Η προηγούμενη φορά που συνάντησα τον Φατίχ Ακίν ήταν στο Βερολίνο, αρχές του 2020, όταν παρουσίαζε το «Golden Glove». Ηταν ελαφρώς εκνευρισμένος, μάλλον γιατί μεγάλο μέρος του κοινού δεν άντεξε τις υπερβολικά σκληρές εικόνες –πρωταγωνιστής ήταν άλλωστε ένας σίριαλ κίλερ– και αποχώρησε από την αίθουσα νωρίς. Αντίθετα φέτος στη Θεσσαλονίκη έμοιαζε πολύ πιο χαλαρός και ευχαριστημένος. Ο κατά συρροήν δολοφόνος έγινε… γκάνγκστερ και οι θεατές ανταποκρίθηκαν με ζεστό χειροκρότημα. Αυτή την Πέμπτη το «Χρυσάφι του Ρήνου» κυκλοφορεί στις αίθουσες και ο τουρκικής καταγωγής Γερμανός σκηνοθέτης, μας μιλάει για τον καινούργιο του (αληθινό) ήρωα, τον ράπερ Xatar, ο οποίος τα τελευταία χρόνια έχει κατακτήσει τη γερμανική σκηνή του χιπ-χοπ.
«Η ζωή πάντα γράφει τα πιο τρελά σενάρια. Προσωπικά, δεν είμαι τύπος Γούντι Αλεν, που κάθε χρόνο γράφει ένα σενάριο παρόμοιο ή σχετικό με το προηγούμενο. Το βαριέμαι κάτι τέτοιο. Το ορίτζιναλ υλικό μου πλέον το δημιουργώ κάθε 5-7 χρόνια, όμως δεν θέλω να γυρίζω τόσο σπάνια, οπότε αναζητώ και αλλού ιστορίες», λέει ο Ακίν. Αυτή τη φορά τον ήρωά του τον βρήκε στο πρόσωπο του Τζιγουάρ Χατζάμπι (το Xatar είναι το καλλιτεχνικό του όνομα), Κούρδου πρόσφυγα από το Ιράν, ο οποίος παιδί ακόμα, έφτασε μαζί με τη μητέρα του στη Γερμανία και μεγάλωσε στα γκέτο των μεταναστών. Το πέρασμα στην παρανομία δεν άργησε να έρθει.
«Η αλήθεια είναι ότι δεν γνωρίζω καλά αυτόν τον κόσμο, δεν ξέρω τίποτα για το πώς είναι να “σπρώχνεις” ναρκωτικά. Αλλά μου τα διηγήθηκε όλα εκείνος. Τις πρώτες μέρες που δεν ερχόταν στο σετ, φορέσαμε σε κάποιους από τους πρωταγωνιστές κοστούμια και όταν τα είδε, είπε: “Δεν ήταν έτσι, όλοι φορούσαν φόρμες τότε”, οπότε το γυρίσαμε ξανά. Γενικώς το δύσκολο με τις βιογραφίες είναι η ισορροπία: από τη μια να σέβεσαι τις ζωές των πραγματικών ανθρώπων και από την άλλη να μην έχεις καθόλου “σεβασμό” με την έννοια της ηρωοποίησης. Στις ταινίες μου πάντα αγαπώ και δένομαι με τους χαρακτήρες, αλλά προσπαθώ να κρατώ και κάποια απόσταση, χωρίς να τους αποθεώνω ή να τους κρίνω. Για εμένα, ο καλύτερος τρόπος να το πετύχω αυτό είναι το χιούμορ».
Το δύσκολο με τις βιογραφίες είναι η ισορροπία: από τη μια να σέβεσαι τις ζωές των πραγματικών ανθρώπων και από την άλλη να μην έχεις καθόλου «σεβασμό» με την έννοια της ηρωοποίησης.
