«Συμβιωτικά» ονομάζονται τα μη παθογόνα βακτήρια που ρυθμίζουν τη σωστή λειτουργία του οργανισμού. Τι σχέση μπορεί να έχουν τα βακτήρια με τo συνώνυμo εικαστικό project που θα εγκαινιαστεί σε δύο ημέρες στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης; Τι είναι η συμβίωση και πώς επιτυγχάνεται στο πεδίο της τέχνης;
«Οι καλλιτέχνιδες που συμμετέχουν στην έκθεση, παλαιότερης και νέας γενιάς, είναι διαφορετικές μεταξύ τους αλλά λειτουργούν από κοινού ακόμη και εν αγνοία τους, όπως ακριβώς συμβαίνει και στον ανθρώπινο οργανισμό. Μέσα από αλληλοεξαρτώμενες σχέσεις δυναμώνουν τη φωνή τους και σε κάποιες περιπτώσεις αλλάζουν την ιστορία της τέχνης, καταρρίπτοντας την ανδρική αγγλοσαξονική εννοιολογική παράδοση», λένε στην «Κ» η Ελεάννα Παπαθανασιάδη και η Κλέα Χαρίτου από την ομάδα Miss Dialectic, που επιμελείται την έκθεση.
Η πρόταση «Συμβιωτικά», που επελέγη μέσα από τη διαδικασία ανοιχτής πρόσκλησης του ΕΜΣΤ, αποτελεί μια σπάνια ευκαιρία προς τη νέα γενιά ανεξάρτητων επιμελητών να δοκιμαστεί σε αυτό το πεδίο με όρους οικονομικά αξιοπρεπείς. Οι Miss Dialectic συνέθεσαν ένα σύγχρονο αφήγημα για τη συνύπαρξη, το οποίο εστιάζεται στη διαδικασία επικοινωνίας μέσα από καλλιτεχνικές πρακτικές που ενέχουν το στοιχείο της θηλυκότητας. Στην έκθεση παρουσιάζονται έργα τεσσάρων σύγχρονων Ελληνίδων εικαστικών –Μαρία Βαρελά, Χρυσάνθη Κουμιανάκη, Καρολίνα Κρασούλη, Χριστίνα Μήτρεντσε– καθώς και της καλλιτεχνικής ομάδας Phantom Investigations (Ινώ Βαρβαρίτη και Γιάννης Δελαγραμμάτικας). Συνθέσεις της Μπίας Ντάβου, της Ναυσικάς Πάστρα και της Χρύσας, από τη συλλογή του ΕΜΣΤ, συμπληρώνουν την ιδέα-αφετηρία της οποίας αποτέλεσε η ενότητα σχεδίων «Σειραϊκές δομές 2 – Οδύσσεια» της Μπίας Ντάβου.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, η Μπία Ντάβου, επηρεασμένη από τις νέες τεχνολογίες των υπολογιστικών μηχανών, συνέλαβε ένα σειριακό σύστημα ανάπτυξης του καλλιτεχνικού έργου που είχε ως βάση του το δυαδικό σημειογραφικό σύστημα αρίθμησης (τα ψηφία 0 και 1) και την ακολουθία Fibonacci. Χρησιμοποιώντας λευκές και μαύρες κουκκίδες απεικόνισε αρχικά σε μιλιμετρέ χαρτί διάφορες ακολουθίες που προέκυπταν από τη σχέση των δύο μονάδων. Τα σχέδια αυτών των σειρών αποτύπωναν έναν οπτικό κώδικα επικοινωνίας, και η επέκταση αυτής της πρακτικής την οδήγησε στο έπος της Οδύσσειας και στην ενότητα έργων «Σειραϊκές δομές 2 – Οδύσσεια», 1978-1981.
Οργάνωσε τους ομηρικούς στίχους βάσει αριθμητικών σειρών και τους μετέγραψε σε γεωμετρικό αλφάβητο, δημιουργώντας συσχετισμούς ανάμεσα στους τριγωνικούς σχηματισμούς των ακολουθιών και των ιστίων των πλοίων. Στο κατοπινό έργο «Στήλες και σύννεφα, Υποθετική επέμβαση στους Στύλους Ολυμπίου Διός», η καλλιτέχνις φαντάστηκε μια παρέμβαση στον δημόσιο χώρο. «Είδε» τους Στύλους του Ολυμπίου Διός ως κατάρτια όπως τους αντίκριζε από τα παράθυρα της Αίθουσας Τέχνης Δεσμός, που βρισκόταν στην οδό Συγγρού, και αναλογίστηκε πώς θα ήταν αν εγκαθιστούσε επάνω τους τα ιστία της. Τα έργα σε μια προθήκη έξω από τον χώρο της έκθεσης, με φόντο τα παράθυρα του ΕΜΣΤ που βλέπουν τη λεωφόρο Συγγρού, συμβιώνουν αρμονικά με τη σύγχρονη πόλη.
Οι Ελεάννα Παπαθανασιάδη και Κλέα Χαρίτου των Miss Dialectic προσδιορίζονται επαγγελματικά ως «art operators», ένα ακόμη παιχνίδι με τις λέξεις από αγαπούν – πάντα στα αγγλικά, τη διεθνή γλώσσα της τέχνης. «Ονομαζόμαστε άραγε “Κυρία Διαλεκτική”, ένα κάπως παλιομοδίτικο όνομα που παραπέμπει στην ελληνική φιλοσοφία, ή “Χαμένη διαλεκτική”, μια ομάδα που διαρκώς αναζητά την ομαδικότητα και τον διάλογο;» αναρωτιούνται.
Από τον τρόπο που χειρίζονται τις λέξεις, φαίνεται το εύρος των σπουδών τους –φιλολογία, αρχιτεκτονική, μεταπτυχιακά, διδακτορικό στην τέχνη– και των ενδιαφερόντων τους, που αποσκοπούν στην ανάδειξη των σταδίων της καλλιτεχνικής διαδικασίας, στην ενίσχυση της σχέσης έρευνας και καλλιτεχνικής παραγωγής, στη γεφύρωση του σύγχρονου πολιτισμού με την εκπαίδευση. Μέλη μιας γενιάς 30άρηδων, οι οποίοι, παρά τις αντιξοότητες, προσπαθούν να ασχοληθούν επαγγελματικά με την τέχνη ως επιμελητές, βοηθοί και σύμβουλοι καλλιτεχνών, εκδότες εικαστικών εκδόσεων, υπεύθυνοι αρχείων. Παραδέχονται ότι βιοπορίζονται δύσκολα από αυτή τη δουλειά. Το πεδίο στην Ελλάδα είναι περιορισμένο, οι υποψήφιοι επιμελητές πολλοί, οι συνθήκες ανταγωνιστικές και τα χρήματα που διατίθενται από δημόσια και ιδιωτικά ιδρύματα σπανίως επαρκούν. Παρ’ όλα αυτά, εκείνες συνεχίζουν και, όπως λένε, η έκθεση που επιμελούνται στο ΕΜΣΤ είναι μια σημαντική στιγμή στην καριέρα τους.
«Συμβιωτικά», έως τις 26 Νοεμβρίου, ΕΜΣΤ.
