Λίγες ημέρες απομένουν μέχρι να ξεκινήσει η σεζόν στην Πειραματική Σκηνή Νέων Δημιουργών του Εθνικού Θεάτρου. Η παράσταση«Yes We can’t» της Μαριλένας Κατρανίδου, με θέμα την «κοινωνία της κόπωσης», κάνει πρεμιέρα στις 8 Νοεμβρίου. Η φετινή καλλιτεχνική υπεύθυνη της Πειραματικής Σκηνής, πάντως, η Κατερίνα Γιαννοπούλου, έχει κάνει ήδη γνωστές τις διαθέσεις της. «Επιδιώκουμε να αγκαλιάσουμε τη διαφορετικότητα και να δώσουμε ορατότητα και βήμα σε ανθρώπους και ιστορίες που συχνά απουσιάζουν από τον δημόσιο διάλογο», έγραφε στο σημείωμά της για τον φετινό προγραμματισμό της πρώτης σκηνής της χώρας.
«Με ενδιαφέρει πολύ να δίνεται χώρος στη σκηνή σε ιστορίες και πρόσωπα που υποεκπροσωπούνται στο mainstream αφήγημα», λέει σήμερα στην «Κ» η Κατερίνα Γιαννοπούλου, η πρώτη γυναίκα στο τιμόνι της Πειραματικής Σκηνής. Οπως εξηγεί, ενώ ο δημόσιος διάλογος τείνει συχνά να αγνοεί άτομα από διαφορετικές κουλτούρες ή τάξεις, η εκπροσώπηση και η συμπερίληψη είναι δύο σημαντικές θεματικές της σύγχρονης δραματουργίας. «Αν μπούμε λίγο στη διαδικασία να σκεφτούμε ποιες ιστορίες αφηγούμαστε και πώς αυτές διαμορφώνουν την κοινωνία», επισημαίνει η σκηνοθέτις, «μπορούμε και να την αλλάξουμε».
Κάπως έτσι, εκτός από το «Yes We can’t» (που δεν παίχτηκε πέρυσι λόγω των καταλήψεων στο θέατρο), στην Πειραματική Σκηνή θα δούμε φέτος το «Μπατόν Σαλέ» της Ευδοξίας Ανδρουλιδάκη («τι μπορούμε να μάθουμε ένα κυριακάτικο απόγευμα από μια δικηγόρο, μια τρανς ακτιβίστρια, μια τραγουδίστρια, μια μετανάστρια φοιτήτρια, μια φιλόσοφο;»), την παράσταση «ΧΟΡΟΣ: We are here prepared for tragedy» της Σοφίας Μαυραγάνη («μια παράσταση στα όρια της διάλεξης, του χορού, της συναυλίας και του θεάτρου για τις τραγωδίες που αξίζει να ζούμε και εκείνες που δεν αξίζει να ζούμε») καθώς και άλλες παραστάσεις πειραματικού θεάτρου.
Συνδυασμός πραγμάτων
Ο πειραματισμός στο θέατρο, βέβαια, έχει μακρά ιστορία. Ποια είναι τα σύγχρονα διακυβεύματά του, στο πλαίσιο μιας κρατικής σκηνής; «Πειραματισμός για εμένα είναι ο απροσδόκητος συνδυασμός πραγμάτων», εξηγεί η Γιαννοπούλου, «το να δοκιμάζει κανείς να εκπλήσσει ακόμη και τον ίδιο του τον εαυτό. Κάθε παράσταση είναι μια ευκαιρία για μια καινούργια δοκιμή, μια καινούργια ανακάλυψη. Πλέον υπάρχουν τόσοι διαφορετικοί τρόποι αφήγησης και παραστατικότητας, που οι επιλογές είναι πάρα πολλές, ειδικά αν σκεφτεί κανείς πόσο μπορεί να συμβάλει η τεχνολογία, αλλά και πόσο έχει αλλάξει τις παραστατικές τέχνες η μεταδραματική προσέγγιση. Μια κρατική σκηνή οφείλει να παρέχει τις δυνατότητες αυτές στους καλλιτέχνες, να είναι υποστηρικτική απέναντι στο όραμά τους και ανοιχτή στην πρόσληψη του καινούριου».
Να σκεφτούμε ποιες ιστορίες αφηγούμαστε και πώς αυτές διαμορφώνουν την κοινωνία.