Στην ταινία βλέπουμε τον νεαρό Τζιγουάρ να προσπαθεί να κερδίσει τη θέση του στον κόσμο, μέχρι που το μονοπάτι της εγκληματικότητας θα τον οδηγήσει στη φυλακή· εκεί όμως θα ασχοληθεί για πρώτη φορά σοβαρά με το χιπ-χοπ. «Η ραπ ήταν πάντα η μουσική των φτωχών. Οταν είσαι από το γκέτο δεν υπάρχουν πολλές διέξοδοι. Θεωρητικά η εκπαίδευση είναι ένας δρόμος αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για μύθο. Για να ξεφύγεις θα γίνεις είτε αθλητής είτε εγκληματίας, είτε ράπερ. Επίσης ένα “κλισέ” του χιπ-χοπ είναι η απώλεια του πατέρα. Συνέβη στον Busta Rhymes, στον Tupac, στον Xatar και σε πολλούς άλλους. Ισως αυτός είναι και ένας λόγος για τη μεγάλη επιθετικότητα των στίχων, η έλλειψη δηλαδή της πατρικής φιγούρας».
Και ο ίδιος ο Ακίν πάντως είναι γνώστης του συγκεκριμένου μουσικού ιδιώματος. «Φυσικά βοήθησε ότι γνωρίζω και ακούω χιπ-χοπ σχεδόν όλη μου τη ζωή. Στην πραγματικότητα είναι το μόνο είδος μουσικής που είδα να γεννιέται μπροστά μου στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Αργότερα στα ’90s άκουγα συνεχώς NWA, Ice Cube, LL Cool J και πολλούς άλλους. Από εκεί έμαθα αγγλικά, από τα εξώφυλλα των βινυλίων που έγραφαν πάνω τους στίχους. Αργότερα ήρθε το gangsta ραπ και συνειδητοποίησα ότι δεν το καταλαβαίνω, γιατί πια ήμουν πολύ μεγάλος, είχα βγει εκτός παιχνιδιού. Οταν έκανα την έρευνα για την ταινία ήξερα πως πρέπει να σκάψω βαθιά και με έναν τρόπο να ξεθάψω τη νιότη μου. Πιστεύω πως η σημερινή ραπ, ακόμα και στην Ελλάδα με τον ΛΕΞ και τους υπόλοιπους, αποτελεί επί της ουσίας προφορική ιστορία».
Τι γίνεται όμως με την τέχνη του ίδιου του Φατίχ Ακίν, τον κινηματογράφο, ο οποίος τα τελευταία χρόνια ταλαιπωρείται, ακροβατώντας μεταξύ μικρής οθόνης και άδειων αιθουσών; «Προφανώς είναι πολύ περίπλοκο το ζήτημα και εγώ προσπαθώ να καταλάβω. Αυτή η ταινία για παράδειγμα έγινε μεγάλη επιτυχία στη Γερμανία και δεν ξέρω πώς συνέβη· αν το ήξερα θα το έκανα ξανά», απαντά γελώντας και συνεχίζει: «Εχοντας πλέον και τη δική μου εταιρεία παραγωγής, συνειδητοποιώ πως τα χρήματα που ξοδεύονται κάθε χρόνο πρέπει με κάποιο τρόπο να επιστρέφουν. Επιπλέον, η αναγνώριση ενός καλλιτεχνικού φιλμ στα διάφορα φεστιβάλ μοιάζει να μην έχει πια τη βαρύτητα του παρελθόντος. Κι όταν είσαι αιθουσάρχης δεν γίνεται να έχεις τα καθίσματά σου άδεια. Αυτό που δεν θέλω πάντως με τίποτα να δω είναι το σινεμά να γίνεται μια τέχνη μπουρζουά, για την ελίτ, όπως θεωρείται η όπερα. Το σινεμά δεν είναι όπερα», λέει και συμπληρώνει ότι «δική μας αποστολή τώρα είναι να συνδεθούμε ξανά με το κοινό, ειδικά το πιο νεανικό. Διότι κι αυτό πηγαίνει σινεμά, το απέδειξε φέτος το “Everything, Εverywhere, all at Οnce”, ένα πραγματικά τρελό φιλμ που έκανε μεγάλη επιτυχία στους νέους. Το ίδιο και το καινούργιο “Top Gun”».
Οσο για τον ανταγωνισμό με τη μικρή οθόνη, ο Ακίν έχει να παρατηρήσει τα εξής: «Το ζήτημα είναι το σινεμά να προσφέρει κάτι που δεν μπορείς να το βρεις στο σπίτι. Κι εγώ βλέπω τηλεόραση, λατρεύω σειρές όπως το “Euphoria” ή το “Top Boy”. Αυτό όμως είναι τελείως άλλο “άθλημα”».
