Ξερά Χόρτα ★★★ ½
ΔΡΑΜΑ (2023)
Σκηνοθεσία: Νούρι Μπίλγκε Τσεϊλάν
Ερμηνείες: Ντενίζ Τσελίλογλου, Μερβέ Ντιζντάρ
Από τους σπουδαιότερους σύγχρονους Τούρκους δημιουργούς του σινεμά, ο Νούρι Μπίλγκε Τσεϊλάν επιστρέφει με ένα από τα συνηθισμένα του μαραθώνιας διάρκειας (197 λεπτά) αλλά και έξοχης κοινωνικής παρατήρησης φιλμ. Πρωταγωνιστής εδώ είναι ο Σαμέτ, ένας δάσκαλος καλλιτεχνικών, ο οποίος διανύει τον τέταρτο χρόνο της θητείας του σε κάποιο απομακρυσμένο, θαμμένο στο χιόνι, χωριό της Ανατολίας. Η αμφιλεγόμενη εμμονή που θα αναπτύξει με μια από τις μικρές μαθήτριές του θα τον βάλει σε μπελάδες, ενώ στη συνέχεια και η σχέση με τον συγκάτοικό του περιπλέκεται όταν οι δυο τους ερωτεύονται την ίδια γυναίκα.
Ο Τσεϊλάν δημιουργεί ένα μακρόσυρτο κινηματογραφικό αφήγημα που απαιτεί προφανώς αρκετή υπομονή από τον θεατή, τον ανταμείβει ωστόσο γενναιόδωρα τόσο σε αισθητικό όσο και σε δραματουργικό επίπεδο. Οπως και στις υπόλοιπες ταινίες του, το τοπίο είναι καθοριστικό· πελώρια, ανοιχτά κάδρα τονίζουν τη μοναξιά και τη μικρότητα του ατόμου με φόντο το λευκό του χιονιού. Ανθρωποι βαλτωμένοι, συμβιβασμένοι αναγκαστικά με έναν τόπο και γείτονες που δεν διάλεξαν, περιμένουν μια σωτήρια μετάθεση στον «πολιτισμένο» κόσμο.
Και έπειτα έρχεται ο «έρωτας». Εντός εισαγωγικών, αφού η συμπάθεια για τη δεκατετράχρονη μαθήτρια δεν μεταφράζεται, φανερά τουλάχιστον, σε κάτι παραπάνω, παρόλο που ο Σαμέτ βρίσκεται κατηγορούμενος σχετικά. Και μόνο η τόλμη του Τσεϊλάν να καταπιαστεί με το συγκεκριμένο θέμα είναι πάντως αξιοθαύμαστη. Ιδιότυπη είναι και η σχέση που αναπτύσσει ο πρωταγωνιστής με μια συνομήλική του συνάδελφο –εξαιρετική και βραβευμένη στις Κάννες η Μερβέ Ντιζντάρ–, με την έλξη του να οφείλεται περισσότερο στον εμπνευσμένο ιδεαλισμό της κοπέλας, αίσθημα από το οποίο νιώθει άδειος εκείνος.
Ολα αυτά τα επεισόδια αναλύονται κατά κανόνα σε μακροσκελείς διαλογικές σεκάνς, μερικές από τις οποίες αποτελούν σεναριακά κομψοτεχνήματα. Είτε μιλάει για πολιτική, αναδεικνύοντας τον σύγχρονο συντηρητισμό της χώρας του και τις διαχρονικές προκαταλήψεις, είτε βουτάει στους προσωπικούς φόβους και ελπίδες των ανθρώπων, η γραφή του είναι κατά κανόνα απολαυστική. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι είναι και… οικονομική, με κάποιες σκηνές να είναι απλώς εξαντλητικές, σε ένα σύνολο που ούτως ή άλλως δεν διακρίνεται για τον ρυθμό του. Από την άλλη σίγουρα δεν είναι πολλοί οι σημερινοί κινηματογραφιστές που να μπορούν να προσφέρουν το ψυχογράφημα μιας ολόκληρης χώρας μέσα από απλές ιστορίες καθημερινών ανθρώπων, ειδικά με την ποιητική ευαισθησία και τον εκφραστικό πλούτο που το κάνει ο Νούρι Μπίλγκε Τσεϊλάν.
