Neil deGrasse Tyson
Αστρικός αγγελιοφόρος
Μτφρ.: Χριστόδουλος Λιθαρής
Εκδ. Διόπτρα, σελ. 368
Ο Νιλ Ντεγκράς Τάισον είναι χαρισματικός συγγραφέας. Εχει την ικανότητα να μιλάει για πράγματα που ξέρουμε όλοι καλά, αλλά και για πολλά άλλα –σύνθετα, δύσκολα, «επιστημονικά», ή που άπτονται της ηθικής, των νόμων, της κουλτούρας μας–, με έναν τρόπο άμεσο, ευθύ, απλό και καθησυχαστικό, τέτοιον που σε κάνει εύκολα κοινωνό των προβληματισμών του, και ταυτόχρονα σε γεμίζει χαρά και αισιοδοξία. Ή αλλιώς, ο «Αστρικός αγγελιοφόρος» είναι ένα βιβλίο που απλούστατα δεν θέλεις να τελειώσει.
Μία ποικιλία θεμάτων, που ενδιαφέρουν κάθε άνθρωπο, κάθε τάξης, κάθε ηλικίας, κάθε μορφωτικού επιπέδου, παρουσιάζεται με λόγο απλό και ευθύ.
Μαθαίνεις πολλά, προβληματίζεσαι, αντιλαμβάνεσαι πως κάποια πράγματα δεν είναι ακριβώς όπως τα είχες φανταστεί, παθιάζεσαι με κοινωνικά θέματα και με ζητήματα της επιστήμης, και κυρίως: τα κάνεις όλα αυτά υπό το άπλετο φως του ορθού λόγου. Λαμπρό τέκνο του Διαφωτισμού, ο Νιλ Ντεγκράς Τάισον δεν παύει να λέει (και στο βιβλίο του αυτό και αλλού) πως είναι «αστροφυσικός και εκλαϊκευτής της επιστήμης». Πατάει, δε, σε ώμους γιγάντων, συνεχίζοντας την αποστολή τους. Οπως λέει και ο μεταφραστής του βιβλίου, Χριστόδουλος Λιθαρής, σε ένα κείμενο που μας εμπιστεύτηκε: «Αποδεικνύεται άξιος διάδοχος του Ισαάκ Ασίμοφ και του Καρλ Σάγκαν, των ορθολογικών φωνών που αφιέρωσαν τη ζωή τους στην εκλαΐκευση της επιστήμης προς όφελος του ενημερωμένου πολίτη».
Δίπολα
Στο τελευταίο του αυτό βιβλίο κάνει κάτι πολύ εντυπωσιακό: χωρίζει τους προβληματισμούς του σε «δίπολα», αφιερώνοντας κάθε κεφάλαιο σε ένα από αυτά. Ετσι, μιλάει για την Αλήθεια και την Ομορφιά («Οταν κάποιος αρνείται τις αντικειμενικές αλήθειες της επιστήμης σημαίνει ότι είναι επιστημονικά αναλφάβητος, όχι ότι είναι ιδεολόγος»), τις Εξερευνήσεις και τις Ανακαλύψεις («Ο ποταμός των ανακαλύψεών μας στον φυσικό κόσμο αυξάνεται εκθετικά, τροφοδοτούμενος από νεοεμφανιζόμενους παραποτάμους νέας γνώσης και κατανόησης, και εγγυάται ότι θα ρεζιλέψει όλους τους μελλοντολόγους»), τη Γη και τη Σελήνη («Ο τρόπος που σκέφτεστε και ο τρόπος που θέτετε κάποιες ερωτήσεις απέναντι στη φύση έχουν μεγαλύτερη σημασία από όσα ήδη ξέρετε»), τις Διαμάχες και τις Λύσεις («Οι ανεμβολίαστοι που ψηφίζουν Ρεπουμπλικανούς είναι πενταπλάσιοι από εκείνους που ψηφίζουν Δημοκρατικούς»), το Ρίσκο και την Ανταμοιβή («Κάποιοι λένε πως το χρηματιστήριο είναι το μεγαλύτερο καζίνο του κόσμου. Εν γένει συμφωνώ, μόνο που δεν σου φέρνουν δωρεάν ποτά»), τους Κρεατοφάγους και τους Χορτοφάγους («Πόσοι φιλόζωοι κάνουν πορείες με πλακάτ απαιτώντας να σώσουμε τις βδέλλες, τα κουνούπια, τα τσιμπούρια, τους κεστοειδείς σκώληκες και τους ψύλλους;»), το Κοινωνικό Φύλο και την Ταυτότητα («Μια μέρα ίσως ανακαλύψουμε ότι δεν υπάρχουν καθόλου κατηγορίες, μιας και το πολυδιάστατο σύμπαν των κοινωνικών φύλων ξεδιπλώνεται σε ένα συνεχές, όπως τα χρώματα που περιέχονται στο φως του ήλιου»), το Χρώμα και τη Φυλή («Φανταστείτε αν η φυλή, η έκφραση του φύλου και η εθνότητα ήταν εξίσου άσχετα για τον τρόπο που κρίνουμε τους ανθρώπους όσο και το αν φορούν γυαλιά, τι μάρκα οδοντόπαστας χρησιμοποιούν ή το αν προτιμούν βάφλες αντί για πάνκεϊκ»), τον Νόμο και την Τάξη («Στη Λογικολάνδη, μια ποικιλόμορφη, πλουραλιστική χώρα, θα ήσασταν ελεύθεροι να λατρεύετε τη θρησκεία σας. Απλώς θα δυσκολευόσασταν να χαράξετε πολιτική με βάση αυτήν»), το Σώμα και το Μυαλό («Μερικοί από τους καλύτερους φίλους μου αποτελούνται από χημικά. Για την ακρίβεια, όλοι οι καλοί μου φίλοι αποτελούνται από χημικά»), για μία ποικιλία με άλλα λόγια θεμάτων, που ενδιαφέρουν κάθε άνθρωπο, κάθε τάξης, κάθε ηλικίας, κάθε μορφωτικού επιπέδου. Και το κάνει εξαίσια: με χιούμορ, σαφήνεια, με άφθονες αναφορές στην ποπ κουλτούρα, πάντα στηριγμένος στη βιβλιογραφία, και με ταπεινότητα.
Επιστήμη και κοινωνία
«Ο Νιλ Ντεγκράς Τάισον», για να επιστρέψουμε στον μεταφραστή του βιβλίου που μας παρέδωσε μία σπουδαία δουλειά, «είναι μια φωνή νηφαλιότητας και ορθολογικού πνεύματος. Υπό το πρίσμα και το paradigm της επιστήμης, φωτίζει πτυχές της κοινωνίας και του πολιτισμού μας με κρυστάλλινο λόγο. Ασχολείται με ένα πλατύ φάσμα θεμάτων, για να προσφέρει μία προσέγγιση με μια συμπαντική προοπτική που είναι το αποκορύφωμα της εξέλιξης του ανθρώπινου πνεύματος και της γνώσης που έχουμε ήδη κατακτήσει, μια προσέγγιση που τιμά την έλλογη φύση του Homo sapiens».
Με ανεξάντλητο αυτοσαρκασμό, ο συγγραφέας δεν χάνει την ευκαιρία να αναφερθεί στις επιθέσεις που κατά καιρούς δέχεται στα social media. Να σημειωθεί ότι στο Twitter κοντεύει τα 15 εκατομμύρια followers. Τον ακολούθησα κι εγώ.
