Ιδανική για τον Σεπτέμβριο, μήνα καλοκαιρινών διακοπών για πολλούς, είναι η αριστουργηματική μουσική, ηχογραφημένη 54 χρόνια πριν, τριών κορυφαίων εκπροσώπων της βρετανικής σκηνής των ’60s και ’70s: Νιλ Αρντλεϊ, Ιαν Καρ, Ντον Ρέντελ στον δίσκο βινυλίου «Greek Variations & Other Aegean Exercises» (Columbia – Lansdowne Series, 1970). Στο οπισθόφυλλο του εξαιρετικά σπάνιου δίσκου βινυλίου διαβάζουμε μερικούς τίτλους κομματιών: «Santorin», «Delphi», «Kerkyra», «Meteora», «Kriti», ξεχωριστούς ειδυλλιακούς ελληνικούς προορισμούς, παραθαλάσσιους ή ορεινούς, και βέβαια «Omonoia», την εμβληματική κεντρική πλατεία της ελληνικής πρωτεύουσας. Τίτλοι των συνθέσεων της πρώτης πλευράς στην ενότητα «Greek Variations» του σπουδαίου Αγγλου συνθέτη, διευθυντή 14μελούς ορχήστρας δωματίου, πιανίστα Νιλ Αρντλεϊ αλλά και συγγραφέα 100 βιβλίων (1937-2004), εξέχουσας προσωπικότητας της βρετανικής τζαζ, progressive σκηνής.
Μη φανταστείτε καμιά μουσική τουριστικής προσέγγισης με new age ατμόσφαιρα, ελαφρά μοτίβα και ειδυλλιακές, γλυκανάλατες χροιές που σου χαϊδεύουν το αυτί. Μπορεί η ακρόαση να παραπέμπει σε ελληνικά τοπία, θάλασσα, αεράκι, αλλά εδώ έχουμε να κάνουμε με μια εξαιρετικά σχεδιασμένη και άψογα ερμηνευμένη τζαζ στο στυλ της modal και post-bop, με δάνεια από exotica, jazz fusion, «τρίτο ρεύμα» και σαφείς αναφορές στα ελληνικά δημοτικά. Παράλληλα, ξεδιπλώνεται η αφρόκρεμα της βρετανικής μουσικής της περιόδου, με μουσικούς που καθοδηγούνταν πάντα από ερευνητικό πνεύμα, είχαν ανοιχτούς ορίζοντες, εκπληκτική αίσθηση ρυθμού, μελωδίας και αυτοσχεδιαστικής λειτουργίας των οργάνων. Η ελληνική ταυτότητα και οι μνήμες επεκτείνονται και στα κομμάτια της δεύτερης πλευράς που έχουν συνθέσει ο θρυλικός Ιαν Καρ (τρομπέτα, φλούγκελχορν) των Nucleus και o Ντον Ρέντελ (άλτο, σοπράνο, τενόρο σαξόφωνο και κλαρινέτο) με την εξαιρετικά δημιουργική προσωπική πορεία και τις σημαντικές συμπράξεις. Τα ελληνικά διακριτά ονόματα από μύθους είναι κι εδώ παρόντα: «Orpheus», «Persephone’s Jive», «Farewell Penelope», «Odysseus, King Of Ithaca», «Siren’s Song», «Veil Of Ino», αρκετά από αυτά εμπνευσμένα από την ομηρική «Οδύσσεια», το καθένα διάρκειας 2 έως 5 λεπτών, ενώ το μουσικό υλικό συμπληρώνεται με το υπέροχο «Wine Dark Lullaby». Τα κομμάτια είναι παιγμένα με τον ήρεμο, στοχαστικό, ακόμη και νουάρ τρόπο του κουιντέτου των Ρέντελ – Καρ και διατηρούν μια εξαιρετική ομοιογένεια με τις ελληνικές παραλλαγές, ακόμη κι αν δεν φθάνουν τη μαγευτική τους διάσταση.
Ατμοσφαιρική ακρόαση
Σαντορίνη, Δελφοί, Κέρκυρα, Μετέωρα, Κρήτη, Ομόνοια στο επίκεντρο της προσέγγισης του κορυφαίου Αγγλου συνθέτη.
