Την υλοποίηση δομικών αλλαγών στις αρχαιολογικές υπηρεσίες, με στόχο την ενίσχυση του αποκεντρωμένου χαρακτήρα τους και την αποφυγή της εκτέλεσης τεχνικών αρχαιολογικών έργων στην περιφέρεια μέσω… Αθήνας, φαίνεται πως εξετάζει το υπουργείο Πολιτισμού.
Η ανάγκη για εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας είχε ανακοινωθεί από την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη στο πλαίσιο της ανάγνωσης των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης τον Ιούλιο. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», συζήτηση για το θέμα πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, σε υπηρεσιακή συνάντηση της υπουργού με τους προϊσταμένους των εφορειών Αρχαιοτήτων. Σε αυτή τη συνάντηση έγινε μια πρώτη καταγραφή των γραφειοκρατικών ζητημάτων που αντιμετωπίζουν οι εφορείες, τα οποία συνδέονται κυρίως με τη δυσκολία τους να εκτελέσουν με ταχείς ρυθμούς έργα σε μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους της αρμοδιότητάς τους.
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, στο υπό διαμόρφωση σχέδιο του ΥΠΠΟ περιλαμβάνεται κατ’ αρχάς η δημιουργία νέων περιφερειακών γενικών διευθύνσεων. Σήμερα υπάρχουν δύο τέτοιες δομές σε κεντρικό επίπεδο, δηλαδή η Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΓΔΑΠΚ) και η Γενική Διεύθυνση Αναστήλωσης, Μουσείων και Τεχνικών Εργων (ΓΔΑΜΤΕ). Οι νέες περιφερειακές γενικές διευθύνσεις πιθανόν θα προσεγγίζουν τον αριθμό των διοικητικών περιφερειών της επικράτειας (από 8 έως 13) και, μετά τη σύστασή τους, οι κατά τόπους εφορείες Αρχαιοτήτων θα διατηρήσουν τους προϊσταμένους τους, με τον έναν ή τη μία εξ αυτών να αναλαμβάνει και τα ηνία τής εκάστοτε νέας διεύθυνσης, προκειμένου να συντονίζονται καλύτερα οι επιμέρους τοπικές υπηρεσίες.
Στο πλαίσιο αυτό, μια σκέψη του ΥΠΠΟ είναι η υπαγωγή της προστασίας αρχαιολογικών χώρων και νεότερων μνημείων σε μια ενιαία υπηρεσία ανά περιφερειακή ενότητα, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί με την καλύτερη σύνδεση των εφορειών Αρχαιοτήτων με τις τοπικές υπηρεσίες Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων. Οι τελευταίες υπάγονται αυτή τη στιγμή στη Γενική Διεύθυνση Αναστήλωσης, κάτι που καθυστερεί τις εφορείες στην εκτέλεση έργων τα οποία απαιτούν τη δημοπράτησή τους σε αναδόχους, καθώς βάσει νόμου οι εφορείες μπορούν να δημοπρατούν έργα μέχρι ενός συγκεκριμένου ποσού, πέραν του οποίου αναλαμβάνουν οι κεντρικές υπηρεσίες.
Η αύξηση του αριθμού των «εργολαβιών» που θα μπορούν να αναθέτουν οι ΕΦΑ θα συμπληρώνει τη λεγόμενη αυτεπιστασία, δηλαδή τη δυνατότητά τους να εκτελούν έργα με ίδια μέσα, δυνατότητα που λόγω μεταθέσεων, συνταξιοδοτήσεων κ.λπ. του επιστημονικού και εργατοτεχνικού προσωπικού τους φαίνεται πως έχει αποδυναμωθεί και δεν ενισχύεται εύκολα με τις υπάρχουσες χρονοβόρες διαδικασίες προσλήψεων εξειδικευμένου προσωπικού όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο, π.χ. σε μια εξειδικευμένη αναστήλωση. Με τον τρόπο αυτό οι ΕΦΑ αναμένεται να αποκτήσουν την τεχνική υποστήριξη και αυτονομία που χρειάζονται.
Με τους διαφαινόμενους σχεδιασμούς του ΥΠΠΟ διαφώνησε ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, που σε πρόσφατη ανακοίνωσή του έκανε λόγο για «διάλυση» της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.
