Θρυλείται ότι η πρώτη παρουσίαση της «Μουσικής των νερών» του Χέντελ, το 1717, έγινε καταμεσής του ποταμού Τάμεση. Ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ και η συνοδεία του επιβιβάστηκαν σε ένα από τα βασιλικά πλοιάρια για μια σύντομη εκδρομή και σε ένα άλλο βρίσκονταν 50 μουσικοί που εκτέλεσαν τη σύνθεση του Χέντελ. Ο βασιλιάς λέγεται ότι ενθουσιάστηκε τόσο από τη «Μουσική των νερών», που έβαλε τους μουσικούς να παίξουν το έργο τρεις φορές μέχρι που εξουθενώθηκαν.
Σε λίγες ημέρες, η διεθνώς αναγνωρισμένη Καμεράτα – Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής θα παρουσιάσει το έργο του Χέντελ στο Μέγαρο Μουσικής υπό τη διεύθυνση του αρχιμουσικού Γιώργου Πέτρου, έπειτα από μεγάλη περίοδο απουσίας. Η Καμεράτα μπορεί να μην επαναλάβει το έργο τρεις φορές για το χατίρι κάποιου βασιλιά, αλλά η ορχήστρα, όπως και οι μουσικοί της, δεν πατούν σε στέρεο έδαφος. Βρίσκονται εδώ και αρκετά χρόνια πάνω σε ένα γραφειοκρατικό καράβι, που πηγαίνει όπου φυσάει ο άνεμος. Και αυτό είναι σίγουρα εξουθενωτικό.
Η συναυλία της προσεχούς Κυριακής με έργα Χέντελ και Μπαχ σηματοδοτεί –όπως ανακοίνωσε το Μέγαρο Μουσικής– την επιστροφή της ορχήστρας στη βάση της. Μετά τη μακρά περίοδο σιωπής της ορχήστρας στην Ελλάδα, η είδηση της επιστροφής της είναι μια θετική εξέλιξη, αρκεί να έχει και συνέχεια. Το ερώτημα, όμως, της συνέχειας δεν φαίνεται να έχει ακόμη απαντηθεί αν κρίνουμε από τις μόλις δύο συναυλίες που έχουν ανακοινωθεί (22 Οκτωβρίου, 27 Δεκεμβρίου).
Τα «υλικά» της συνέχειας, πάντως, είναι στα χέρια του Μεγάρου Μουσικής. Οπως είναι σε θέση να γνωρίζει η «Κ» μιλώντας με ανώτατες πηγές του οργανισμού, το διοικητικό συμβούλιο του Μεγάρου έλαβε πριν από μερικούς μήνες την απόφαση να επαναφέρει σε λειτουργία την ορχήστρα με στόχο να την καταστήσει in residence orchestra. Με αυτή την προοπτική συναίνεσε και ο Σύλλογος Φίλων της Μουσικής, ο οποίος με δική του απόφαση παραχώρησε στο Μέγαρο το δικαίωμα χρήσης των σημάτων και των λογότυπων της ορχήστρας προκειμένου να αποφευχθούν οι «μεσοβέζικες» λύσεις. Για ένα διάστημα, για παράδειγμα, η ορχήστρα έδινε συναυλίες με το όνομα «Μουσικοί της Καμεράτα».
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, οι παράγοντες που οδήγησαν στην απόφαση του Μεγάρου Μουσικής ήταν η ανάγκη επαναφοράς μιας ορχήστρας με μεγάλη ιστορία και διεθνή αναγνώριση –το καλοκαίρι προσκλήθηκε για συναυλία στη Σκάλα του Μιλάνου– και η ολοκλήρωση της εκκαθάρισης του Μουσικού και Εκπαιδευτικού Οργανισμού Ελλάδος (ΜΕΟΕ) στον οποίο υπαγόταν η ορχήστρα. Το Δ.Σ. του ΜΕΟΕ παραιτήθηκε το 2015 προκαλώντας στην Καμεράτα ένα μεγάλο διοικητικό και οικονομικό κενό. Ο οργανισμός τέθηκε σε εκκαθάριση το 2021 και το υπουργείο Πολιτισμού με τροπολογία του έδωσε τη δυνατότητα στους εργαζομένους να αιτηθούν τη μεταφορά τους σε άλλους εποπτευόμενους φορείς του υπουργείου. Μάλιστα, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη είχε δηλώσει τότε ότι «η Καμεράτα είναι ένα brand name για την Ελλάδα, που σε καμιά περίπτωση δεν θέλουμε να χαθεί». Πώς υπηρετείται όμως αυτή η εξαγγελία;
Η ορχήστρα και οι μουσικοί της βρίσκονται εδώ και αρκετά χρόνια πάνω σε ένα γραφειοκρατικό καράβι, που πηγαίνει όπου φυσάει ο άνεμος.
Μια πρώτη ένδειξη αυτής της πρόθεσης είχε φανεί όταν ορισμένοι μουσικοί της Καμεράτα απορροφήθηκαν από το Μέγαρο Μουσικής το 2022. Αυτοί οι μουσικοί (επτά στον αριθμό) συνιστούν μέρος του παλαιού πυρήνα της ορχήστρας και θα συμπληρωθούν με έκτακτους μουσικούς για τις δύο συναυλίες. Αυτό το μεταβατικό σχήμα (μόνιμοι και έκτακτοι) θεωρείται από το Μέγαρο Μουσικής αναγκαίο μέχρι να ξεπεραστούν ορισμένα «θεσμικά κενά» και το σύνολο να αποκτήσει στέρεη βάση. Ωστόσο, σύμφωνα με άλλες πηγές της «Κ», λείπουν ακόμη ο μακροχρόνιος προγραμματισμός, η χρηματοδότηση και ορισμός της καλλιτεχνικής διεύθυνσης της ορχήστρας. Αναπάντητο παρέμεινε βέβαια το ερώτημά μας, τι είναι αυτό που «φρενάρει» την ανασυγκρότηση της φημισμένης ορχήστρας μπαρόκ μουσικής.
Πάντως, είναι γεγονός ότι η επιστροφή της Καμεράτα σε αυτή την πρώτη της συναυλία γίνεται «sotto voce» αντί πανηγυρικά. Ισως μέχρι το Ορατόριο του Χέντελ, που θα παρουσιάσει στις 27 Δεκεμβρίου, να έχουν αλλάξει τα πράγματα. Ο Χέντελ φρόντισε μετά το «Θείο Πάθος» να γράψει την «Ανάσταση».
