Κρατάει ένα τεράστιο ψηφιακό φωτογραφικό αρχείο – σκληρούς δίσκους με εικόνες που πληθαίνουν με τα χρόνια. Ενα μεγάλο μέρος τους είναι φωτογραφίες διαδηλώσεων, που κατά καιρούς ανασύρει για να δει αν τα συνθήματα των πανό έχουν ακόμη ισχύ. Σε κάποια από τα έργα του προβάλλει μερικές λέξεις από αυτά τα συνθήματα, μετατρέποντας τα πανό σε σύμβολα που αντιστέκονται στην εφήμερη φύση τους, ενώ την ίδια στιγμή διασώζουν συλλογικότητες και κοινωνικοπολιτικές διεκδικήσεις.
Πάνω σε έναν παλιό τενεκέ από λάδι –το μέταλλο μόνο στην αθέατη όψη του δηλώνει την προηγούμενη χρήση του– ο Κώστας Χριστόπουλος χαράζει τη λέξη «δικαιοσύνη», αφήνοντας τον λευκοσίδηρο να οξειδωθεί από τον χρόνο και να διαβρωθεί από τα καιρικά φαινόμενα.
«Μου αρέσει να δουλεύω με χρησιμοποιημένα υλικά που συχνά είναι ευτελούς αξίας, όπως αυτοί οι τενεκέδες ή αντικείμενα που βρίσκονται μέσα στα μπάζα μιας κατεδάφισης –πόρτες, παράθυρα, κουφώματα–, παλιά ξύλινα πατώματα και κεριά από εκείνα που ανακυκλώνουν οι εκκλησίες», εξηγεί ο καλλιτέχνης. «Αισθάνομαι ότι η προηγούμενη χρήση τους τα κάνει οικεία και πως στην επιφάνειά τους διατηρούν ίχνη από το παρελθόν τους και τον σκοπό που επιτέλεσαν», λέει και αναφέρεται στα βήματα των ανθρώπων που περπάτησαν σε αυτά τα παρκέ ή στις ευχές που ανατέθηκε στα κεριά να εκπληρώσουν.
Ο Κώστας Χριστόπουλος, επίκουρος καθηγητής της ΑΣΚΤ της Αθήνας και διδάκτωρ του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, παρουσιάζει αυτό τον καιρό την τέταρτη ατομική του έκθεση στην γκαλερί Ζουμπουλάκη, με τίτλο «Flashbang». Εδώ εκτίθεται ένα μέρος από την πολυετή έρευνά του, που περιλαμβάνει έργα ζωγραφικά, γλυπτικά και μεικτής τεχνικής, βασισμένα στο σύνολό τους σε φωτογραφικά στιγμιότυπα.
«Η σύγχρονη ζωγραφική είναι αναγκασμένη να δημιουργήσει ένα πεδίο συνεργασίας με τη φωτογραφία», σχολιάζει ο ίδιος. «Οι εικόνες του κόσμου που προσλαμβάνουμε είναι στην πλειονότητά τους διαμεσολαβημένες από τη φωτογραφία. Συνεπώς, ψάχνω να βρω έναν τρόπο ώστε η ζωγραφική μου να “απαντήσει” σε αυτό το γεγονός».
Ετσι στα μεγάλα τελάρα του από κάμποτο εργάζεται με μια δική του τεχνική που εξελίσσεται με τα χρόνια, ενώ από έκθεση σε έκθεση συνεχίζει να πειραματίζεται με τα υλικά και τις υφές. Ο τρόπος που χειρίζεται το λάδι στον καμβά δημιουργεί στην επιφάνεια την αίσθηση του άυλου, μια διαφάνεια που ξανακάνει την πραγματικότητα επίπεδη, «εγκλωβίζοντάς» τη στις δύο διαστάσεις. Η ζωγραφική του εμμένει στην ασπρόμαυρη παλέτα και η τονική κλίμακα δίνει την ψευδαίσθηση της ψηφιακής επεξεργασίας, ακόμη κι όταν αποτυπώνει τοπία. Τα δύο μεγάλης διάστασης έργα, «Γυάρος» και «Μακρόνησος», αλλά και οι φωτογραφίες που εικονίζουν σκίνα και πουρνάρια φέρνουν στο νου τον στίχο του Ρίτσου, «Ετούτο το τοπίο είναι σκληρό σαν τη σιωπή».
«Είναι αλήθεια ότι τα τοπία μου δεν έχουν τίποτε το ηλιοχαρές, για να θυμηθούμε τον Ελύτη. Είναι άνυδρα και αφιλόξενα, αντίθετα σε αυτό που ονομάζω “γεωκλιματικό εθνικισμό”, δηλαδή την Ελλάδα που περιγράφεται ως χώρα του φωτός, του γαλανού, της λευκότητας», υπογραμμίζει ο Κώστας Χριστόπουλος.
Τα τοπία μου δεν έχουν τίποτε το ηλιοχαρές, για να θυμηθούμε τον Ελύτη – είναι άνυδρα και αφιλόξενα.
Και όμως, οι δύο ξύλινοι τεμαχισμένοι «Ορμοι» –όπως τους ονομάζει–, οι οποίοι βρίσκονται τοποθετημένοι σχεδόν στο κέντρο της αίθουσας, συνδέονται με τη φύση. Πηγή έμπνευσης υπήρξαν οι θεόρατοι βράχοι της παραλίας του Φονέα στη δυτική Μάνη, ενώ η κατασκευή τους από αγυάλιστο παρκέ τούς συνδέει με το νεοελληνικό αφήγημα και τη ζωή της πόλης.
Η πολυκατοικία που «ανοίγει» την περιήγηση βυθίζεται στο μαύρο της νύχτας, μοιάζει βρώμικη και «τυφλή» μέσα στην ανωνυμία της, ενώ η μόνη φωτεινή διέξοδος είναι τα αναμμένα χριστουγεννιάτικα φωτάκια στο μπαλκόνι του τελευταίου ορόφου. Ο τίτλος του έργου είναι απλώς μια ημερομηνία, όπως θα τη γράφαμε πίσω από μια αναμνηστική φωτογραφία: «7.1.2023».
Εντέλει η εικαστική γλώσσα του Χριστόπουλου συνθέτει για τον θεατή ένα σύμπαν που αφήνει χώρο για σκέψεις τόσο επάνω στα όρια και στην ισχύ της ύλης όσο και στην υποκειμενικότητα του βλέμματος.
Είναι σαφές ότι υπάρχει ένας διάλογος με την πρόσφατη παγκόσμια ιστορία, τον τρόπο που παρουσιάζεται στο παρόν και ενσωματώνεται τόσο στη συλλογική όσο και την ατομική μνήμη, αλλά ο πολιτικός προβληματισμός δεν γίνεται ούτε επιφανειακά ούτε προσχηματικά υπό το πρίσμα της τάσης για μια «νεο-στρατευμένη» τέχνη του 21ου αιώνα.
Διάρκεια έκθεσης έως τις 22 Απριλίου.
