Το Ωδείον Αθηνών εξελίσσεται μεθοδικά σε μείζον ερευνητικό κέντρο μέσα από το Ιστορικό του Αρχείο και σε αποθετήριο σημαντικών αρχείων για τη λεγόμενη λόγια μουσική. Η πρόσφατη υποδοχή του Μουσικού Αρχείου του Κεφαλονίτη μουσουργού Διονυσίου Λαυράγκα (1860-1941), έπειτα από παραχώρηση των απογόνων του, αναδεικνύει την ανάγκη εξωστρέφειας για την κληρονομιά της ελληνικής κλασικής μουσικής και την αναζήτηση διόδων πρόσβασης στην ευρύτερη κοινωνία.
Το Αρχείο του είναι ήδη ψηφιοποιημένο από το Κέντρο Ερευνών και Τεκμηρίωσης του Ωδείου Αθηνών (ΚΕΤΩΑ) και είναι διαθέσιμο σε ερευνητές, μουσικούς και σε κάθε ενδιαφερόμενο.
Ο Διονύσης Λαυράγκας, πέρα από το πλούσιο έργο του και την πληθώρα των δραστηριοτήτων του στην αθηναϊκή κοινωνία, υπήρξε από τους πρώτους Ελληνες καθηγητές θεωρητικών μαθημάτων στο Ωδείον Αθηνών. Το Αρχείο του συγκροτείται από χειρόγραφες παρτιτούρες συμφωνικών έργων, σκηνικής μουσικής, όπερας, οπερέτας, θρησκευτικής μουσικής, μουσικής δωματίου καθώς και γνωστών τραγουδιών. Ανάμεσα σε αυτά περιλαμβάνεται η «Πρώτη Ελληνική Σουίτα», εμβληματικό έργο της Ελληνικής Εθνικής Σχολής, της οποίας πρωτεργάτης ήταν ο Διονύσης Λαυράγκας, οι περίφημες όπερες «Διδώ» και «Φρόσω», το «Πένταθλον», που παρουσιάστηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896, καθώς και άλλα άγνωστα ακόμη κορυφαία έργα της ελληνικής μουσικής φιλολογίας. Ο Διονύσης Λαυράγκας είχε συνθέσει και την πρώτη μουσική για ελληνική κινηματογραφική ταινία («Ο Αγαπητικός της Βοσκοπούλας», 1932).
Ερχεται να αθροιστεί στα ήδη κατατεθειμένα αρχεία Αρφάνη, Παπαϊωάννου, Ιδρύματος Χουρμουζίου, αλλά και του Ιάννη Ξενάκη.
Το Ωδείον Αθηνών, ήδη από το 2015, έχει ιδρύσει στους κόλπους ερευνητικό τμήμα που αναπτύσσεται. «Στόχο έχει τη φροντίδα του Αρχείου του Ωδείου κατά κύριο λόγο, που επί 145 χρόνια είχε αφεθεί στη λήθη, αλλά και της Βιβλιοθήκης», λέει η Στέλλα Κουρμπανά, έφορος του Αρχείου του Ωδείου. «Υποδεχόμαστε επίσης αρχεία Ελλήνων μουσουργών, τα οποία ανοίγουμε στην έρευνα». Το Αρχείο Λαυράγκα είναι η νεότερη προσθήκη και έρχεται να αθροιστεί σε ένα σημαντικό υλικό έρευνας που αποτελούν τα ήδη κατατεθειμένα αρχεία Αρφάνη, Παπαϊωάννου, Ιδρύματος Χουρμουζίου αλλά και του Κέντρου Σύγχρονης Μουσικής Ερευνας (ΚΣΥΜΕ) του Ιάννη Ξενάκη. Μελλοντικά καθώς θα προστίθενται και άλλα αρχεία, η δυνατότητα για έρευνα θα αυξάνεται. Νέοι ερευνητές συνδέονται με το υπάρχον υλικό που αθροίζεται.
Η υποδοχή του Αρχείου Λαυράγκα θα συνοδευτεί από συναυλίες και άλλες εκδηλώσεις, καθώς, όπως λέει η κ. Στέλλα Κουρμπανά, η λεγόμενη λόγια μουσική είναι αδικημένη. Και είναι κρίμα, γιατί «η μουσική του Λαυράγκα είναι τόσο ευχάριστη, τόσο ωραία…». Πλέον, όλο το έργο του θα είναι προσβάσιμο, θα μπορούν ευκολότερα να γίνουν εκτελέσεις έργων του, τα οποία είναι απελευθερωμένα από πνευματικά δικαιώματα. Αλλωστε αυτή είναι και η αποστολή του Κέντρου Ερευνών και Τεκμηρίωσης μέσα στο Ωδείον Αθηνών, όπως υπογραμμίζει η κ. Κουρμπανά. Η εξωστρέφεια και η εμπέδωση μιας νέας αντίληψης για τη μουσική κληρονομιά μας. Εχει έρθει η ώρα για μια εντελώς νέα θεώρηση του μουσικού παρελθόντος της χώρας.
Η περίπτωση του Διονύση Λαυράγκα, ενός πολύπλευρου δημιουργού, με σπινθηροβόλο πνεύμα, προσφέρεται άλλωστε για την εξυπηρέτηση ενός τέτοιου σκοπού. Μεγαλωμένος στην Κεφαλονιά, σπουδαγμένος στη Νάπολη και στο Παρίσι (κοντά στον Μασνέ, τον Φρανκ και τον Ντελίμπ), ζυμωμένος επαγγελματικά με την Αθήνα των αρχών του 20ού αιώνα και του Μεσοπολέμου, ο Λαυράγκας εκπροσωπεί την πορεία ωρίμανσης της αστικής κοινωνίας. Στυλοβάτης της Εθνικής Σχολής και θεμελιωτής του «Ελληνικού Μελοδράματος», είναι ένας από τους εισηγητές της όπερας στην Ελλάδα. Συνδέθηκε με όλα τα θέατρα και τις σκηνές της Αθήνας, ιδίως δε με το Δημοτικό Θέατρο Αθηνών, την εποχή της ακμής του, όπως και με το Θέατρο Ολύμπια της οδού Ακαδημίας, στην παλαιά μορφή του.
Στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών (έργο Τσίλλερ, με χορηγία Συγγρού, επί της σημερινής πλατείας Κοτζιά, κατεδαφισμένο το 1940), ο Λαυράγκας είχε παρουσιάσει με το «Ελληνικό Μελόδραμα» το έτος 1900 την πρώτη παραγωγή όπερας στην ελληνική γλώσσα, την «Μποέμ» του Πουτσίνι, πέντε χρόνια μετά την πρεμιέρα του έργου). Ο Λαυράγκας ήταν ακαταπόνητος. Συναρπαστικό ως ανάγνωσμα, γεμάτο με πληροφορίες και κλίμα εποχής, είναι τα απομνημονεύματά του, τα οποία κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Γκοβόστη.
