Για τις προκλήσεις και τις ραγδαίες αλλαγές στο τοπίο των πνευματικών δικαιωμάτων της μουσικής, που προκύπτουν από τις τεχνολογικές εξελίξεις και τις ανατροπές της διεθνούς αγοράς, για την ανάγκη υποστήριξης των δημιουργών μέσα από μια κουλτούρα σεβασμού των δικαιωμάτων τους καθώς και για τη σημασία της αποτελεσματικής διαχείρισης ζητημάτων όπως η δίκαιη αμοιβή των δημιουργών μέσω μιας ενιαίας και όχι κατακερματισμένης εκπροσώπησης του ελληνικού ρεπερτορίου, μίλησε χθες η γενική διευθύντρια της Ενωσης Δικαιούχων Εργων Μουσικής (ΕΔΕΜ) Λούκα Κατσέλη και τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου του οργανισμού, σε εκδήλωση για τη συμπλήρωση τριών χρόνων από την έναρξη της λειτουργίας του.
Ειδικότερα, η κ. Κατσέλη τόνισε ότι η διεθνώς διαπιστωμένη μετατροπή των μουσικών έργων σε «προϊόντα χρηματιστηρίου» σηματοδοτεί μια αλλαγή της αγοράς που χρειάζεται διαρκή παρακολούθηση από οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης όπως η ΕΔΕΜ, με ενδεικτικό παράδειγμα την επισήμανση της Goldman Sachs σε έκθεσή της ότι η μουσική βιομηχανία είναι ο «νέος χρυσός», καθώς τα έσοδά της αναμένεται το 2030 να αγγίξουν τα 53 δισ. δολάρια.
Η τάση της εξαγοράς των πνευματικών δικαιωμάτων από funds (όπως στην περίπτωση του Μπομπ Ντίλαν, του Μπρους Σπρίνγκστιν κ.ά.) θα έρθει και στην Ελλάδα, παρατήρησε η κ. Κατσέλη, και οι δημιουργοί θα πρέπει να έχουν διαπραγματευτική δύναμη. Μια ακόμα εξέλιξη που καθιστά τον συνασπισμό τους αναγκαίο, είναι η δυσκολία του εντοπισμού έργων τα οποία αξιοποιούνται στην εκπαίδευση των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, με το σχετικό ρυθμιστικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης να αναμένεται στο τέλος του έτους. Απέναντι σε τέτοιες προκλήσεις, στόχος είναι να αυξηθεί η εισπραξιμότητα των δικαιωμάτων των δημιουργών, αλλά και να συνενωθεί το ελληνικό ρεπερτόριο σε έναν φορέα συλλογικής διαχείρισης, καθώς πλέον, μετά και τη διάλυση της «αμαρτωλής» ΑΕΠΙ, ένα μέρος του εκπροσωπείται από έναν ακόμα οργανισμό, την «Αυτοδιαχείριση».
Η διεθνώς διαπιστωμένη μετατροπή μουσικών έργων σε «προϊόντα χρηματιστηρίου» σηματοδοτεί αλλαγή της αγοράς και χρειάζεται διαρκή παρακολούθηση.
Ως προς το ζήτημα της συνένωσης των δύο οργανισμών, η γενική διευθύντρια της ΕΔΕΜ είπε πως γίνονται βήματα συνεργασίας σε διάφορους τομείς, ενώ ευελπιστεί σε περισσότερα έως το τέλος του έτους. Σημαντική είναι και η θεσμική προστασία του εθνικού ρεπερτορίου, όπως συμβαίνει στη Γαλλία, ένα ζήτημα για το οποίο η ΕΔΕΜ έχει απευθυνθεί στο υπουργείο Πολιτισμού, όπως εξάλλου και για την ανάγκη να μειωθεί ο ΦΠΑ των έργων μουσικής. «Το σημαντικό είναι να ενισχυθεί η κουλτούρα του πνευματικού δικαιώματος», σημείωσε η κ. Κατσέλη, προσθέτοντας ότι «αν κάποιος αγαπάει το τραγούδι και τη μουσική, θα πρέπει να τα υπερασπιστεί».
Πηγές είσπραξης
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχαν και τα στοιχεία για τις πηγές είσπραξης των πνευματικών δικαιωμάτων των δικαιούχων, που παρουσιάστηκαν. Οσον αφορά το 2022, το 43,76% των δικαιωμάτων προήλθε –παραδοσιακά– από τη δημόσια εκτέλεση μουσικής και τις συναυλίες, ωστόσο άνοδο σημείωσαν και τα δικαιώματα από τα ιδιωτικά αντίγραφα μουσικής (τα οποία πλέον είναι σε μεγάλο βαθμό ψηφιακά) και από την εύλογη αμοιβή των δημιουργών. Στην τρίτη θέση βρέθηκαν οι ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις με ποσοστό 19,44%, ενώ ακολουθούσαν οι επιγραμμικές (online) χρήσεις με 11,86% και η ενσωμάτωση σε οπτικοακουστικά έργα με 3,5%. Την ίδια στιγμή, μέχρι και τον Ιούνιο του 2023, η ΕΔΕΜ εκπροσωπούσε περίπου 3.500 δικαιούχους, ενώ το σύνολο των μεικτών δικαιωμάτων που έχει διανείμει από το 2020 είναι 21 εκατ. ευρώ, με τη δυναμική τους να αυξάνεται σταθερά, μέσα από τις συμβάσεις που έχει ήδη υπογράψει για την εκπροσώπηση του ρεπερτορίου της στο εξωτερικό, αλλά και με την πρόθεσή της να δημιουργήσει ταμείο ασφάλισης, πρόγραμμα υγείας κ.ά.
Από τη μεριά του, ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΔΕΜ, Χρήστος Νικολόπουλος, αναφέρθηκε στη σημαντική δουλειά του οργανισμού τα τελευταία τρία χρόνια, ενώ η αντιπρόεδρος Λίνα Νικολακοπούλου τόνισε την ανάγκη να αφυπνιστούν οι χρήστες στο ζήτημα της στήριξης των δικαιωμάτων των δημιουργών. Ο γραμματέας Παρασκευάς Καρασούλος στάθηκε στην ανάγκη ανάδειξης της κουλτούρας των πνευματικών δικαιωμάτων και στις αυξημένες ευθύνες της πολιτείας σε ζητήματα όπως η απόδοση δικαιωμάτων από την ΕΡΤ και η ρύθμιση του τοπίου των ψηφιακών ραδιοφώνων, ενώ ο Φοίβος Δεληβοριάς θυμήθηκε τον «μικρό εμφύλιο» που έπληξε τους δημιουργούς μετά το κλείσιμο της ΑΕΠΙ και παρατήρησε ότι η ΕΔΕΜ βελτιώνεται διαρκώς. Τέλος, η Ελένη Γιαννατσούλια υπογράμμισε την ανάγκη για ένωση με την «Αυτοδιαχείριση», αλλά «με ισότιμο τρόπο».
