Το δώρο της Μήδειας στη νεαρή Γλαύκη που ο Ιάσονας θα έκανε γυναίκα του, ήταν ένας χρυσοκέντητος μανδύας απλωμένος πάνω στο νυφικό κρεβάτι. Ανέβλυζε ευωδιά άγριων κρίνων. Η Γλαύκη τον φόρεσε όλο περηφάνια, κι έτρεξε στον καθρέπτη. Μέσα σε λίγα λεπτά το χαμόγελο στο πρόσωπό της έγινε σύσπαση πόνου: ένα θανατηφόρο κάψιμο διέτρεξε το σώμα της.
Η Μήδεια, η βασίλισσα από την Κολχίδα που πρόδωσε τους δικούς της για χάρη του Ιάσονα κι ύστερα προδόθηκε σκληρά από εκείνον, είχε μέσα στη ζήλια ξαναβρεί τη φύση της: Εγινε η μάγισσα από τη βάρβαρη χώρα. Με το «κολχικό», το φαρμάκι από τους στήμονες των άγριων κρίνων που κατασκεύασε, πήρε την εκδίκησή της.
Το αρωματικό κερί υψηλής ποιότητας που σχεδίασε για τη φετινή χρονιά η Εθνική Λυρική Σκηνή (ΕΛΣ), ακολουθώντας την επιτυχημένη σειρά των κεριών που είναι εμπνευσμένα από εμβληματικές παραστάσεις όπερας, λέγεται «Μήδεια». Εχει την εμφάνιση που αρμόζει σε μια βασίλισσα: φύλλα χρυσού λάμπουν όταν ανάβει το φιτίλι. Εχει όμως και τη μυρωδιά που ταιριάζει στη μικρανιψιά της Κίρκης: άγρια κρίνα. Αραγε το φαρμάκι που παρασκεύασε η Μήδεια μύριζε γλυκά και πικρά ταυτόχρονα, λουλούδια και μαύρο πιπέρι, όπως η ευωδιά που γεμίζει το χώρο όταν αυτό το κερί καίγεται;
Η «Μήδεια» ήταν ένα από τα πιο δύσκολα αρώματα που γέννησε η συνεργασία της ΕΛΣ με την ελληνική εταιρεία Nardon Cosmetics, ακριβώς επειδή η ίδια η Μήδεια είναι μια γυναίκα εξαιρετικά σύνθετη – μεγαλοπρεπής, παθιασμένη, αλλά και σκοτεινή. Η επεξεργασία της ιδέας ξεκίνησε τον Ιούλιο και συνεχίστηκε για αρκετούς μήνες.
Οπως μας εξηγούν η Χριστίνα Αρσένη, υπεύθυνη πολιτιστικού Μάρκετινγκ της ΕΛΣ, και η Βάγια Νικλήτσα, συνιδιοκτήτρια της Nardon, η δημιουργία κάθε αρώματος είναι μια πολύπλοκη εργασία, που βασίζεται στη γνώση της όπερας από τη μια μεριά, στην έμπνευση και στις ικανότητες του αρωματοποιού από την άλλη.
Ο «Φάουστ» μύρισε λιβάνι, καπνισμένα ξύλα σημύδας και κάρβουνο, η «Τόσκα» τριαντάφυλλα, πούδρα και πέταλα λουλουδιών.
Η κ. Αρσένη δίνει τις πρώτες ιδέες που βασίζονται στο λιμπρέτο της όπερας, η οποία επιλέγεται για να μετατραπεί σε αρωματικό κερί, μεταφέροντας παράλληλα την αίσθηση και την αισθητική της συγκεκριμένης παράστασης. «Σκοπός μας είναι, μέσω της μυρωδιάς αλλά και της συσκευασίας, ο θεατής να παίρνει μαζί του ένα κομμάτι του έργου», λέει η κ. Αρσένη. Ετσι ο «Οθέλλος» συσκευάστηκε σε κουτί με χαρτί φλούο που θύμιζε τους έντονους φωτισμούς του σκηνοθέτη Ρόμπερτ Ουίλσον. Τα φύλλα χρυσού που επιλέχθηκαν για το δοχείο της αρωματικής «Μήδειας» θυμίζουν την πύλη του παλατιού του Ιάσονα στην παραγωγή που θα δούμε την άνοιξη στην Αθήνα, σε σκηνοθεσία και σκηνικά του Ντέιβιντ ΜακΒίκαρ.
