Το πρώτο πράγμα που σκέφθηκα όταν συνάντησα από κοντά τον Τζιγουάρ Χατζάμπι στη Θεσσαλονίκη ήταν πως μάλλον έπρεπε να υποδυθεί ο ίδιος τον εαυτό του στη βιογραφία του διά χειρός Φατίχ Ακίν. Σίγουρα έμοιαζε πολύ πιο πειστικός για γκάνγκστερ από τον πρωταγωνιστή Εμίλιο Σακράγια. Ισως επειδή όντως ήταν…
«Ευτυχώς ο Φατίχ είναι υπερβολικά επαγγελματίας για να βάλει εμένα να παίξω. Υποτίθεται πως θα είχα ένα μικρό πέρασμα στην αρχή της ταινίας, όμως ούτε αυτό έγινε γιατί ήμουν άρρωστος όταν το γύριζαν». Ο Κούρδος Χατζάμπι, περισσότερο γνωστός σήμερα στους κύκλους της γερμανικής ραπ μουσικής με το ψευδώνυμο Xatar, γεννήθηκε το 1981 στο Ιράν, κυριολεκτικά ανάμεσα σε βόμβες, με την οικογένειά του να μεταναστεύει σύντομα στο γειτονικό Ιράκ. Κι αυτό όμως μέχρι να ξεσπάσει ο πόλεμος του Κόλπου, με τον ίδιο και τη μητέρα του να φεύγουν τελικά για τη Γερμανία. Εκεί, στις γειτονιές των μεταναστών της Βόννης, ο Τζιγουάρ μπαίνει γρήγορα στην παρανομία, ενώ μεγαλώνοντας η δράση του απλώνεται και αλλού στην Ευρώπη. Μέχρι που θα βαλθεί να οργανώσει το μεγάλο κόλπο με τη ληστεία μιας αποστολής που μεταφέρει ράβδους χρυσού. «Το χρυσάφι του Ρήνου», που κυκλοφορεί από αυτή την εβδομάδα στις αίθουσες, είναι η ιστορία της ζωής του, μια ιστορία κάπου ανάμεσα στα ανατολίτικα παραμύθια και τον… «Σημαδεμένο».
«Πριν από τον Φατίχ με είχαν προσεγγίσει κι άλλοι για να κάνουν τη βιογραφία μου ταινία, ήδη όσο ήμουν ακόμη στη φυλακή. Αυτός όμως είναι ένας από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες στη Γερμανία, ήξερα το έργο του, ήξερα ότι θα είχε να κάνει με την τέχνη, όχι μόνο με τα νούμερα. Ο Φατίχ από την πρώτη στιγμή μου είπε ότι αυτή θα είναι δική του ταινία, όχι δική μου. Οτι θα έδειχνε πράγματα για μένα και την οικογένειά μου που δεν θα ήταν θετικά. Του είπα πως ακριβώς αυτό περιμένω. Εχω δει ταινίες για ανθρώπους που θαυμάζω και τους έκαναν να μοιάζουν με τον Σούπερμαν, το απεχθάνομαι αυτό. Οσα βλέπετε στην ταινία είναι 100% αληθινά και τα μόνα που έχουν αλλάξει κάπως ήταν αυτά που στην πραγματικότητα ήταν ακόμη χειρότερα», μου λέει ο Xatar, φέροντας για παράδειγμα μια σκηνή, όπου εκείνος δουλεύει πορτιέρης σε ένα κλαμπ του Αμστερνταμ· ένα αυτοκίνητο περνάει και ριπές από καλάσνικοφ γαζώνουν την ταμπέλα ακριβώς πάνω από τον ίδιο και την ουρά των πελατών. «Στην πραγματικότητα δεν έριξαν από πάνω μας, αλλά μέσα στον κόσμο», διευκρινίζει σήμερα.
