Παιδικές ζωγραφιές του γιου του, βίντεο που δημιούργησαν οι Γάλλοι Sagans και θυμίζει manga, ένα κολάζ στο οποίο τα «καυτά» σημεία του πλανήτη «μπαίνουν» στο κεφάλι του συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλου, πέντε γυναίκες από την Αφρική –οι Ubuntu– που χορεύουν σε πολύ αργή κίνηση.
Τέτοιες εικόνες «βλέπει» ο φωτογράφος Χρήστος Σαρρής, επικεφαλής δημιουργικού της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση, στα τραγούδια του Μαρκόπουλου. Aναλαμβάνει, λοιπόν, να σκηνοθετήσει τη μουσική παράσταση «Πέρα από τη θάλασσα» σαν ιστορία που αφηγείται ένα ταξίδι στον χώρο και στον χρόνο από τη Δύση προς την Ανατολή, και από την αρχή του κόσμου προς το μέλλον. Ενα μέλλον που ο ίδιος ελπίζει ότι δεν θα είναι δυστοπικό.
«Θα ήθελα να υπάρχει ένα αισιόδοξο κλείσιμο στην παράσταση», λέει ο κ. Σαρρής στη συζήτησή μας με αφορμή την προετοιμασία της συγκεκριμένης δουλειάς, που θα κάνει πρεμιέρα 1η Φεβρουαρίου στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης. Εμπειρος στη σκηνοθεσία ύστερα από μια σειρά ταινιών μικρού και μεσαίου μήκους για τη μουσική, αλλά και των STAGES A/Live του φορέα, συνδέει στενά τον ήχο με την εικόνα στη δουλειά του. «Δεν μπορώ να μοντάρω μια ταινία εάν δεν υπάρχει μουσική», τονίζει.
Λάτρης της επιστημονικής φαντασίας, αλλά επίσης του Κέρουακ και του Κόρμακ Μακάρθι, εδώ εμπνέεται από την ιδιοφυώς «παιδική» ζωγραφική του Μπασκιά, τις χορευτικές ιεροτελεστίες της Μαύρης Ηπείρου και τις αγωνίες του σύγχρονου κόσμου για να δώσει φουτουριστικό χαρακτήρα σε έναν συνθέτη που έως τώρα θεωρούσαμε απόλυτα συνδεμένο με την Ελλάδα του ’60 και της Μεταπολίτευσης. «Με ποιον τρόπο τα τραγούδια του Μαρκόπουλου μπορούν να μιλήσουν στο παρόν, κι ακόμη περισσότερο στις επόμενες γενιές;» τον ρωτάμε.
«Κατ’ αρχάς, νομίζω ότι η μουσική του Μαρκόπουλου, όταν γράφτηκε, ήταν ήδη πολλά βήματα μπροστά από την εποχή της», απαντά ο σκηνοθέτης και στη συνέχεια θυμάται την εντύπωση που του είχε κάνει το μουσικό θέμα για τη σειρά «Who pays the ferryman» του BBC, μια σύνθεση του Μαρκόπουλου από το 1976, η οποία συνδύαζε τον παραδοσιακό ελληνικό και ταυτόχρονα διεθνή ήχο.
«Οι στίχοι πολλών τραγουδιών είναι σπαρακτικοί και δυστυχώς ακόμη σύγχρονοι – όπως το “Μιλώ για τα παιδιά μου και ιδρώνω” που αναφέρεται στη μετανάστευση. Αλλά και η γλώσσα που χρησιμοποιείται στα τραγούδια είναι εξίσου πολύτιμη – ποιος λέει σήμερα, για παράδειγμα, τη φράση “Μαλαματένια λόγια”;» προσθέτει.
Για τη συγκεκριμένη παράσταση ο τραγουδοποιός Παύλος Παυλίδης επέλεξε από το κλασικό ρεπερτόριο του συνθέτη 16 πασίγνωστα και αγαπημένα τραγούδια, και τους έδωσε νέα πνοή εμπλουτίζοντάς τα με ηλεκτρικούς και synth ήχους, λούπες και πολυφωνίες, χωρίς όμως να απομακρυνθεί από την ουσία των συνθέσεων.
«Ακουσα για πρώτη φορά τα συγκεκριμένα τραγούδια πριν από την τελική τους φάση, ένα βράδυ στο στούντιο του Παυλίδη στην Κυψέλη», λέει ο κ. Σαρρής. «Του είπα αμέσως ότι “φωνάζουν” την εικόνα. Μέσα στο νέο ηχητικό τοπίο τους άκουσα trip hop, gospel, παραδοσιακά ηπειρώτικα. Στις ζωντανές εκτελέσεις επί σκηνής αυτά τα μουσικά είδη συνυπάρχουν με την ψυχεδέλεια και γίνονται συνεχώς αυτοσχεδιασμοί. Συμφωνήσαμε λοιπόν με τον Παύλο ότι δεν θα κάνουμε ένα σάουντρακ για το “Πέρα από τη θάλασσα”, ούτε θα οπτικοποιήσουμε τους στίχους, αλλά θα φτιάξουμε μια ιστορία η οποία θα εξελίσσεται παράλληλα με τη μουσική. Το σκηνικό και οι φωτισμοί της παράστασης αποτελούν μέρος της ίδιας εξιστόρησης».
Στη σκηνή, μια διαφημιστική πινακίδα, απομεινάρι του κατεστραμμένου σύγχρονου δυτικού πολιτισμού, συνεχίζει να προβάλλει εικόνες. Κάτω από τη γη-σκηνή, η ζωή προχωράει προς το μέλλον διασχίζοντας μια θάλασσα που χωρίζει την Ανατολή από τη Δύση, αναζητώντας ένα πιο ασφαλές και εύφορο πεδίο για να ριζώσει.
