Στην Αγίου Κωνσταντίνου 34, γωνία με την οδό Νικηφόρου, στέκει μια παλιά πολυκατοικία. Δεν είναι τυχαίο κτίσμα. Βρίσκεται εκεί από το 1936 και φέρει την υπογραφή του αρχιτέκτονα Εμμανουήλ Λαζαρίδη. Στεκόμουν διαγωνίως απέναντι και αγωνιζόμουν να τη χωρέσω στο βλέμμα μου, έτσι που ορθωνόταν σε πέντε ορόφους, με συμπαγείς εξώστες, με γαλλικά παντζούρια και όχι με στόρια, με εκείνο το καστανό χρώμα του αρτιφισιέλ και με τα ίχνη από τις σφαίρες των Δεκεμβριανών… Εκεί, στην Αγίου Κωνσταντίνου, κάτω από την Ομόνοια, αυτό το κτίσμα είχε τις δικές του ιστορίες. Στην Κατοχή μάζευε τη γειτονιά στα καταφύγιά του, ήταν η πρώτη μοντέρνα πολυκατοικία της Αγίου Κωνσταντίνου, στη σκιά του Εθνικού Θεάτρου και της εκκλησίας που έδωσε το όνομά της στον δρόμο. Ο Αγιος Κωνσταντίνος, έργο Καυταντζόγλου, απέναντι από το Θέατρο του Τσίλλερ, και πιο κάτω αυτή η καπνισμένη από τον χρόνο πολυκατοικία, διά χειρός Εμμανουήλ Λαζαρίδη, προβεβλημένου αρχιτέκτονα του βενιζελικού περιβάλλοντος.
Ολα αυτά «μιλάνε» ακόμη και δεν είναι μόνον αυτά. Εκεί και το παλιό κτίριο του ξενοδοχείου «Δελφοί», εκεί και το Μορφωτικό Ιδρυμα της Τραπέζης της Ελλάδος στο νεοκλασικό διώροφο, γωνία με Μενάνδρου. Ολες αυτές οι στρώσεις της Ιστορίας, ανάκατες, γεννούν εκείνη την ατμόσφαιρα που κατά τόπους πυκνώνει και αλλού χάνεται… Πώς να μη στρέψω το βλέμμα στη Σωκράτους, στην παλιά «Καθημερινή», πώς να μη νιώθω την αύρα της Ομόνοιας με όλη τη στρωματογραφία της;
Αλλά, έστω. Η Αγίου Κωνσταντίνου, όσο με τραβούσε προς τα κάτω, προς την πλατεία Καραϊσκάκη, με οδηγούσε στην αθέατη, στους πολλούς, Αθήνα. Οι πίσω δρόμοι στο Μεταξουργείο και την Πλατεία Βάθης, η Σατωβριάνδου, η Βερανζέρου, η Δεληγιώργη και εκείνα τα ανήλιαγα στενά: Βηλαρά, Καλλέργη… μαίανδροι και χαρακιές στις ζώνες που αγκαλιάζουν τα υποστρώματα της Ομονοίας. Ενας κόσμος σκληρός.
Είχα όμως ξεκινήσει με τις εικόνες ενός ιστορικού βάθους, μιας αρχιτεκτονικής κομψότητας και μιας ορισμένης αστικής ιερότητας. Το Εθνικό Θέατρο, ανέκαθεν σε εκείνη την άβολη κατωφέρεια του δρόμου, χωρίς τα αγάλματά του εδώ και δεκαετίες, κομψοτέχνημα που γέννησε η συνεργασία Γεωργίου Α΄ και Ερνέστου Τσίλλερ, συνομιλεί με τον Αγιο Κωνσταντίνο. Αλλά η πραγματική όψη της Αγίου Κωνσταντίνου δεν ήταν ο κληροδοτημένος 19ος αιώνας ούτε το 1910 ούτε ο Μεσοπόλεμος. Εβλεπα τα χάσματα, τα κενά από κατεδαφισμένα σπίτια του δρόμου, στη σειρά, σαν θεατρικές σκηνές χωρίς ηθοποιούς, ικριώματα και ξεφτισμένοι τοίχοι, δίπλα σε σαραβαλιασμένα δίπατα (άλλοτε γεμάτα ζωή)… Αυτά τα ξεκοιλιασμένα σπίτια της Αγίου Κωνσταντίνου, στους αριθμούς 36, 47 κ.ο.κ. ήταν σαν να είχαν εξαερωθεί. Περπατούσα και κοιτούσα τον τόπο της Ανάληψης, σαν να είχαν αναληφθεί στον ουρανό της Αθήνας τροπαιοφόροι αστοί, τυλιγμένοι με τη σινδόνη μιας ζωής πεπερασμένης. Σκεφτόμουν τη στρωματογραφία των ιστορικών παραστάσεων στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου εκεί δίπλα. Ο ήχος χειροκροτημάτων του 1935, του 1945, του 1965… Αυλαίες. Καθίσματα. Προγράμματα. Και απέναντι, στον Αγιο Κωνσταντίνο, είχα τις θαμπές εικόνες των χιλιάδων κεριών, πόσα άναψαν, πόσα έσβησαν, η κάπνα, το χλωμό φως, οι εικόνες, τα προσκυνητάρια στον δρόμο, υπέρ πτωχών, εις μνήμην…
Και πιο κάτω, γυναίκες από τη Γεωργία, πόσες σκέψεις θα είχαν εκείνη την ώρα…
