«Δεν έκανα λαϊκή μουσική, όπως και ο Ελύτης δεν κάνει λαϊκή ποίηση». Αυτή η φράση που είχε πει ο Γιάννης Μαρκόπουλος όταν ολοκλήρωσε την καντάτα «Ηλιος ο πρώτος» το 1969, ίσως συνοψίζει ιδανικά τη σχέση που είχε ο σπουδαίος συνθέτης με τη μουσική και την ποίηση στην καλλιτεχνική πορεία του.
Ηταν ο συνθέτης του «Χρονικού», της «Θητείας», της «Ιθαγένειας». Εγραψε τη μουσική τού «Ζαβαρακατρανέμια», του «Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί» αλλά και του «Μαλαματένια λόγια». Ο Γιάννης Μαρκόπουλος, που συνέθεσε ορισμένα από τα πιο εμβληματικά τραγούδια της ελληνικής μουσικής και συνεργάστηκε με κορυφαίους ποιητές και ερμηνευτές, έφυγε το περασμένο Σάββατο από τη ζωή σε ηλικία 84 ετών έπειτα από μακρά νοσηλεία.
Εκτός από τον Οδυσσέα Ελύτη συνεργάστηκε στενά με τον Μάνο Ελευθερίου στα «Μαλαματένια λόγια» (1974). Τα εξώφυλλα των δίσκων του ζωγράφιζε ο Δημήτρης Μυταράς, με τον οποίο γνωρίστηκαν στα δύσκολα χρόνια της χούντας. Σε ένα εκτενές αφιέρωμα της «Κ» στο έργο του, τον Ιούλιο του 2011, ο σπουδαίος ζωγράφος είχε πει ότι «η γεμάτη Ελλάδα μουσική του Μαρκόπουλου έχει γράψει Ιστορία. Με άλλους σημαντικούς συνθέτες της εποχής εκείνης, έχει χαράξει την πορεία της μουσικής σκέψης στη χώρα μας».
Γεννήθηκε το 1939, μεγάλωσε στην Ιεράπετρα, όπου πήρε τα πρώτα του μαθήματα μουσικής και βιολιού και συνέχισε σπουδές στο Ωδείο Αθηνών και στο Πάντειο. Το 1963 βραβεύεται για τη μουσική που έγραψε για την ταινία «Μικρές Αφροδίτες» του Νίκου Κούνδουρου. Οι πρώτες του επιρροές προέρχονται από τους γρήγορους τοπικούς χορούς, από τη κλασική μουσική, καθώς και από τη μουσική της ευρύτερης Ανατολικής Μεσογείου. Με την επιβολή της δικτατορίας αναχωρεί για το Λονδίνο, όπου γνωρίζεται με τους συνθέτες Ιάννη Ξενάκη και Γιάννη Χρήστου και γράφει ασταμάτητα μουσική («Ιδού ο Νυμφίος», «Χρησμοί για ορχήστρα», «Πυρρίχιοι χοροί»).
Τη δεκαετία του ’70 βρίσκεται στο απόγειο της καριέρας του. Καταθέτει το «Χρονικό» σε στίχους του Κ. Χ. Μύρη, με τις φωνές των Ξυλούρη και Δημητριάδη, το οποίο ο στιχουργός και επιμελητής εκείνου του αφιερώματος της «Κ», Οδυσσέας Ιωάννου, χαρακτηρίζει «κορωνίδα του έργου του». Με τον Κρητικό ερμηνευτή συνεργάζεται για τον δίσκο «Ριζίτικα» (1971), που περιλαμβάνει το εμβληματικό «Αγρίμια κι αγριμάκια μου», και ακολουθεί η «Ιθαγένεια» (1972), στη δεύτερη συνεργασία του συνθέτη με τον Μύρη. Το 1974 κυκλοφορεί ο «Θεσσαλικός κύκλος» σε στίχους του Κώστα Βίρβου και ερμηνευτές τη Μοσχολιού, τον Χαλκιά, τη Λ. Νικολάου αλλά και τον Παύλο Σιδηρόπουλο.
Τα περίφημα «Ζαβαρακατρανέμια» και η «Λέγκω» εντάσσονται στο άλμπουμ «Ανεξάρτητα» (1975) και συνεργάζεται με την Ειρήνη Παπά στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» του Σολωμού, ενώ το 1979 ο Γιώργος Νταλάρας ερμηνεύει τα «Παραπονεμένα λόγια» σε έναν από τους πιο εμπορικούς δίσκους, το «Σεργιάνι στον κόσμο». Το 1981 κυκλοφορεί τους «Ορίζοντες» με την ερμηνεία της τραγουδίστριας και συζύγου του Βασιλικής Λαβίνα. Υπήρξε ένας από τους συνθέτες που άφησαν το στίγμα τους στην ελληνική μουσική ιστορία.
Η εξόδιος ακολουθία θα τελεστεί την Πέμπτη 15 Ιουνίου 2023 και ώρα 17.00 στον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών, ενώ η σορός θα βρίσκεται από τις 12.00 στο παρεκκλήσι του ναού για το τελευταίο αντίο. Η ταφή θα γίνει στο Κοιμητήριο Παπάγου.
