Τι δράσεις χρειάζονται τους επόμενους μήνες τα αρχαία λατομεία της Πάρου, ώστε να αρχίσουν να ξεπερνούν σημαντικά προβλήματα ευστάθειας και να ξαναγίνουν επισκέψιμα; Αξιολόγηση των σημείων κινδύνου, προσδιορισμός των θέσεων που απαιτούνται επεμβάσεις και μελέτη παρακολούθησης της συμπεριφοράς της βραχόμαζας, ενέργειες που δύναται πλέον να υλοποιήσει η ΑΜΚΕ Πάρκο Αρχαίων Λατομείων Μαρμάρου Πάρου.
Με ποιον τρόπο θα μπορούσαν να αναδειχθούν οι παραδοσιακές πρακτικές διαχείρισης του υδάτινου πλούτου της Ανδρου; Μέσα από τη μελέτη και την καταγραφή τους, που είναι σε θέση να εκπονήσει το Ερευνητικό Κέντρο Ανδρου, με στόχο μάλιστα την υποβολή υποψηφιότητας ένταξης της συγκεκριμένης παράδοσης στον Εθνικό Κατάλογο Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Και πώς θα διασωθεί ένα κομμάτι της προφορικής ιστορίας της Δονούσας, η ντοπιολαλιά και το γενεαλογικό δέντρο των κατοίκων της; Με τη βοήθεια μιας ψηφιακής κιβωτού, που θα κατορθώσει να φιλοξενήσει όλο το σχετικό ηχητικό και φωτογραφικό υλικό που συγκεντρώνει από το 2007 ο Πολιτιστικός Περιβαλλοντικός Σύλλογος Δονούσας «Ποσειδών».
Τα παραπάνω είναι τρία από τα εννέα προγράμματα που ήδη χρηματοδοτεί το Cycladic Identity, μια πρωτοβουλία του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης για την προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς των Κυκλάδων, οι οποίες απειλούνται από τον υπερτουρισμό, την εγκατάλειψη των παραδοσιακών πρακτικών και την κλιματική αλλαγή. Παρουσιάστηκαν χθες από την πρόεδρο και διευθύνουσα σύμβουλο του μουσείου, Σάντρα Μαρινοπούλου, καθώς και από τα τέσσερα μέλη της επιστημονικής επιτροπής του Cycladid Identity: τον έφορο Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Δημήτρη Αθανασούλη, τον συνδιευθυντή των ανασκαφών του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ στην Κέρο, Μάικλ Μπόιντ, τον γενικό διευθυντή του WWF Ελλάς, Δημήτρη Καραβέλλα και την εκτελεστική διευθύντρια του κοινωφελούς ιδρύματος Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης, αρχαιολόγο Αγγελική Κοσμοπούλου.
«Οι Κυκλάδες βρίσκονται σε κρίσιμο σημείο σε σχέση με την εξέλιξη και την ταυτότητά τους», τόνισε ο γενικός διευθυντής του WWF Ελλάς Δημήτρης Καραβέλλας.
Πώς ακριβώς λειτουργεί όμως το Cycladic Identity; Εστιάζει στους άξονες του πολιτισμού, της βιοποικιλότητας και της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, ως δομικά στοιχεία της κυκλαδίτικης ταυτότητας. Στο ξεκίνημά του, τον περασμένο χειμώνα, απηύθυνε πρόσκληση γνωριμίας στους εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης των νησιών και έπειτα κάλεσε 34 τοπικούς φορείς, που αποσκοπούν στη φύλαξη της κυκλαδικής ταυτότητας, να υποβάλουν τις προτάσεις τους. Δέχτηκε 24 αιτήσεις, οι οποίες αξιολογήθηκαν από την επιστημονική επιτροπή, ενώ στην τελική επιλογή συμμετείχε και η συμβουλευτική επιτροπή του Cycladic Identity, που παρέχει σημαντική χρηματοδότηση στο εγχείρημα.
Πρακτικά, το Cycladic Identity λειτουργεί ως πλατφόρμα διανομής πόρων, προερχόμενων από δωρεές και χορηγίες, με τα εννιά προγράμματα που επιλέχθηκαν φέτος να χρηματοδοτούνται με 10.000 ευρώ έκαστο. Η επόμενη φάση χρηματοδότησης αφορά το έτος 2024 και θα ενισχύσει προτάσεις που θα προκύψουν από τη δεύτερη πρόσκληση στους τοπικούς φορείς, η οποία έγινε τον Σεπτέμβριο.
Εκτός λοιπόν από εκείνα της Πάρου, της Δονούσας και της Ανδρου, τα φετινά προγράμματα του Cycladic Identity έχουν να κάνουν με την καταγραφή μαρτυριών υπερήλικων Αμοργιανών για τις παραδόσεις του νησιού τους, τη δημιουργία κινηματογραφικού εργαστηρίου στην Ιο ώστε οι μαθητές να ανακαλύψουν αθέατες πλευρές του τόπου τους, την παραγωγή 20 podcasts με θέμα την προφορική παράδοση και τη μυθολογία της Κέας, την ηχητική και οπτική καταγραφή των εναπομεινάντων μουσικών της, τη δημιουργία ψηφιακού αποθετηρίου και εργαστηρίου για τη μυκονιάτικη «ξερολιθιά» και τη δημιουργία μιας εφαρμογής πλοήγησης στα μονοπάτια της Σικίνου.
«Καλούμε τους ανθρώπους που ζουν και δρουν στις Κυκλάδες να αφυπνιστούν, να ενεργοποιηθούν, να νιώσουν περήφανοι αλλά και υπεύθυνοι για την προστασία της κληρονομιάς τους», είπε η Σάντρα Μαρινοπούλου. «Οι Κυκλάδες βρίσκονται σε κρίσιμο σημείο σε σχέση με την εξέλιξη και την ταυτότητά τους», τόνισε ο Δημήτρης Καραβέλλας. «Το βασικό είναι να βρούμε τη χρυσή τομή, το πώς ο σύγχρονος τρόπος ζωής και η ανάπτυξη θα μπορέσουν να συνδυαστούν με την προστασία αυτού που υπάρχει», συμπλήρωσε ο Δημήτρης Αθανασούλης, μνημονεύοντας και τον Ρόμπερτ Μακέιμπ που είχε φωτογραφίσει τις Κυκλάδες του ’50 και βρισκόταν στη χθεσινή παρουσίαση. «Υπάρχει ακόμα ένα μεγάλο μέρος ζωντανού και δημιουργικού κόσμου στα νησιά», παρατήρησε η Αγγελική Κοσμοπούλου. Και ο Μάικλ Μπόιντ κατέληξε ότι «το περιβάλλον των Κυκλάδων είναι ιδιαίτερα σκληρό, αλλά οι κάτοικοί του έβρισκαν πάντα τρόπο να τα καταφέρνουν».