Εχοντας σπουδάσει στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών, η 36χρονη Κατερίνα Γιαννοπούλου έχει σκηνοθετήσει, μεταξύ άλλων, τις παραστάσεις «Οι δίκαιοι» του Αλμπέρ Καμύ (Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, 2023), «Η χρονιά με τα 13 φεγγάρια» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ (Φεστιβάλ Αθηνών, 2021).
«Πρόσφατα, συνειδητοποίησα πως όλα τα κείμενα που επιλέγω να ανεβάσω, μιλάνε για το τέλος του κόσμου ή το τέλος μιας εποχής ρομαντισμού που χάνεται ανεπιστρεπτί, αφήνοντας τους ήρωες σε πλήρη ματαίωση, ανήμπορους να κάνουν οτιδήποτε άλλο από το να περιμένουν αυτό το τέλος», λέει η σκηνοθέτρια στην «Κ», συμπληρώνοντας ότι βασικές επιρροές της είναι ο κινηματογράφος, αλλά και οι σκηνοθεσίες των Φρανκ Κάστορφ, Κρίστοφ Μαρτάλερ και Ρενέ Πόλες, με τους οποίους έχει επίσης δουλέψει στη Γερμανία.
Ισως γι’ αυτό φέτος, εκτός από την Πειραματική Σκηνή, η Γιαννοπούλου έχει αναλάβει να σκηνοθετήσει στη σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» του Εθνικού Θεάτρου και ένα έργο για την πολύπαθη γενιά της, τη γενιά των millennials. Βασισμένο σε συνεντεύξεις με νέους της Ευρώπης, το έργο ονομάζεται «Generation Lost» και γράφτηκε από τον Γρηγόρη Λιακόπουλο, στο πλαίσιο προγράμματος του Ινστιτούτου Γκαίτε Θεσσαλονίκης. «Προσπαθήσαμε να γράψουμε ένα μανιφέστο για τη γενιά των millennials», σχολιάζει η σκηνοθέτις, που συνέβαλε στο εγχείρημα, «εμπνευσμένοι, μεταξύ άλλων, από το ποίημα “Howl” του Αλεν Γκίνσμπεργκ, ή μάλλον ένα αντιμανιφέστο, καθώς θέλουμε να φέρουμε αυτή τη γενιά αντιμέτωπη με τα προβλήματά της. Οι millennials, όπως και κάθε γενιά πριν και μετά από αυτούς, είναι γεμάτοι αντιφάσεις. Είναι ταυτόχρονα ευνοημένοι και αδικημένοι, απογοητευμένοι και αισιόδοξοι. Μια χαμένη γενιά που προσπαθεί να ορίσει το μέλλον της».
Υπάρχει άραγε κάτι στο εγχώριο θέατρο που την κάνει να αισιοδοξεί; Αν και άνθρωπος αισιόδοξος και ευγνώμων, η Κατερίνα Γιαννοπούλου βρίσκει τη θεατρική πραγματικότητα της χώρας «πολύ δύσκολη», ιδιαίτερα για τα νεότερα άτομα. «Η εμπειρία μου από το εξωτερικό», σημειώνει, «με κάνει να συνειδητοποιώ πως εδώ καλούμαστε να είμαστε δημιουργικοί και παραγωγικοί χωρίς ιδιαίτερη υποστήριξη, ενώ για παράδειγμα στη δυτική Ευρώπη οι καλλιτέχνες έχουν τεράστια υποστήριξη από κρατικούς φορείς. Αυτή είναι μια κατάσταση που πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξει».
Ως πρώτη γυναίκα στο τιμόνι της Πειραματικής, αισθάνεται χαρά και τιμή. «Μακάρι όλο και πιο συχνά γυναίκες να βρίσκονται σε τέτοιες θέσεις», καταλήγει, «έτσι ώστε να μη χρειάζεται πια να γίνεται θέμα. Με την Πειραματική γίνεται φέτος και την επόμενη σεζόν (σ.σ.: θα αναλάβει τα ηνία η Ελένη Ευθυμίου) μια καλή αρχή. Θεωρώ ότι γίνονται βήματα προόδου προς αυτή την κατεύθυνση, όμως πάντα μπορούμε και καλύτερα. Δεν αντιμετωπίζω αυτή την κίνηση ως κάποιο συμβολισμό. Μου φαίνεται απολύτως φυσιολογικό να βρίσκονται εξίσου γυναίκες σε τέτοιες θέσεις και αυτό να αποτελεί μια κανονικότητα».
