Χρειάζεται να επιχειρηματολογήσω για την αξία της τέχνης ως μορφωτικού – εκπαιδευτικού μέσου των μαθητών; Ως μέσο κοινωνικοποίησης των παιδιών, ως τρόπο καλλιέργειας των δεξιοτήτων της συνεργατικότητας, της ανάπτυξης της έκφρασης, ως εργαλείο κατανόησης της ελληνικής γλώσσας, του πολιτισμού μας, αλλά και ως όχημα δημιουργικότητας και ανάπτυξης της κριτικής σκέψης των παιδιών; Οχι. Ωστόσο η τέχνη ποτέ δεν κατάφερε να βρει τη θέση που της αξίζει στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Η βαρύτητα που δίνει το σχολείο στην εξοικείωση των μαθητών με τις μορφές της τέχνης αποτυπώνει τα βαρίδια του συστήματος. Ο βασικός λόγος είναι τα στεγανά που ορθώνει η συντεχνιακή λογική, την οποία –με πολιτική απόφαση– υπηρετεί εδώ και δεκαετίες το αναλυτικό και το ωρολόγιο πρόγραμμα.
Ξεκινώντας από το ωρολόγιο πρόγραμμα, στο δημοτικό το μάθημα ορίζεται ως αισθητική αγωγή και περιλαμβάνει τα εικαστικά, τη μουσική και τη θεατρική αγωγή. Ξεκινά από τέσσερις ώρες διδασκαλίας την εβδομάδα στις δύο πρώτες τάξεις, μειώνεται σε τρεις στις δύο μεσαίες και περιορίζεται στις δύο ώρες στις δύο τελευταίες τάξεις του δημοτικού. Η αισθητική αγωγή χάνει ώρες υπέρ άλλων μαθημάτων – θρησκευτικά, Ιστορία, φυσική, κοινωνική και πολιτική αγωγή. Και στις τρεις τάξεις του γυμνασίου, η μουσική και τα καλλιτεχνικά είναι μονόωρα μαθήματα· στο λύκειο, το μάθημα απουσιάζει τελείως.
Ο λόγος των αυξομειώσεων των ωρών των καλλιτεχνικών μαθημάτων είναι διότι πρέπει να χωρέσουν και άλλα μαθήματα, σε ένα σχολικό πρόγραμμα υπερκορεσμένο. Και βεβαίως, πίσω από τα… μαθήματα κρύβονται πολιτικοί λόγοι που σχετίζονται με την πίεση των παιδαγωγικών τμημάτων και των καθηγητικών σχολών να «βολευτούν» στην εκπαίδευση όσο το δυνατόν περισσότεροι πτυχιούχοι τους. Αντίστοιχες είναι οι πιέσεις των συνδικαλιστικών ηγεσιών δασκάλων και καθηγητών. Ανάλογης στόχευσης είναι, εν πολλοίς, η πίεση που ασκούν εδώ και χρόνια οι απόφοιτοι καλλιτεχνικών σχολών να διεκδικήσουν στην εκπαίδευση θέσεις. Ο κατακερματισμός των μαθημάτων με βάση το δυναμικό των ειδικοτήτων περνάει και στο αναλυτικό πρόγραμμα. Τι μένει στους μαθητές από τα μονόωρα μαθήματα; Στην ουσία, απολύτως τίποτε. Οι ώρες των καλλιτεχνικών μαθημάτων μετατρέπονται σε διαλείμματα χαλάρωσης και χαβαλέ, με τους εκπαιδευτικούς να αδυνατούν να παραγάγουν έργο ουσίας και στο τέλος να απογοητεύονται. Φαύλος κύκλος.
Και όμως, η διαθεματικότητα, που οι ηγεσίες του υπ. Παιδείας ευαγγελίζονται πως υπηρετεί το «νέο σχολείο», θα μπορούσε να εφαρμοστεί στα άλλα μαθήματα (γλώσσα, Ιστορία, λογοτεχνία, ξένες γλώσσες, φυσική αγωγή, ακόμη και χημεία). Ποιος χημικός επέλεξε να διδάξει το μάθημά του σε συνεργασία με τον θεατρολόγο πηγαίνοντας τους μαθητές στη φετινή παράσταση για τη Μαρία Κιουρί; Ακόμη κι αν έχουν όρεξη, τα χέρια των εκπαιδευτικών είναι δεμένα από την υπερφορτωμένη ύλη των μαθημάτων, την οποία ασθμαίνουν για να ολοκληρώσουν. Και φυσικά, όλα καταλήγουν στους βαθμούς και στις εξετάσεις.
Τα καλλιτεχνικά μαθήματα δεν βαθμολογούνται, δεν «μετρούν», ωστόσο είναι εκείνα που –όταν γίνονται σωστά– επιτρέπουν στους πιο σκληρά εργαζόμενους Ελληνες (ναι, είναι οι μαθητές) να αναπνεύσουν από το βαρύ, εξεταστικοκεντρικό σύστημα. Αυτό δεν γίνεται. Και είναι πολιτική απόφαση.