Εικόνες μέσω όσφρησης
«Στη συνέχεια εμείς προσπαθούμε να ζωντανέψουμε μέσω της όσφρησης τις εικόνες που μας δίνουν από τη Λυρική, και να τις μετατρέψουμε σε αρωματικό κερί», προσθέτει η κ. Νικλήτσα. Χρειάζονται αρκετοί μήνες για να γίνουν οι μίξεις των αρωμάτων, να δοκιμαστούν οι συνδυασμοί σε υψηλές, μεσαίες και χαμηλές νότες –όπως λέγονται στην αρωματοποιία– και εντέλει οι προσπάθειες να καταλήξουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Εξίσου σημαντικό ρόλο παίζει το φιτίλι, που είναι πάντοτε βαμβακερό και υπάρχει σε 20 διαφορετικούς τύπους, ώστε η επιλογή του να προσθέτει στο τελικό προϊόν.
Ποιες ήταν άραγε οι όπερες που τους δυσκόλεψαν περισσότερο, τις ρωτάμε. Ο «Φάουστ», θυμούνται, που κατέληξε να μυρίζει λιβάνι, καπνισμένα ξύλα σημύδας και κάρβουνο, μια οσφρητική μεταφορά για το δωμάτιο του δόκτορα Φάουστ, όπου ο Μεφιστοφελής έκανε την εμφάνισή του. Δύσκολος και ο «Αντρέα Σενιέ», ο επαναστάτης που μαζί με το ιδανικό της ελευθερίας λάτρεψε τις επιστολές μιας άγνωστης γυναίκας. Η μυρωδιά από μελάνι και χαρτί έγιναν γι’ αυτόν το ακριβότερο άρωμα, συνεπώς για το αρωματικό του κερί επιλέχτηκαν υψηλές νότες από μελάνι –είναι η πρώτη αίσθηση του αρώματος που έχουμε πριν ακόμη ανάψει το φιτίλι–, μεσαίες από βαμβάκι και χαμηλές νότες, αυτές δηλαδή οι ευωδιές που αναδύονται αφού το κερί κάψει για μία ώρα, από κεχριμπάρι και χαρτί.
Θηλυκό κι ευαίσθητο είναι το άρωμα της «Τόσκα», από φρεσκοκομμένα τριαντάφυλλα, πούδρα και πέταλα λουλουδιών, σαν τον αέρα που αφήνει πίσω της βγαίνοντας από το παρεκκλήσι όπου ζωγράφιζε ο εραστής της. Αρσενική η μυρωδιά του «Ντον Τζιοβάνι» που κρυμμένος πίσω από μια κουρτίνα κάπνιζε ένα σιγαρέτο από εκλεκτά φύλλα καπνου, παρακολουθώντας τις κοπέλες να χορεύουν στην κατάφωτη αίθουσα. Οι νότες του αρώματος: καπνός, βανίλια και φύλλα καπνού.
Οσο για την τρυφερή «Μαντάμα Μπαττερφλάι», η εντολή της ερωτευμένης Τσο-Τσο-Σαν ήταν ξεκάθαρη. Ηθελε όλα τα λουλούδια του κήπου –βιολέτες, τριαντάφυλλα, άνθη ροδακινιάς– να κοπούν για να στολίσουν το σπίτι που θα υποδεχθεί τον Πίνκερτον. Την πιο σημαντική αποστολη, όμως, είχε το λευκό γιασεμί.
