Στο τελευταίο του βιβλίο, ο μεγάλος Βρετανός ιστορικός Ιαν Κέρσο διερευνά αν, σε ποιο βαθμό και με ποιο τρόπο «καθορίστηκε ο ταραχώδης 20ός αιώνας της Ευρώπης από τις ενέργειες των πολιτικών ηγετών». Τίτλος του βιβλίου, «Προσωπικότητα και εξουσία. Δημιουργοί και καταστροφείς της σύγχρονης Ευρώπης».
Θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια σε μετάφραση του Κωστή Πανσέληνου.
Σε αυτό ο Κέρσο, πασίγνωστος ως βιογράφος του Χίτλερ, διατρέχει τον 20ό αιώνα μέσα από κεφάλαια-μονογραφίες κομβικών προσωπικοτήτων: Λένιν, Μουσολίνι, Χίτλερ, Στάλιν, Τσώρτσιλ, Ντε Γκωλ, Αντενάουερ, Φράνκο, Τίτο, Θάτσερ, Γκορμπατσόφ και Κολ.
Δικτάτορες και γενοκτόνοι συνυπάρχουν με δημοκράτες μεταρρυθμιστές. Ο συγγραφέας έχει στο επίκεντρο της προβληματικής του ένα διαχρονικό, βασανιστικό ερώτημα: τον ρόλο του ατόμου στη διαμόρφωση της ιστορικής αλλαγής. Τι ακριβώς συμβαίνει; Το άτομο καθορίζει την ιστορική συνθήκη ή το αντίστροφο; Ή η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση;
Ξεχωρίζουμε δύο αποσπάσματα από το βιβλίο, με επίκεντρο τη Μάργκαρετ Θάτσερ, τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
O 20ός αιώνας μέσα από μονογραφίες των Λένιν, Μουσολίνι, Χίτλερ, Στάλιν, Τσώρτσιλ, Ντε Γκωλ, Αντενάουερ, Φράνκο, Τίτο, Θάτσερ, Γκορμπατσόφ και Κολ.
Προδημοσίευση
«Η κυρία Θάτσερ είδε με χαρά το διεθνές κύρος της να αυξάνεται κατακόρυφα μετά τον θρίαμβο στα Φώκλαντ. Και όταν στα μέσα της δεκαετίας του 1980 η Σοβιετική Ενωση άρχισε να αλλάζει, έπαιξε πρωταγωνιστικό, αν και ακόμα δευτερεύοντα, ρόλο στο ξεπάγωμα των ψυχροπολεμικών σχέσεων. Η κυρία Θάτσερ είχε προσκαλέσει τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στο Λονδίνο τέσσερις μήνες πριν ανακηρυχθεί γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος τον Μάρτιο του 1985. Παρά την εκ διαμέτρου αντίθετη ιδεολογία τους, τον συμπαθούσε και πίστευε πως μπορούσαν να συνεργαστούν. Ανέπτυξαν περαιτέρω την καλή σχέση τους μετά την άνοδο του Γκορμπατσόφ στην εξουσία. Η κυρία Θάτσερ βρήκε έτσι την ευκαιρία να παίξει πιο βαρυσήμαντο ρόλο στο διεθνές στερέωμα απ’ ό,τι μέχρι τότε, λειτουργώντας σαν μεσάζοντας ώστε να πείσει τον Ρήγκαν, που αρχικά είχε τηρήσει πιο φιλύποπτη στάση απέναντι στον Σοβιετικό ηγέτη, να λάβει σοβαρά υπόψη τις προσπάθειες προσέγγισής του με τη Δύση.