Αυτές τις τρομακτικές εμπειρίες και άλλες διαφορετικές, έπιασε να τις μεταφέρει σε στίχους που ξεκίνησε να γράφει μέσα στη φυλακή. Σύντομα είχε έτοιμο το πρώτο του άλμπουμ. «Ραπάρω για όλα όσα έχουν συμβεί στη ζωή μου. Οταν “έσπρωχνα” ναρκωτικά, έγραφα γι’ αυτό. Από αυτόν τον κόσμο προέρχομαι. Οι άνθρωποι που είναι και αυτοί από εκεί το εκτιμούν, όχι όμως μόνον αυτοί. Ο Φατίχ ήθελε να μάθει από πού πηγάζει η ραπ. Η ραπ είναι θέμα αντίληψης και συναίσθησης. Η μουσική γενικότερα είχε τη δική της ιστορική εξέλιξη. Ξεκίνησε μόνο με μελωδίες, μετά ήρθε η φωνή (π.χ. στην όπερα) και σταδιακά έγινε όλο και πιο αληθινή, με την τζαζ, τη ροκ, τα μπλουζ, άρχισε να μιλάει για τα καθημερινά προβλήματα. Η ραπ είναι ρεαλιστική σαν ντοκιμαντέρ. Το καλό σε σύγκριση με άλλα είδη είναι πως μπορείς να πεις πολύ περισσότερες λέξεις κι έτσι να αφηγηθείς ιστορίες με πιο πολλές πληροφορίες. Επίσης είναι το πιο ειλικρινές είδος, επειδή οι πραγματικοί ράπερ δεν δίνουν δεκάρα αν θα ενοχλήσουν κάποιον με όσα λένε. Επί μια δεκαετία στη Γερμανία δεν μας αποδέχονταν η επίσημη μουσική βιομηχανία, οι δισκογραφικές, οι ραδιοφωνικοί σταθμοί κ.ο.κ. Τώρα είμαστε εμείς οι ιδιοκτήτες και οι διευθυντές των σταθμών», καταλήγει με ένα μικρό χαμόγελο ο Xatar.
Η ομιλία του στα αγγλικά είναι ταχύτατη, ο τόνος της φωνής του βγάζει μια σιγουριά που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση. Οσο για τη μουσική, αυτή την είχε μάλλον πάντα στο αίμα του, αφού ο κλασικός πιανίστας και καθηγητής μουσικής πατέρας του τον είχε μυήσει από μικρό – πριν εγκαταλείψει την οικογένεια και δημιουργήσει την πρώτη μεγάλη απώλεια στον νεαρό Τζιγουάρ. «Μεγάλωσα με το τίποτα, αλλά γνωρίζοντας πως τα πάντα είναι εφικτά όταν έβλεπα τον πατέρα μου να κάνει όλα αυτά τα κονσέρτα πίσω στην πατρίδα. Δεν τον ένοιαζε και πολύ για εμάς, που είναι κακό προφανώς, όμως ήταν απόλυτα αφοσιωμένος σε κάτι. Εγώ ήξερα ότι έπρεπε να ρισκάρω. Η νοοτροπία μου ήταν πάντα το “δεν έχω τίποτα να χάσω” και γι’ αυτό την πρώτη μου δισκογραφική την ονόμασα “Ολα ή τίποτα”».
Ραπάρω για όλα όσα έχουν συμβεί στη ζωή μου. Οταν «έσπρωχνα» ναρκωτικά έγραφα γι’ αυτό. Από αυτόν τον κόσμο προέρχομαι.
«Πραγματικοί γκάνγκστερ»
Στην ταινία του Ακίν βλέπουμε όλα αυτά τα «ρίσκα», σε μια σειρά από σεκάνς που κινούνται από την αγωνιώδη δράση έως τα σύνορα της σουρεαλιστικής κωμωδίας. Ο ίδιος ο πρωταγωνιστής πάντως προτιμάει πια να μιλάει για τη μουσική του: «Προφανώς ξεκινήσαμε να ακούμε αμερικανική ραπ. Τη δεκαετία του 1990 ήταν περίεργα στη Γερμανία. Υπήρχε ραπ σκηνή, αλλά δεν ήταν περιθωριακή. Ηταν κυρίως λευκά πλουσιόπαιδα που μιμούνταν τους Αμερικανούς. Λίγο αργότερα κάποιοι τύποι από το γκέτο, μεγαλύτεροι από εμάς, άρχισαν να ραπάρουν και η σκηνή άλλαξε, έγινε πιο αυθεντική. Οταν εμφανιστήκαμε εμείς και πήγαμε στις μεγάλες δισκογραφικές, στην αρχή τρόμαξαν λίγο γιατί ήμασταν πραγματικοί γκάνγκστερ. Πήγαμε με τα χρυσαφικά μας και τις Φεράρι. Ημασταν πλούσιοι από το γκέτο (ghetto rich)», λέει με φωνή που δεν προδίδει έπαρση αλλά μάλλον απάθεια ο συνομιλητής μου, σαν να περιγράφει μια απολύτως φυσική εξέλιξη των πραγμάτων.
