Η φιγούρα που ξεχώρισε στο πρώτο Φεστιβάλ Ευρωπαίων Συγγραφέων (European Writers’ Festival), που πραγματοποιήθηκε στη Βρετανική Βιβλιοθήκη το Σαββατοκύριακο των δικών μας εκλογών, ήταν ο Βούλγαρος Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ. Οχι επειδή οι συνάδελφοί του από άλλες ευρωπαϊκές χώρες υστερούσαν, αλλά επειδή δύο ημέρες μετά, το μυθιστόρημά του «Χρονοκαταφύγιο» (εκδ. Ικαρος, μτφρ. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου) τιμήθηκε με το International Booker, το σημαντικότερο λογοτεχνικό βραβείο στη Βρετανία.
Οταν τον συναντήσαμε στο Λονδίνο ήταν ήδη υποψήφιος στην τελική φάση κι ωστόσο διατηρούσε τη γλυκιά ηρεμία του, την προσήνεια και το χιούμορ του, ειδικά όταν η κουβέντα μας πήγε στα κοινά σημεία Ελλάδας – Βουλγαρίας όσον αφορά την πολιτισμική επίδραση της Ορθόδοξης Εκκλησίας και στις δύο κοινωνίες.
Το πρώτο Φεστιβάλ Ευρωπαίων Συγγραφέων, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της Ρόουζι Γκόλντσμιθ, διοργανώθηκε στο Λονδίνο από την EUNIC (European Union National Institutes of Culture). Το τμήμα της στο Λονδίνο έχει μια ιδιαίτερη ευαισθησία στη σύσφιγξη των σχέσεων της Βρετανίας με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ειδικά μετά το Brexit, γεγονός που βιώνεται τραυματικά από τις Βρετανίδες και τους Βρετανούς που κατανοούν τη χώρα τους ως κομμάτι της ευρωπαϊκής κουλτούρας.
Διοργανώθηκαν έξι πάνελ (τρία το Σάββατο 20.5 και άλλα τρία την Κυριακή 21.5) αποτελούμενα από έξι συγγραφείς το καθένα, συν τον συντονιστή. Ο υπότιτλος του φεστιβάλ, «Οι ιστορίες που λέμε» (The Stories We Tell) είναι μεν γενικός, αλλά δηλωτικός του πνεύματος της διοργάνωσης.
Για παράδειγμα, ιδιαίτερη σημασία είχαν οι τοποθετήσεις συγγραφέων από το πρώην ανατολικό μπλοκ. «Πόσο διαφορετικοί θα ήμαστε αν μας είχαν πει διαφορετικές ιστορίες», δήλωσε η Σοφία Μπαν από την Ουγγαρία, προσθέτοντας ότι «υπό το κομμουνιστικό καθεστώς στην Ουγγαρία ήμασταν όλοι ίδιοι. Και τώρα έχουμε επιστρέψει ξανά εκεί».
Ο Πολωνός δημοσιογράφος Βιτόλντ Ζαμπλόφσκι, συγγραφέας του βιβλίου «Πώς να ταΐσετε έναν δικτάτορα», στο οποίο σκιαγραφεί τις προσωπικότητες των σεφ που είχαν διάφοροι δικτάτορες –μεταξύ αυτών και του πατέρα του Πούτιν, ο οποίος ήταν σεφ του Στάλιν– δήλωσε, μεταξύ των άλλων, πως «όταν στη γειτονιά σου τριγυρνά μια αλεπού, καταλαβαίνεις καλύτερα ποιος είσαι».
Η Ουκρανή Ολένα Στιαζκίνα το έθεσε σπαρακτικά: «Για εμάς, οι λέξεις ξαφνικά δεν σημαίνουν τίποτα. Μονάχα το σώμα σου. Τα χέρια σου. Από την άλλη, καταλαβαίνουμε ότι σε άλλα μέρη οι λέξεις ακόμη μετράνε. Εκεί όπου οι γονείς δεν χρειάζεται να γράφουν στις πλάτες των παιδιών τους τη χρονολογία γέννησής τους σε περίπτωση που σκοτωθούν. Οπότε πρέπει ακόμη να βρούμε τις λέξεις. Ακόμη κι αν είναι οι τελευταίες μας. Ολοι στην Ουκρανία ζούμε σαν αυτές να είναι οι τελευταίες μας λέξεις. Και θέλουμε να είναι οι πιο δυνατές. Οπως ο στρατιώτης που πεθαίνει και αφήνει μια τελευταία επιθυμία: “Αν έχω ακόμη τα πόδια μου, σας παρακαλώ, φορέστε μου αθλητικά διότι αυτά τα άρβυλα με έχουν πεθάνει”».
