Με απόφαση του πρωθυπουργού από τις 9/9/2021 για τον καθορισμό της σειράς τάξης των υπουργείων, το χαρτοφυλάκιο του Πολιτισμού και Αθλητισμού είναι δέκατο, ακριβώς κάτω από το Προστασίας του Πολίτη και πάνω από τα Δικαιοσύνης, Εσωτερικών, Μετανάστευσης, Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Από την πλευρά των πολιτών, η κατάταξη των υπουργείων έχει σημειολογικό χαρακτήρα.
Το βέβαιο είναι ότι για τους περισσότερους πολίτες το πολιτικό αίτημα για τον πολιτισμό είναι πρωτίστως η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Σε αυτή μπορούν εύκολα να προστρέξουν, καθώς το σχολείο κυριαρχείται από τα φιλολογικά μαθήματα που δίνουν βάρος στην αρχαία ελληνική γραμματεία και ιστορία. Το διακύβευμα, βέβαια, είναι οξύμωρο εάν κάποιος γνωρίζει την, εντέλει, ρηχή σχέση των νέων Ελλήνων με την αρχαία κληρονομιά που… εξαντλεί τους αγκώνες και δεν ξέρουμε πού να την ακουμπήσουμε – ο Σεφέρης έχει αποδώσει τη νεοελληνική αμηχανία μας.
«Ο πολιτισμός μας είναι καθοριστικό στοιχείο της ελληνικής ταυτότητας. Ως δημιουργία, ως έκφραση ελευθερίας, ως συστατικό στοιχείο της Δημοκρατίας».
Η στάση των μεγάλων κομμάτων απέναντι στον πολιτισμό ποικίλλει. Το ολιγόλογο της Ν.Δ. –συνολικά 102 λέξεις, που μοιάζουν με εμβόλιμο χαρτί Α4 σε ένα πλούσιο πρόγραμμα– δεν περιλαμβάνει ανάπτυξη των σχεδίων, δημιουργώντας την αίσθηση μιας τεχνοκρατικής αντίληψης του κόμματος για τα του πολιτισμού. Ισως το κόμμα να μην είχε να πει πολλά, επειδή τα περισσότερα ολοκληρώθηκαν από το δίδυμο Μενδώνη – Γιατρομανωλάκη (καλύτερα ας είναι σε ξεχωριστά κάδρα η φωτογραφική τους απεικόνιση).
Τα φλύαρα προγράμματα του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ αναδεικνύουν ιδεοληψίες, πολιτικαντισμό και άκρατη αοριστολογία. «Θωράκιση του δημόσιου χαρακτήρα της πολιτιστικής κληρονομιάς, με κατάργηση όλων των μορφών άμεσης ή έμμεσης ιδιωτικοποίησης της διαχείρισής της. Ενταξή της στο νέο μοντέλο οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης» υπόσχεται, μεταξύ άλλων, ο ΣΥΡΙΖΑ και δεσμεύεται αόριστα για «ανάπτυξη εθνικών και διακρατικών δικτύων, πολιτισμικών, πολιτιστικών και καλλιτεχνικών συνεργειών, για δημιουργία ενός βιώσιμου παραγωγικού μοντέλου δημιουργικής οικονομίας, που θα συνδυάζει την αξιοποίηση του πολιτιστικού κεφαλαίου της χώρας, το φυσικό περιβάλλον και το ανθρώπινο δυναμικό με τον τουρισμό και την οικολογία»!
Οσο για το ΠΑΣΟΚ, η αρχή του προγράμματός του –2.098 λέξεις– μου προκάλεσε τεράστια απορία το πώς αντιλαμβάνονται στη Χαριλάου Τρικούπη τον πολιτισμό – μήπως απλώς κατέφυγαν σε ασύστολες κοινοτοπίες; «Ο πολιτισμός μας είναι καθοριστικό στοιχείο της ελληνικής ταυτότητας. Ως δημιουργία, ως έκφραση ελευθερίας, ως συστατικό στοιχείο της Δημοκρατίας. Αποτυπώνει τον τρόπο ζωής των Ελλήνων σε όλες του τις αποχρώσεις – συναισθηματικές και υλικές. Η ενίσχυση της πολιτιστικής έκφρασης των Ελλήνων και η σταθερή ενθάρρυνση στη συμμετοχή και βίωση των πολιτιστικών αγαθών, είναι πρωταρχικό στοιχείο της ποιότητας ζωής», λένε.
Την πολιτιστική πολιτική διατρέχει η έλλειψη οράματος. Οι υπουργοί, καλυπτόμενοι από την καλλιτεχνική αυτονομία των φορέων, δεν στήνουν γέφυρες επικοινωνίας με τον κόσμο της τέχνης. Φορούν ένα αδιάφορο προσωπείο και διαχειρίζονται την καθημερινότητα, μάλλον ερμηνεύοντας λάθος τη ρήση του Μάνου Χατζιδάκι: «Απόδειξη ότι δεν έχουμε πολιτισμό, είναι ότι έχουμε υπουργείο Πολιτισμού».
