Συνήθως, η φυσιολογική σειρά των πραγμάτων είναι διαφορετική. Οι δημοσιογράφοι ερευνούν τις πηγές και τα αρχεία και φωτίζουν αθέατες πλευρές της ιστορίας ή λεπτομέρειες των γεγονότων που κανείς δεν πρόσεξε παρά τη σημασία τους. Τώρα οι δημοσιογράφοι ερεύνησαν τη δική τους ιστορία και τη συμβολή τους στον αντιστασιακό αγώνα του ’40. Καρπός αυτής της έρευνας είναι η έκδοση «1940-1944. Η Αντίσταση και ο αγώνας των δημοσιογράφων για την ελευθερία» (εκδόσεις Μέλισσα) που αποτελεί συνεργασία του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ και των Εκπαιδευτηρίων Ελληνογερμανική Αγωγή. Ο τόμος περιλαμβάνει κείμενα επτά δημοσιογράφων για την περίοδο του Αγώνα και τεκμήρια από εφημερίδες της εποχής με την επιστημονική επιμέλεια του ιστορικού Δημήτρη Σκλαβενίτη.
Το βιβλίο παρουσιάζεται την Τετάρτη 25 Οκτωβρίου στη Βιβλιοθήκη της ΕΣΗΕΑ «Δημήτρης Ι. Πουρνάρας». Η «Κ» προδημοσιεύει ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το κείμενο του δημοσιογράφου Νίκου Κιάου για τον Κωστή Μ. Παπαδάκη, του πρώτου νεκρού δημοσιογράφου στο ελληνοαλβανικό μέτωπο.
Προδημοσίευση
Ο Κωστής Μ. Παπαδάκης ήταν ο πρώτος δημοσιογράφος νεκρός στον πόλεμο με τη φασιστική Ιταλία.
Ο 23χρονος πτυχιούχος της Νομικής Αθηνών, δημοσιογράφος στο Ελεύθερον Βήμα, μετέπειτα Το Βήμα, έφεδρος ανθυπολοχαγός του Μηχανικού, πήρε την κλήση να παρουσιαστεί στις 28 Οκτωβρίου 1940.
Αμέσως, χωρίς καθυστέρηση και χωρίς δισταγμό, με τη στρατιωτική στολή του, πήγε στα γραφεία της εφημερίδας και αποχαιρέτησε τους συναδέλφους του. Εφυγε αμέσως για το μέτωπο και ως πολεμικός απεσταλμένος της εφημερίδας του.
Την επομένη ήταν στην προκάλυψη. «Λεβέντης, ζωντανός, δυναμικός, κεφάτος, ενθουσιώδης … Εξαιρετική φυσιογνωμία νέου με σπάνια προσόντα εξυπνάδας, δραστηριότητας και ανδρικής αρετής», ανέφερε δημοσίευμα της εποχής.
Από την προκάλυψη έστελνε τις ανταποκρίσεις του στην εφημερίδα. Την τελευταία την έγραψε στις 3 Νοεμβρίου 1940, παραμονή του θανάτου του, και δημοσιεύτηκε στο Ελεύθερον Βήμα στις 13 Νοεμβρίου. Σκοτώθηκε σε μάχη στον λόφο του Νεστορίου Καστοριάς.
Η έκδοση «Η Αντίσταση και ο αγώνας των δημοσιογράφων για την ελευθερία» αποτελεί συνεργασία του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ και των Εκπαιδευτηρίων Ελληνογερμανική Αγωγή.
Στην τελευταία ανταπόκρισή του έγραφε:
ΔΕ ΘΑ ΤΟΥΣ ΑΦΗΣΩΜΕ ΝΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ. Δεν θα περάσουν τα σύνορά μας, τα χωρίς ψυχή παληοσίδερα του ιταλικού στρατού … Θα νικήσωμε έναν εχθρό μεγαλύτερο και δυνατώτερο από μας … Ας μάθουν όλες οι Μανάδες που έχουν παιδιά στα σύνορα πως πρέπει να είναι υπερήφανες γιατί στα παιδιά τους έλαχεν ο κλήρος να δείξουν στον κόσμο πως η Ελευθερία δεν χαρίζεται από κανέναν αλλά παίρνεται με το σπαθί.
