Η εικόνα πέριξ του Berlinale Palast, του επιβλητικού θεάτρου που αποτελεί την έδρα του κινηματογραφικού Φεστιβάλ Βερολίνου, ήταν φέτος πολύ διαφορετική από αυτή που συναντήσαμε πριν από ένα χρόνο στο ίδιο μέρος. Εκεί όπου πέρυσι ήταν σταθμευμένα λεωφορεία σε ρόλο κινητών σταθμών COVID-τεστ, φέτος ένα μικρό πλήθος περίμενε στριμωγμένο πίσω από παραπετάσματα τις αφίξεις των σταρ. Η Μπερλινάλε του 2020 ήταν το τελευταίο μεγάλο κινηματογραφικό φεστιβάλ πριν από το χτύπημα της πανδημίας· αυτή του 2023 είναι ίσως το πρώτο που διεξήχθη με όρους απόλυτης κανονικότητας. Ο κόσμος, Βερολινέζοι μα και από αλλού όπως εμείς, το αγκάλιασε, γεμίζοντας τις αίθουσες και κάνοντας sold out τις περισσότερες προβολές.
Ενα άλλο χαρακτηριστικό του «τέλους» της πανδημίας είναι ότι μας φέρνει αντιμέτωπους με τις ταινίες που παρήχθησαν κατά τη διάρκειά της.
Αν, πάντως, κρίνουμε από όσα προλάβαμε να δούμε τις προηγούμενες ημέρες, αυτός που βγήκε κερδισμένος ήταν ο… έρωτας. Πράγματι, η πλειονότητα των ταινιών σε όλα τα τμήματα του φεστιβάλ είχε θέμα τις ερωτικές σχέσεις, όλων των ειδών και όλων των εποχών. Μια νεαρή Ανατολικογερμανίδα έχει ένα παθιασμένο ειδύλλιο με έναν αρκετά μεγαλύτερό της άνδρα κάπου στη βαυαρική ύπαιθρο, αμέσως μετά την επανένωση της χώρας («Someday We’ll Tell Each Other Everything»)· ένας μοναχικός κριτικός φαγητού βρίσκει την αγάπη στην αγκαλιά μιας νεαρής φωτογράφου, στο αργόσυρτο, πολυεπίπεδο «The Shadowless Tower» του Κινέζου Ζανγκ Λου· στο βελγικό «The Beast in the Jungle» του Πατρίκ Τσιχά, την πιο ενδιαφέρουσα ίσως ταινία που είδαμε στην Μπερλινάλε, ο Τζον και η Μέι ζουν έναν αλλόκοτο, πλατωνικό έρωτα επιστρέφοντας ξανά και ξανά στο ίδιο κλαμπ επί δυόμισι δεκαετίες· τέλος, στο κορεατικό «Past Lives» –την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, θεωρείται φαβορί για τη Χρυσή Αρκτο– παρακολουθούμε άλλη μία σχέση που διατρέχει τις δεκαετίες και τις ηπείρους, από τη Σεούλ έως τη Νέα Υόρκη. Και πολλά άλλα.
Ολα αυτά, βεβαίως, δεν είναι απαραίτητα από το κορυφαίο κινηματογραφικό ράφι. Ειδικά το διαγωνιστικό τμήμα είχε φέτος αρκετές μέτριες ταινίες (τα πράγματα ήταν καλύτερα στο Πανόραμα και στο Encounters) και σίγουρα λιγότερο καλοφτιαγμένες από το «Inside» του Βασίλη Κατσούπη, το οποίο μάλλον άδικα δεν συμπεριλήφθηκε εκεί.
Θερμή ήταν η υποδοχή για το αφιέρωμα της Μπερλινάλε στους αγωνιζόμενους για ελευθερία και δικαιοσύνη γυναίκες και άνδρες του Ιράν.
Ο Ελληνας κινηματογραφιστής κέρδισε τις εντυπώσεις, χτίζοντας σχεδόν άψογα γύρω από μια πρωτότυπη ιδέα και έχοντας σε μεγάλη φόρμα το «πυρηνικό όπλο» Γουίλεμ Νταφόε στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο Αμερικανός ηθοποιός βρέθηκε στην Μπερλινάλε, μαζί με αρκετούς ακόμη αστέρες όπως ο Τζον Μάλκοβιτς, η Ελεν Μίρεν, η Αν Χάθαγουεϊ, η Μαρίσα Τομέι, ο Τζέσε Αϊζενμπεργκ, ο Πίτερ Ντίνκλατζ, η Σίντνεϊ Σουίνι κ.ά. – τους περισσότερους που εμφανίστηκαν εκεί τουλάχιστον την τελευταία πενταετία.
Ενας από τους πιο πολυαναμενόμενους καλεσμένους της διοργάνωσης ήταν, φυσικά, και ο Σον Πεν. Ο Αμερικανός ηθοποιός και κινηματογραφιστής έφερε μαζί του το (εκτός συναγωνισμού) «Superpower», το ντοκιμαντέρ που γύρισε σε δύο διαφορετικές επισκέψεις του στην εμπόλεμη Ουκρανία, με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι σε ρόλο… υπερήρωα. Εμφανώς η ταινία δεν άφησε και τις καλύτερες εντυπώσεις, κάτι το οποίο έγινε αντιληπτό και από τις αντιδράσεις του ενοχλημένου Πεν στη σχετική συνέντευξη Τύπου. Αντιθέτως, πολύ πιο θερμές ήταν οι εκδηλώσεις γύρω από το αφιέρωμα του φεστιβάλ στους αγωνιζόμενους για ελευθερία και δικαιοσύνη γυναίκες και άνδρες του Ιράν. Το περασμένο Σάββατο, μάλιστα, μια μεγάλη ομάδα, αποτελούμενη από διαγωνιζομένους, μέλη των κριτικών επιτροπών και άλλους ανθρώπους του σινεμά, διαδήλωσε συμβολικά στο κόκκινο χαλί, κρατώντας πλακάτ σχετικά με το Ιράν.
Γενικότερα, αυτό που ακούσαμε ξανά και ξανά αυτές τις ημέρες στο Βερολίνο, από τον καλλιτεχνικό διευθυντή Κάρλο Σατριάν μέχρι την πρόεδρο της επιτροπής, Κρίστεν Στιούαρτ, είναι το πόσο «πολιτική» είναι η Μπερλινάλε. Πράγματι, σε πρώτο επίπεδο και η φετινή έκδοση της διοργάνωσης μοιάζει ευαίσθητη σε πολιτικά ερεθίσματα, τόσο εντός όσο και εκτός σκοτεινής αίθουσας. Από την άλλη, η σύγχυση μεταξύ αληθινής πολιτικής και μιας άγονης –σε ένα βαθμό και μηχανικής– πολιτικής ορθότητας, που τείνει να γίνει κανόνας στις επιλογές των μεγάλων κινηματογραφικών φεστιβάλ, δεν βοηθά ιδιαίτερα προς αυτή την κατεύθυνση. Διακριτή εξαίρεση αποτελεί το ασιατικό σινεμά, και οι εκπρόσωποί του, στους οποίους όλο και περισσότεροι στρέφονται τελευταία για να εμπνευστούν ή απλώς να τους αντιγράψουν.
