«Η δημιουργία του ΝΕΟΝ ήταν και παραμένει πολιτική πράξη», είπε ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου με αφορμή τη συμπλήρωση 10 χρόνων από την ίδρυση του δραστήριου πολιτιστικού οργανισμού. Ο Ελληνας επιχειρηματίας εξήγησε ότι ήταν κάπου στις αρχές της οικονομικής κρίσης όταν συνειδητοποίησε ότι η δυσχέρεια αυτή ήταν στην πραγματικότητα διαχρονική και προϋπάρχουσα· είχε δε πρωτίστως πολιτισμικό χαρακτήρα. «Τότε αποφάσισα να ιδρύσω και να χρηματοδοτώ τον Οργανισμό Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ. Ο σκοπός ένας και μοναδικός: να δώσει στο ευρύ κοινό στην Ελλάδα, στον κάθε πολίτη, την ευκαιρία να εκτεθεί στις προκλήσεις και τις συγκινήσεις της σύγχρονης τέχνης».
Και σε μεγάλο βαθμό αυτό συνέβη. Αυτά τα δέκα χρόνια λειτουργίας του ΝΕΟΝ, μια πληθώρα σύγχρονων έργων παρουσιάστηκε σε διαφορετικούς χώρους, εντός και εκτός πόλης. Πρώτα απ’ όλα σε διάλογο με το αρχαιολογικό περιβάλλον: στην αρχαία και τη ρωμαϊκή Αγορά (2014), στον Λόφο των Νυμφών (2017) –η διευθύντρια του ΝΕΟΝ, Ελίνα Κουντούρη, στάθηκε ιδιαίτερα στην έκθεση του Αντριάν Βίλαρ Ρόχας εκεί, την πρώτη μεγάλου βεληνεκούς αυτού του είδους σε αρχαιολογικό χώρο–, στα Κουφονήσια (2018), στη Δήλο (2019), στη νότια κλιτύ της Ακρόπολης (2020).
Στις δύο τελευταίες τοποθεσίες ένα από τα έργα των Αντονι Γκρόμλεϊ («Sight») και Ρίτσαρντ Λονγκ («Athens Slate Line») αντίστοιχα, πρόκειται να παραμείνει εκεί ως δωρεά, έπειτα και από την άδεια που εξασφαλίστηκε πρόσφατα από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Συγκεκριμένα, στη Δήλο το έργο πρόκειται να τοποθετηθεί μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, ενώ στην Αθήνα αυτό θα γίνει στην περιοχή του ναού του Ολυμπίου Διός, σε συνεννόηση πάντα με την τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων. Οπως μάλιστα ανέφερε η κ. Κουντούρη, έχει προγραμματιστεί μια ακόμη δωρεά, έργο γυναίκας καλλιτέχνιδος, η οποία θα ανακοινωθεί προσεχώς σε συνεργασία και με το υπουργείο Πολιτισμού. «Δική μας επιθυμία και διάθεση είναι να υπάρξει ένα έργο για κάθε χώρο στον οποίο έχει πραγματοποιηθεί δράση του ΝΕΟΝ, αυτό όμως εξαρτάται και από άλλους παράγοντες που πρέπει να λάβουμε υπόψη».
Οπως είπαμε, αυτές οι δράσεις απλώθηκαν μέσα στη δεκαετία σε διαφορετικά μεταξύ τους περιβάλλοντα: από τα μουσεία (Μπενάκη, Κυκλαδικής Τέχνης, Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης) και άλλους χώρους, οι οποίοι διαμορφώθηκαν σε εκθεσιακούς, όπως το πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο που σήμερα στεγάζει τη Βιβλιοθήκη της Βουλής. Εκεί το καλοκαίρι του 2022 και για ένα εξάμηνο παρουσιάστηκε μια πλειάδα εντυπωσιακών έργων, τα οποία έδεσαν αρμονικά με το αχανές βιομηχανικό περιβάλλον.
«Ο σκοπός ένας και μοναδικός: να δώσει στο ευρύ κοινό στην Ελλάδα, στον κάθε πολίτη, την ευκαιρία να εκτεθεί στις προκλήσεις και τις συγκινήσεις της σύγχρονης τέχνης».
Αλλη σημαντική στιγμή για τον ΝΕΟΝ ήταν ασφαλώς η συνεργασία με το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος για τη φιλοξενία (2022) του εμβληματικού έργου «Maman» της σπουδαίας Λουίζ Μπουρζουά. Η γιγαντιαία αράχνη με την πολλαπλή συμβολική σημασία, επιθεωρούσε επί μήνες τους χιλιάδες επισκέπτες της Εσπλανάδας του ΚΠΙΣΝ, που περνούσαν από εκεί. Λίγο παραδίπλα, στην Εθνική Λυρική Σκηνή, το κοινό είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει τη «Βληχή» του Γιώργου Λάνθιμου, ανάθεση του προγράμματος The Artist on the Composer του ΝΕΟΝ, η οποία παρουσιάστηκε συνοδεία ζωντανής εκτέλεσης ορχηστρικής μουσικής.
Στην ψυχή και στον νου
«Εκείνο που δεν αποτιμάται είναι το αποτύπωμα που άφησε η αλληλεπίδραση με όλα αυτά τα έργα στις ψυχές και στον νου των εκατοντάδων χιλιάδων που παρακολούθησαν τις διάφορες δράσεις. Αποτελεί συνειδητό ή ασυνείδητο περιουσιακό στοιχείο του καθενός και έτσι, ελπίζω, αθροιστική περιουσία της κοινωνίας μας», κατέληξε ο κ. Δασκαλόπουλος, δηλώνοντας χαρούμενος που δέκα χρόνια μετά βλέπει τις εκθέσεις σύγχρονης τέχνης –όχι μόνο του ΝΕΟΝ– να προσελκύουν πολύ μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών από ό,τι στο παρελθόν.
Η κ. Κουντούρη, από την πλευρά της, επισήμανε πως για το μέλλον οι βασικές αρχές του οργανισμού παραμένουν ίδιες: δράσεις στον δημόσιο χώρο και ουσιαστική ενίσχυση μέσω υποτροφιών και προγραμμάτων στους καλλιτέχνες. Επιπλέον μίλησε για θεσμικές προτάσεις γύρω από δράσεις με ευρύτερη διάρκεια, που φιλοδοξούν να εμπλουτίσουν ακόμη περισσότερο το πρόγραμμα του ΝΕΟΝ.
