελήφθη στην Τεχεράνη τον Ιούλιο και εκτίει ποινή φυλάκισης έξι ετών καθώς κρίθηκε ένοχος για προώθηση «προπαγάνδας κατά της Ισλαμικής Δημοκρατίας»…
Το «No Bears» προβλήθηκε προχθές στο «Ολύμπιον». Ο Παναχί απών από την αίθουσα, είναι παρών στην οθόνη αφού εμφανίζεται στην ταινία (η οποία έχει ασαφή όρια ανάμεσα στη μυθοπλασία και στο ντοκιμαντέρ), υποδυόμενος τον εαυτό του: έναν σκηνοθέτη απομονωμένο σε ένα ιρανικό χωριό, κάπου στα σύνορα με την Τουρκία, ο οποίος προσπαθεί να ολοκληρώσει μια ταινία εξ αποστάσεως (κατευθύνοντας από τον υπολογιστή τα γυρίσματα).
«Το No Bears καταγράφει δύο ιστορίες αγάπης και αυτή ενός σκηνοθέτη που προσπαθεί να κάνει την ταινία του ενάντια σε όλες τις πιθανότητες», λέει η Μίνα Καβάνι. «Ολες οι ιστορίες είναι αλληλένδετες καθώς ο σκηνοθέτης παρακολουθεί τη μία ενώ γυρίζει την άλλη. Συνδέονται επίσης θεματικά καθώς οι χαρακτήρες αγωνίζονται για την ελευθερία τους και έρχονται αντιμέτωποι με τα εμπόδια της κοινωνικής νοοτροπίας και της πολιτικής. Να αγαπάς ελεύθερα· να δημιουργείς ελεύθερα· να ζεις ελεύθερα. Ο Τζαφάρ δυστυχώς δεν είναι εδώ μαζί μας για να το συζητήσουμε, αλλά η υποδειγματική φιλμογραφία του και το μεγάλο του θάρρος μιλάνε από μόνα τους».
«Νομίζω πως ζούμε κάτι που θα σημαδέψει όχι μόνο την ιστορία των γυναικών, αλλά και την ιστορία της ανθρωπότητας».
Τη ρωτάμε για τον ρόλο της στην ταινία. Η Ζάρα, που ερμηνεύει, είναι μια γυναίκα που αρνείται να εγκαταλείψει τη χώρα με πλαστό διαβατήριο όταν αντιλαμβάνεται ότι ο σύντροφός της δεν μπορεί να ακολουθήσει. Το αδιέξοδο καταλήγει μοιραίο. Πώς κρίνει την απόφασή της; «Αναγνώρισα ένα μεγάλο μέρος του εαυτού μου στη Ζάρα», απαντά. «Είναι παθιασμένη με τον έρωτα και τη ζωή και η εξορία τής πήρε τα πάντα… συνέθλιψε τα πάντα. Η μετανάστευση δεν την έκανε ευτυχισμένη, την έκανε σκληρή και τραγική… Ηθελε να γίνει τουλάχιστον ο κύριος της μοίρας της, ενός μικρού, έστω, μέρους της ζωής της. Είναι η Μήδεια που έπρεπε να “σκοτώσει τα παιδιά της”».
Ο Παναχί έχει δηλώσει ότι παρά τους σκληρούς περιορισμούς δεν θα εγκατέλειπε ποτέ τη χώρα του, δεν θα ήθελε να ζήσει αλλού. Η Μίνα Καβάνι έκανε διαφορετικές επιλογές: «Προέρχομαι από μια γενιά που είδε μόνο την Ισλαμική Δημοκρατία, τους Φρουρούς της Επανάστασης και τον φασισμό τους. Ανήκω σε μια γενιά που μεγάλωσε με ένα είδος οργής και μίσους για την κυβέρνηση, όλοι οι φίλοι και οι άνθρωποι της γενιάς μου ονειρεύονταν να φύγουν από το Ιράν και αυτό συνέβη και σε μένα. Στα 16 μου ονειρευόμουν να συνεχίσω την καριέρα μου στην υποκριτική στη Γαλλία, μακριά από τη δικτατορία… Αλλά αυτό δεν με εμποδίζει να υποφέρω από την εξορία μου, από το γεγονός ότι δεν μπορώ να επιστρέψω στη χώρα μου…».
Η «ταυτότητα»
Αν τη ρωτήσει κανείς ποια «ταυτότητα» υπερισχύει πάνω της, η γαλλική ή η ιρανική, η άποψή της είναι, πλέον, βιωμένη: «Νιώθω τον εαυτό μου πρώτα ως άνθρωπο, μετά ως καλλιτέχνη που θα ήθελε να είναι ελεύθερος. Το Ιράν είναι η καρδιά μου, είναι η νοσταλγία μου, είναι τα συναισθήματά μου. Η Γαλλία είναι το κεφάλι μου, είναι ο ανοιχτός δρόμος προς το άπειρο… Φέρω και τα δύο μέσα μου και πάνω μου».
Η φωνή της Μίνα Καβάνι λειτουργεί σαν ηχείο. Μεγαφωνίζει το αυτονόητο: «Η δυσκολία είναι να συντηρήσουμε το ενδιαφέρον της Δύσης. Η δυσκολία είναι όταν δεν μας υποστηρίζουν, όταν δεν μας ακούν. Η δυσκολία είναι όταν ο δυτικός κόσμος και οι πολιτικοί σκέφτονται μόνο το συμφέρον τους και μας αγνοούν… Είναι δική μου ευθύνη να γίνομαι η φωνή εκείνων που δεν ακούγονται».
Πιστεύει σε ένα καλύτερο μέλλον για το Ιράν και ειδικότερα για τις γυναίκες; «Το ελπίζω με όλη μου την καρδιά. Αλλά είναι αλήθεια ότι κάτι έχει ήδη αλλάξει για τις γυναίκες της χώρας μου».