Τα δύο τελευταία γράμματά του ήταν ένα στις 30 Οκτωβρίου από τη Λάρισα στα αδέλφια του και το άλλο στους γονείς του από τον τομέα 520 του μετώπου στις 3 Νοεμβρίου. Την επαύριο έπεφτε νεκρός.
Η Ενωση και ο Σύνδεσμος Δημοσιογράφων Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης
Τη νικηφόρα έκβαση του πολέμου με τους Ιταλούς, όπως τη διατράνωνε μέσα από τα γραπτά του ο Παπαδάκης, ακολούθησε η ναζιστική κατοχή, οδηγώντας τη χώρα στην εξαθλίωση. Οι δημοσιογράφοι, από την πλευρά τους, επιχείρησαν μέσω των παράνομων εφημερίδων και την επισιτιστική δράση του συλλογικού τους οργάνου (ΕΣΗΕΑ) να αντισταθούν στον κατακτητή και να αντιμετωπίσουν τις δυσχερείς οικονομικές συνθήκες που έπλητταν τον κλάδο τους.
Επρεπε, ωστόσο, να περάσουν 40 χρόνια από την απελευθέρωση της Ελλάδας το 1944 και 10 χρόνια από την πτώση της δικτατορίας (1967-1974) για να μπορέσει να θεσμοθετηθεί η συλλογική έκφραση των δημοσιογράφων της Εθνικής Αντίστασης. Κι αυτό γιατί προϋπόθεση ήταν να αναγνωριστεί γενικότερα η Εθνική Αντίσταση, πράγμα που έγινε το 1982, και να προηγηθεί βέβαια το 1974 η νομιμοποίηση του Κομμουνιστικού Κόμματος με τις εν τω μεταξύ εκφράσεις του.
Το αποδεικνύει η προσπάθεια που έγινε το 1945 για να ιδρυθεί ένωση αντίστοιχη, η οποία ήταν πρόδρομος του Συνδέσμου του 1984, αλλά δεν μπόρεσε να μείνει παρά μόνο ενάμιση χρόνο, καθώς τα περισσότερα από τα μέλη της ήταν κομμουνιστές ή αριστεροί και υπέστησαν τις συνέπειες στα χρόνια του εμφύλιου πολέμου και τη μετεμφυλιακή περίοδο με διώξεις, εξορίες, φυλακές και εκτελέσεις. Ηταν τα χρόνια της καχεκτικής δημοκρατίας, όπως τη χαρακτήρισε ο αείμνηστος Ηλίας Νικολακόπουλος.
Η βραχύβια Πανελλήνιος Ενωσις Τύπου Εθνικής Αντιστάσεως 1941-1944 είχε πρόεδρο τον Σταμάτη Μερκούρη (πατέρα της Μελίνας), μετέπειτα υπουργό και αργότερα βουλευτή συνεργαζόμενο με την ΕΔΑ. Ιδρυτικά μέλη ήταν επίσης οι Ξενοφών Χατζησαράντος, Γεώργιος Οικονόμου, Αθανάσιος Μακρής, Απόστολος Σπήλιος, Κορνήλιος Αγγελίδης, Κωνσταντίνος Βιδάλης, Ηρακλής Πετιμεζάς, Δημήτριος Καραβίτης, Σταμάτης Σταμάτης, Μενέλαος Λουντέμης, Γεώργιος Κυδρουλιδάκης, Ευάγγελος Ανδρουλιδάκης.
Τον Αύγουστο του 1982, επί κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ, ψηφίστηκε στη Βουλή η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης. Την ψήφισε και το ΚΚΕ (το ΚΚΕ Εσωτ. δεν ήταν στη Βουλή, αλλά συμφώνησε), ενώ η Ν.Δ., με τον τότε πρόεδρό της Ευάγγελο Αβέρωφ, ο οποίος αντέδρασε, αποχώρησε από τη συνεδρίαση. Εμεινε και ψήφισε ο αείμνηστος Παναγιώτης Κανελλόπουλος.
Ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Δημοσιογράφων Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης 1941-1944 (ΠΣΔΑΕΑ) ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο του 1984.
