Οι βραχείες λίστες τους ανακοινώθηκαν στα μέσα Δεκεμβρίου. Το περιεχόμενό τους συζητήθηκε, ως είθισται, αλλά και σχολιάστηκε αρνητικά, γιατί ειδικά η λίστα της ποίησης παραήταν… «βραχεία». Ενώ όμως το ζήτημα μιας μικρής λίστας αφορά την ελεύθερη κρίση της αρμόδιας επιτροπής, ανάλογη εξήγηση δεν φαίνεται πως μπορεί να δοθεί για την πολύμηνη καθυστέρηση της ανακοίνωσης των Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων 2022, των οποίων οι τελικοί νικητές αναμένονταν μέχρι τις αρχές του έτους και η τελετή απονομής είχε προγραμματιστεί για τις 9 Φεβρουαρίου.
Ο υφυπουργός Σύγχρονου Πολιτισμού, Νικόλας Γιατρομανωλάκης, δηλώνει στην «Κ» ότι το ζήτημα είναι νομοτεχνικό, ότι συνδέεται με τη διασφάλιση της αξιοπιστίας του θεσμού και ότι στόχος είναι να ανακοινωθούν οι νικητές πριν από τις εκλογές. Τι έχει συμβεί όμως στο μεταξύ;
Σύμφωνα με πηγές που χειρίστηκαν τη διαδικασία, το πρόβλημα μοιάζει να πηγάζει από τα τεκταινόμενα σε μία εκ των επιτροπών που επιλέγουν τα βραβεία και συγκεκριμένα στην 9μελή επιτροπή των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης. Ο πρόεδρός της, καθηγητής Παύλος Καλλιγάς, υπέβαλε την παραίτησή του τον Μάρτιο του 2022 (στη βάση αιτήματός του για επέκταση του αντικειμένου των βραβείων) και ενώ για τη θέση του προτάθηκε υπηρεσιακά άλλος πανεπιστημιακός, η πρόταση δεν έγινε δεκτή σε επίπεδο ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού. Το αίτημα του κ. Καλλιγά έγινε κατόπιν δεκτό, όμως δεν επικυρώθηκε νομικά. Μέχρι που τον περασμένο Σεπτέμβριο ο κ. Καλλιγάς παραιτήθηκε οριστικά.
Κάπως έτσι, μετά τα Χριστούγεννα ζητήθηκε από την 7μελή πλέον επιτροπή να συνεδριάσει εκ νέου, αφού όμως καλυφθούν οι δύο κενές θέσεις της και να ανακοινώσει τα αποφασισμένα βραβεία αργότερα μέσα στο επόμενο διάστημα. Σύμφωνα ωστόσο με τις ίδιες πηγές, κάτι τέτοιο ήταν περιττό διότι δεν υπήρχε κάποιο νομικό κώλυμα. Οι δύο αντικαταστάτες βρέθηκαν, όμως, στο μεταξύ, η διετής θητεία της επιτροπής έληξε στο τέλος του 2022. Και τα βραβεία, που έπειτα από χρόνια καθυστερήσεων κατόρθωσαν πρόσφατα να βρουν τον ρυθμό τους, έχουν κριθεί, «αλλά παραμένουν κλειδωμένα στο ντουλάπι».
Μιλώντας στην «Κ», ο συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας Κώστας Καλφόπουλος και μέλος της συγκεκριμένης επιτροπής Λογοτεχνικής Μετάφρασης, σημειώνει ότι αυτή ολοκλήρωσε το έργο της νομότυπα και εμπρόθεσμα, χωρίς να αμφισβητηθεί ούτε η κρίση ούτε η σύνθεσή της. Οταν αυτό έγινε (με το υπουργείο να κρίνει ότι είναι αναγκαίο να τακτοποιήσει τυπικά το θέμα της απαρτίας, για λόγους που δεν είναι κατανοητοί στον κ. Καλφόπουλο), στην επιτροπή δόθηκε και ο εύλογος χρόνος που απαιτείται ώστε τα δύο νέα μέλη της να μελετήσουν τα έργα της βραχείας λίστας μετάφρασης. «Ενώ όμως περιμέναμε να μας δοθούν και συγκεκριμένες προθεσμίες», προσθέτει ο συγγραφέας, «ώστε να συνεδριάσουμε και τα δύο νέα μέλη να εκφράσουν την άποψή τους, αυτό δεν έγινε. Και έκτοτε είμαστε σε αναμονή».
Ο υφυπουργός Σύγχρονου Πολιτισμού, Νικόλας Γιατρομανωλάκης, λέει στην «Κ» ότι έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία για όλες τις κατηγορίες των Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων 2022, εκτός από το πεδίο της μετάφρασης. Και αυτό, γιατί το ζήτημα που προέκυψε με τις παραιτήσεις των μελών της επιτροπής θα μπορούσε να θέσει σε αμφισβήτηση, όχι την ίδια την επιλογή των έργων, αλλά τη διαδικασία που ακολουθήθηκε. Σύμφωνα με γνωμοδότηση της νομικής υπηρεσίας του ΥΠΠΟΑ, λέει ο υφυπουργός, η κατάθεση της τελικής κρίσης της επιτροπής δεν έγινε με αποδεκτή σύνθεση της επιτροπής. Για να μην υπάρχει λοιπόν καμία σκιά, η διαδικασία έπρεπε να επαναληφθεί, με την επιτροπή να διαθέτει πλήρη σύνθεση. Ο υφυπουργός ήλπιζε ότι το όλο ζήτημα θα λυνόταν συντομότερα, όμως πρόκειται για μια διοικητική διαδικασία σύνθετη και έτσι βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη. «Δεν θέλουμε να τεθεί εν αμφιβόλω η αξιοπιστία του θεσμού», λέει και καταλήγει: «Πρόθεσή μας είναι τα βραβεία να ανακοινωθούν πριν από τις εκλογές».
Αλλοι εμπλεκόμενοι στην υπόθεση επιμένουν ότι η διαδικασία έγινε εμπρόθεσμα, νομότυπα και όπως κάθε άλλη χρονιά, ενώ εκτιμούν ότι το ζήτημα είναι «νομικίστικο» και δεν εμποδίζει την ανακοίνωση των υπόλοιπων βραβείων. Ο Κώστας Καλφόπουλος πιστεύει ότι είναι κρίμα για έναν θεσμό, όπως τα Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία, να υφίστανται πιέσεις γραφειοκρατικού και διοικητικού χαρακτήρα. «Δεν θέλω να αποδώσω ευθύνες σε κανέναν», καταλήγει. «Νομίζω ότι το πρόβλημα συνδέεται με τις γνωστές παθογένειες των βραβείων και συγκεκριμένα των κρατικών. Ισως ο θεσμός να πρέπει να αναμορφωθεί πολύ πιο ουσιαστικά και ακόμα πιο αξιόπιστα».