Οι ελληνικές παραλλαγές, διάρκειας 23 λεπτών, με αναφορές στην ελληνική μουσική, αλλά με σαφή τζαζ προσανατολισμό, ενορχηστρωμένες στο μεγαλύτερο μέρος τους με έγχορδα και εξαιρετική αξιοποίηση των πνευστών, εγγυώνται μια σπάνια ατμοσφαιρική ακρόαση. Μουσική δομημένη με τη μορφή ενός ξεχωριστού πρότζεκτ που εμβαθύνει στον ελληνικό χαρακτήρα, αντλώντας έμπνευση και όχι επενδύοντας επιφανειακά και δημιουργώντας εικόνες τουριστικού αιγαιοπελαγίτικου ύφους. Ο Νιλ Αρντλεϊ χτίζει ιδανικά ενορχηστρωτικές φόρμες ενεργοποιώντας τους σπουδαίους μουσικούς που συνεργάζονται εδώ αποσπώντας κορυφαίες ερμηνείες. Ο Αρντλεϊ θυμίζει τον Τζιλ Εβανς που απελευθερώνει στο «Sketches of Spain» τον ηχοχρωματικό πλούτο της μεγάλης ορχήστρας χωρίς οργανικές επικαλύψεις. Ο Ιαν Καρ θα μπορούσε με το λεπτεπίλεπτο, λυρικό παίξιμό του στην τρομπέτα να αντιμετωπιστεί κατ’ αναλογία με τον ρόλο του Μάιλς Ντέιβις. Συνεισφέρουν τα μέγιστα μουσικοί σπάνιου καλλιτεχνικού διαμετρήματος που υπό την καθοδήγηση του Αρντλεϊ, αλλά και των Καρ, Ρέντελ, δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους: Μπάρμπαρα Τόμπσον (άλτο, σοπράνο σαξόφωνο, φλάουτο), Καρλ Τζένκινς (σοπράνο, βαρύτονο σαξόφωνο, όμποε), Μάικλ Γκιμπς (τρομπόνι), ο Τζακ Μπρους των Cream (ηλεκτρικό, ακουστικό μπάσο), Τζεφ Κλιν (μπάσο), Κρις Σπέντινγκ (κιθάρα), Φρανκ Ρισότι (βιμπράφωνο, μαρίμπα, κρουστά), Τζον Μάρσαλ, Τρέβορ Τόμκινς (ντραμς), εκλεκτοί μουσικοί εγχόρδων (βιολί, βιόλα, τσέλο) κ.ά.
Ο «Τσοπανάκος»
Το εναρκτήριο κομμάτι, «Santorin», αρχίζει με θαυμάσια παραλλαγή του πασίγνωστου δημώδους, βουκολικού θέματος «Τσοπανάκος ήμουνα» με προέλευση από την Αιτωλοακαρνανία, του οποίου ο σκοπός αποτέλεσε από τον Μεσοπόλεμο τη βάση του ηχητικού σήματος της κρατικής ραδιοφωνίας και αργότερα και της τηλεόρασης της Ελλάδας. Το θέμα επανέρχεται συχνά σε διαφορετικές εκδοχές.
Ενα εκλεκτό δισκογραφικό δείγμα που ηχογραφήθηκε στο μεταίχμιο της διάλυσης του Ian Carr – Don Rendell Quintet και της δημιουργίας των θρυλικών Nucleus από τον Καρ. Παράλληλα, το πρώτο άλμπουμ της τριλογίας του Αρντλεϊ συμπεριελάμβανε και τα «A Symphony of Amaranths, 1971» (με συμμετοχή κορυφαίων μουσικών: Ρέντελ, Ντικ Χέκσταλ Σμιθ, Σταν Τρέισι, Χάρι Μπέκετ και μελοποιήσεις ποιημάτων των Εντουαρντ Λιρ, με αφηγητή τον Αϊβορ Κάτλερ, Ουίλιαμ Γέιτς, Τζέιμς Τζόις, Λιούις Κάρολ) και «Kaleidoscope of Rainbows, 1976». Μετά την κυκλοφορία των δύο αριστουργηματικών δίσκων του «Western Reunion London» (Decca, 1965) και «Le Déjeuner Sur L’Herbe» (Verve Records, 1969) με τη New Jazz Orchestra, της οποίας ηγήθηκε την περίοδο 1964-1968 συνδυάζοντας υποδειγματικά στις εξαίσιες ενορχηστρώσεις του γραμμένα συνθετικά μέρη και εμπνευσμένους αυτοσχεδιασμούς, το «Greek Variations & Other Aegean Exercises» βασίστηκε στην παρακαταθήκη και εμπειρία της New Jazz Orchestra.