»Ο Ρήγκαν δεν άργησε να αναπτύξει τη δική του θερμή προσωπική σχέση με τον Γκορμπατσόφ. Μετά τη συνάντησή τους όμως στο Ρέικιαβικ τον Οκτώβριο του 1986, οπότε ο πρόεδρος παραλίγο να συμφωνήσει στην απαγόρευση όλων των πυρηνικών όπλων, η απερίφραστη αντίθεση της κυρίας Θάτσερ στον πυρηνικό αφοπλισμό συνέβαλε στο να αποβάλει κάθε τέτοια σκέψη. Η εξέλιξη αυτή χαροποίησε το Πεντάγωνο, που είχε θορυβηθεί από τη στάση του προέδρου στο Ρέικιαβικ – αν και είναι αμφίβολο πως η παρέμβασή της επηρέασε κατά κάποιο τρόπο τις εξελίξεις. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι η πίεση του Πενταγώνου θα χαλιναγωγούσε την παρόρμηση του Ρήγκαν ακόμα και αν αυτός επιχειρούσε να την πραγματοποιήσει.
»Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, καθώς οι ορμητικές δυνάμεις που είχε απελευθερώσει ο Γκορμπατσόφ υπονόμευαν την ενότητα της Σοβιετικής Ενωσης και τον έλεγχο που ασκούσε στα κράτη-δορυφόρους της στην κεντρική και στην Ανατολική Ευρώπη, η κυρία Θάτσερ –διανύοντας πλέον την τρίτη θητεία της ως πρωθυπουργός και έχοντας επιβάλει πλήρως την πολιτική κυριαρχία της στο εσωτερικό της χώρας– άρχιζε να τηρεί πιο ψυχρή στάση προς την ΕΟΚ, η οποία έκανε τα πρώτα βήματα για στενότερη πολιτική συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών».
• «Η αγωνία του Γκορμπατσόφ για το ενδεχόμενο μιας πυρηνικής καταστροφής αν δεν ακολουθούσε αυτή την πορεία είχε ενταθεί λόγω του Τσερνόμπιλ. Ετσι, μπήκαν οι βάσεις για μια εντελώς νέα προσέγγιση στην εξωτερική πολιτική, με στόχο τη βελτίωση των σχέσεων με τις ΗΠΑ, την αποκλιμάκωση της κούρσας των εξοπλισμών και τον ευρύ πυρηνικό αφοπλισμό και των δύο υπερδυνάμεων. Ο Γκορμπατσόφ ήταν βέβαιος ότι η επίτευξη των στόχων αυτών εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από την προσωπική σχέση του με τον Αμερικανό πρόεδρο.
»Αρχής γενομένης από την πρώτη συνάντηση με τον Ρήγκαν στη Γενεύη τον Νοέμβριο του 1985, ο Γκορμπατσόφ έθεσε τις βάσεις μιας ισχυρής διαπροσωπικής σχέσης με τον αρχικά καχύποπτο Αμερικανό ομόλογό του. Η προσωπικότητα και των δύο έπαιξε σημαντικό ρόλο στην άμβλυνση των ιδεολογικών διαφορών που τους χώριζαν. Η προσωπική χημεία υπήρξε αποφασιστική, όπως αργότερα και με τον πρόεδρο Μπους. Συνέβαλε επίσης η κυρία Θάτσερ, που έπεισε τον Ρήγκαν ότι ο Γκορμπατσόφ διέφερε από τους προηγούμενους ηγέτες της Σοβιετικής Ενωσης. Παρ’ όλα αυτά, η δεύτερη συνάντησή τους, τον Οκτώβριο του 1986 στο Ρέικιαβικ, έληξε κάπως δυσοίωνα. Το αξιοσημείωτο ήταν ότι και οι δύο πλευρές έδειξαν διάθεση να συμφωνήσουν πάνω στην εκατέρωθεν μείωση του πυρηνικού οπλοστασίου τους. Κάποια στιγμή, όταν ο Γκορμπατσόφ πρότεινε τη μείωση των “στρατηγικών επιθετικών όπλων” κατά 50% μέχρι το 1991 και την εξάλειψή τους μέχρι το 1996, ο πρόεδρος Ρήγκαν δήλωσε, σύμφωνα με τα αμερικανικά πρακτικά της συνάντησης, ότι “θα ήταν εντάξει με την εξάλειψη κάθε πυρηνικού όπλου”. Ο Γκορμπατσόφ συμφώνησε αμέσως κι αυτός. Τόσο κοντά, κι όμως τόσο μακριά: η συνάντηση κορυφής έληξε χωρίς τελικά να υπάρξει συμφωνία.»
