«Ακούω ανθρώπους να μιλούν για διακοπές ή κάτι τέτοιο και σκέφτομαι, τι είναι αυτό; Δεν έχω καμία επιθυμία να πάω ένα ταξίδι. Η τέλεια μέρα μου είναι να κάθομαι σε ένα δωμάτιο με λίγο λευκό χαρτί. Αυτός είναι ο παράδεισος. Αυτό είναι χρυσός και οτιδήποτε άλλο είναι απλώς χάσιμο χρόνου».
Ελάχιστες συνεντεύξεις είχε δώσει στη ζωή του ο Αμερικανός Κόρμακ ΜακΚάρθι (1933-2023) που πέθανε την Τρίτη σε ηλικία 89 ετών. Το απόσπασμα από τη Wall Street Journal (2009) είναι από αυτές τις πολύ λίγες φορές που μίλησε σε δημοσιογράφους.
Μονήρης, δυσπρόσιτος τόσο στη ζωή όσο και στη γραφή του πέρασε το μεγαλύτερο μέρος του συγγραφικού του βίου στην αφάνεια. Στη διάρκεια τουλάχιστον τριών δεκαετιών υπήρξαν κριτικοί που τον λάτρεψαν, όπως ο μέγας Τζορτζ Στάινερ που είχε παρατηρήσει πως είναι «η πιο ηλεκτρισμένη, πιο βίαιη, πιο ευρηματική πεζογραφία που γράφεται αυτή τη στιγμή». Ωστόσο το πρώτο μυθιστόρημα του ΜακΚάρθι «Orchard Keeper» (1965) που διαδραματίζεται στο Τενεσί στα χρόνια του Μεσοπολέμου και εξιστορεί τη σχέση ενός αγοριού με ένα ληστή που έχει δολοφονήσει τον πατέρα του, πέρασε απαρατήρητο. Του πρόσφερε όμως έναν αφοσιωμένο εκδότη που πίστεψε στο ταλέντο του –τον θρυλικό Αλμπερτ Ερσιν των Random House– και μια υποτροφία για να ταξιδέψει στην Ευρώπη από την Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Γραμμάτων. Η υποστήριξη του εκδότη του δεν αύξησε τις πωλήσεις του –υπήρξαν επί χρόνια αποκαρδιωτικές–, αλλά το ταξίδι στην Ευρώπη έγινε αφορμή να γνωρίσει τη δεύτερη σύζυγό του, μια Αγγλίδα τραγουδίστρια και χορεύτρια, την Αν ΝτεΛίλ, με την οποία χώρισε το 1981.
Στα αμερικανικά γράμματα, ο ΜακΚάρθι διάλεξε να μείνει μακριά από τη λογοτεχνική κουλτούρα της εποχής του. Πρωτότοκος γιος μιας οικονομικά εύρωστης μεσοαστικής καθολικής οικογένειας του Τενεσί με 6 παιδιά, δεν ήθελε ποτέ να είναι κοινωνικά αξιοσέβαστος. Πέρασε εποχές στα όρια της φτώχειας προκειμένου μόνον να γράφει. Εντέλει έφυγε από τη ζωή με μια περιουσία που εκτιμάται σε 61 εκατομμύρια δολάρια, αφού εκτός της αναγνώρισης (βραβείο Πούλιτζερ 2006 για το μυθιστόρημα «Ο δρόμος»), γνώρισε και εμπορική επιτυχία ειδικά από τότε που ο «Δρόμος» και το «Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους» μεταφέρθηκαν με επιτυχία στον κινηματογράφο.
«Αποτελεί μέρος μιας εκλεκτής ομάδας συγγραφέων-τιτάνων σαν τον Ροθ, τον Πίντσον, τον Ντελίλο, τη Μόρισον, τη Ρόμπινσον», μας λέει ο συγγραφέας και μεταφραστής Λευτέρης Καλοσπύρος.
«Ο Κόρμακ ΜακΚάρθι αποτελεί μέρος μιας εκλεκτής ομάδας συγγραφέων-τιτάνων σαν τον Ροθ, τον Πίντσον, τον Ντελίλο, τη Μόρισον, τη Ρόμπινσον», μας λέει ο συγγραφέας και μεταφραστής Λευτέρης Καλοσπύρος, ένας από τους φανατικούς αναγνώστες του ΜακΚάρθι στην Ελλάδα. «Ενσάρκωσε την ουτοπία του δημιουργού που αφιερώνει τον εαυτό του στη γραφή, και ζει μέσα στην αμφισβήτηση της τέχνης απαρνούμενος τις απολαύσεις ώσπου να ανακαλύψει και να διαμορφώσει τη δική του συγγραφική προσωπικότητα. Με χρόνο, κόπο και ενέργεια κατέληξε να φτιάξει μια στιβαρή, επιβλητική γλώσσα, που είναι σε θέση να εκφράσει την απόλυτη φρίκη, την ακραία βία, τον μηδενισμό. «Δεν υπάρχει ζωή χωρίς αίμα», έλεγε, κι επίσης ήταν από τους πρώτους –μαζί με την Ατγουντ– που έγραψαν για την κλιματική αλλαγή και το ζοφερό μέλλον της ανθρωπότητας στην αυγή του 21ου αιώνα».
Συγκλονιστικοί διάλογοι
«Φαινομενικά απλή πρόζα, λακωνικοί αλλά συγκλονιστικοί διάλογοι, απόλυτη φροντίδα στη λεπτομέρεια και σπάνιος ρυθμός». Ετσι περιγράφει το έργο του ΜακΚάρθι ο συγγραφέας Παναγιώτης Κεχαγιάς, μεταφραστής του μυθιστορήματος του εκλιπόντος συγγραφέα, «Τέκνο του Θεού», που σύντομα θα κυκλοφορήσει για πρώτη φορά στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg. «Είναι ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς συγγραφείς του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, κυρίως επειδή απέδωσε το αμερικανικό τοπίο και έναν “αμερικανικό αναχωρητισμό” με μία ακραία φροντίδα για το ύφος και τη γλώσσα. Κατάφερε να συγκεράσει δύο αντίθετες φλέβες της μοντερνιστικής αμερικανικής λογοτεχνίας: τον Γουίλιαμ Φόκνερ και τον Ερνεστ Χέμινγουεϊ», εξηγεί ο κ. Κεχαγιάς.
Το «Τέκνο του Θεού» εντάσσεται στην πρώιμη φάση του ΜακΚάρθι, είναι ένα ιδιαιτέρως σκοτεινό και βίαιο μυθιστόρημα. «Την καλύτερη παρατήρηση για τον ΜακΚάρθι έκανε κατά τη γνώμη μου ο Ινδός συγγραφέας Ραμπίρ Σίτου σε ένα πρόσφατο συνέδριο», λέει ο κ. Κεχαγιάς. «”Η βία υπάρχει στην ευρωπαϊκή και στην αμερικανική λογοτεχνία”, είπε. “Η ευρωπαϊκή ταυτότητα σχηματίζεται προσπαθώντας να την απωθήσει. Η αμερικανική αντιθέτως την αγκαλιάζει”».
