«Θέατρο για παιδιά σημαίνει παιδεία» ήταν ο τίτλος του κειμένου της Γιώτας Συκκά στο ένθετο «Τέχνες» της «Κ» της περασμένης Κυριακής. Ο τίτλος αποτύπωνε με ενάργεια την ουσία του ρεπορτάζ, που εξέφραζε την ανησυχία της επιτροπής Κρατικού Βραβείου Θεατρικού Εργου για παιδιά για τη χαμηλή ποιότητα των έργων που λαμβάνει η επιτροπή.
Η «παιδεία» του τίτλου έχει ένα διπλό σημαινόμενο. Κατά πρώτον, αφορά την εκπαίδευση, την καλλιέργεια, τη μόρφωση που μπορεί –ανάλογα με τη δυναμική και το βάθος του– να ενσταλάξει ένα θεατρικό έργο στους ανήλικους θεατές. Κατά δεύτερον, την παιδεία που έχει ο καλλιτέχνης ο οποίος επιλέγει να ασχοληθεί με το θέατρο για ανηλίκους.
Το δεύτερο είναι βασική προϋπόθεση για το πρώτο. Και σε αυτό το σημείο είναι η απαρχή του ζητήματος. Ποια η λογοτεχνική παιδεία των σημερινών μαθητών; Ποια η δημιουργικότητα που αναπτύσσεται στο ελληνικό σχολείο σε σχέση με την έκφραση, τη μορφή του λόγου, την ικανότητα των παιδιών να μιλούν, να εκφράζονται όχι σωστά –αυτό είναι δομικό λάθος–, αλλά να έχουν τις λέξεις εκείνες που περιγράφουν τη γνώμη τους, τις ιδέες τους, την ψυχολογική τους κατάσταση. Τα μέτρια αποτελέσματα στους διαγωνισμούς PISA του ΟΟΣΑ που φέρνουν οι 15χρονοι Ελληνες ουδέποτε συζητήθηκαν στο ελληνικό σχολείο. Ακόμη και οι εξετάσεις του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής που οργανώνονται ετησίως για να υπάρχει μια εικόνα του επιπέδου των μαθητών στη Γλώσσα (και στα Μαθηματικά), ουδέποτε συζητήθηκαν (με ευθύνη των υπ. Παιδείας, ΟΛΜΕ και ΔΟΕ) από τους Ελληνες εκπαιδευτικούς, οι οποίοι εν πολλοίς αναλώνονται σε φορμαλιστικές, βαρετές εκθέσεις αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου για τα μάτια του υπουργείου. Τα ίδια χαρακτηριστικά είχε και το πόρισμα που συνέταξε το ΙΕΠ επί των αποτελεσμάτων των εξετάσεων. Το έλλειμμα είναι εμφανές.
Περνώντας στο επόμενο εκπαιδευτικό επίπεδο, δηλαδή στα τμήματα θεατρικών σπουδών των πανεπιστημίων και στις δραματικές σχολές, το έλλειμμα αποδεικνύεται μεγαλύτερο, ακριβώς επειδή οι σχολές αυτές έχουν στόχο τη θεατρική καλλιέργεια των φοιτητών. Κανένα πανεπιστημιακό τμήμα δεν ασχολείται με το παιδικό θέατρο, καμία δραματική σχολή δεν εκπαιδεύει τους φοιτητές της πάνω στο παιδικό θέατρο.
«Οι συγγραφείς δεν βλέπουν ισότιμα το θέατρο για ανήλικους θεατές. Ισως γιατί πιστεύουν ότι αυτό δεν έχει μεγάλο αντίκρισμα στην κριτική, επομένως δεν θα πάρουν ανατροφοδότηση και προβολή. Αυτό θέλουν όλοι, συγγραφείς και ηθοποιοί», λέει στη Γιώτα Συκκά η Μαρία Δημάκη-Ζώρα, επίκουρη καθηγήτρια Θεατρολογίας στο ΕΚΠΑ και μέλος της επιτροπής Κρατικού Βραβείου Θεατρικού έργου για παιδιά. Ωστόσο, το παιδικό θέατρο έχει τους δικούς του κώδικες και προφανώς απαιτεί προσήλωση και δουλειά, και όχι εμπορικές ξεπέτες σαν αυτές που βλέπουμε συχνά.
Στην Ελλάδα, έχουμε υπεραρκετά, αναλογικά με τις ανάγκες, τμήματα θεατρικών σπουδών και πληθώρα δραματικών σχολών. Και ουκ εν τω πολλώ το ευ· το έλλειμμα παιδείας τους είναι εμφανές. Τη στιγμή που δεν νοείται πουθενά θεατρική… αστυνομία, κανείς δεν είναι άμοιρος ευθυνών (υπουργεία Παιδείας και Πολιτισμού, καλλιτέχνες) όταν προτάσσει τον πολιτικό καιροσκοπισμό και το εύκολο κέρδος.