Η πραγματική έκρηξη της δημοφιλίας του, ωστόσο, ήρθε 5-6 χρόνια αργότερα, κυρίως μέσα από την πλατφόρμα του Spotify, που τον έκανε σταρ του γερμανόφωνου ραπ. Οπως άλλωστε έχουμε δει να συμβαίνει εσχάτως και στη χώρα μας, οι καλλιτέχνες του ευρύτερου χώρου του χιπ-χοπ δεν έχουν τόση ανάγκη τα παραδοσιακά σχήματα δισκογραφίας ή μάρκετινγκ για να προωθήσουν τη δουλειά και τις συναυλίες τους. Ο Κούρδος Xatar (στη γλώσσα της πατρίδας του το προσωνύμιο σημαίνει «Κίνδυνος») βέβαια είχε επιπλέον να αντιμετωπίσει από μικρός την καχυποψία απέναντι στον μετανάστη, στον σκουρόχρωμο, στον ξένο, σε μια χώρα πάντως γεμάτη με τέτοιους.
«Περνώντας τα χρόνια κατάλαβα ότι όλο αυτό είναι μια περίπλοκη υπόθεση. Αντιλαμβάνομαι ότι κάθε κυβέρνηση, αριστερή ή δεξιά, έχει τα τέσσερα χρόνια της και ανάλογα αποφασίζει. Επίσης οι άνθρωποι σε μια μεγάλη πόλη και εκείνοι των χωριών δεν έχουν την ίδια εμπειρία από πρώτο χέρι. Ακούν κάποιον στην τηλεόραση που λέει “οι μετανάστες θα φάνε τις γυναίκες σας” και τον πιστεύουν. Ούτως ή άλλως το παιχνίδι είναι πολιτικό, δεν έχει να κάνει με Ανατολή και Δύση. Οταν είσαι στον δρόμο παντού τα ίδια χάλια είναι. Αν δεν είχαμε πετρέλαιο και φυσικό αέριο στη γη μας, ποιος ξέρει, μπορεί να ζούσαμε καλύτερη ζωή».
Οσο για τους σύγχρονους Ευρωπαίους, δεν φαίνεται να τους έχει σε μεγάλη εκτίμηση: «Το πρόβλημα στις βιομηχανικές χώρες της Δύσης είναι πως έχουν αναθέσει όλη την παραγωγή στους μετανάστες και κανένας δεν ενδιαφέρεται να δουλέψει πραγματικά. Οι περισσότεροι λένε “ας φτιάξουμε μια startup”. Δεν θέλουν καν να κάνουν τις καλές δουλειές των “μορφωμένων”. Γι’ αυτό και καλοδέχονται τους εκπαιδευμένους μετανάστες από τη Συρία ή την Ουκρανία».
Πλέον βέβαια και ο ίδιος ο Χατζάμπι έχει πράγματα να χάσει: οικογένεια, παιδιά και περιουσία που δημιούργησε ο ίδιος. «Τώρα σίγουρα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Δεν ισχυρίζομαι ότι γνωρίζω μια συγκεκριμένη φόρμουλα για να ζεις. Αποτυγχάνω και σηκώνομαι κάθε μέρα. Θέλω όμως να δημιουργήσω πράγματα για την επόμενη γενιά, το όραμά μου είναι να αφήσω κάτι σαν κληρονομιά πίσω μου. Μεγαλώνοντας είδα τους Γερμανούς να βρίσκουν έτοιμα πράγματα από τους γονείς τους και αυτό είναι το λογικό. Αν δεν συμβαίνει, τότε έχει γίνει προφανώς κάποια αδικία».
