«Και εγώ νόμιζα πως όλοι τσιρίζουν στην όπερα, όταν ήμουν μικρός», λέει ο Μιχάλης Μοσχούτης, συνθέτης και εκπαιδευτικός. Τώρα πια δεν το πιστεύει, προφανώς. Μάλιστα έχει καταφέρει να κεντρίσει το ενδιαφέρον των μαθητών για την όπερα μέσα από ένα βιωματικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα.
Οι μαθητές στο δημοτικό και το γυμνάσιο «διδάσκονται» μουσική μία ώρα την εβδομάδα. Είναι λίγη ή επαρκής; Εάν θέλουμε θεσμική απάντηση, θα πρέπει να ανατρέξουμε στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών του μαθήματος. Κατά την άποψή μου, η μία ώρα μουσικής είναι απλώς άχρηστη. Οχι διότι δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους οι εκπαιδευτικοί που την αναλαμβάνουν. Αλλά γιατί οι στόχοι και οι επιδιώξεις του μαθήματος, όπως περιγράφονται από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, είναι τόσο μεγαλεπήβολοι που τελικά είναι ανέφικτοι. Για παράδειγμα, ο μαθητής αναμένεται να μπορεί «να εξερευνά, να δημιουργεί, να επιλέγει και να οργανώνει τους ήχους, συνθέτοντας και αυτοσχεδιάζοντας με δεξιότητα, φαντασία και ελευθερία, χρησιμοποιώντας τη φωνή ή μουσικά όργανα (συμβατικά ή αυτοσχέδια), το σώμα ή άλλα αυτοσχέδια μέσα και ακόμη κατάλληλο μουσικό πρόγραμμα ή διαδραστικό εκπαιδευτικό λογισμικό», όπως λέει το πρόγραμμα σπουδών της Μουσικής στο γυμνάσιο.
Αν το ελληνικό σχολείο δεν ήταν τόσο φορμαλιστικό, τα καλλιτεχνικά μαθήματα θα μπορούσαν να αποτελούν την πεμπτουσία της διαθεματικότητας των διδακτικών αντικειμένων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Η όπερα διαδραστικά στα σχολεία», που υλοποιεί η Εθνική Λυρική Σκηνή. Το πρόγραμμα προσαρμοσμένο στην εποχή του Διαδικτύου στοχεύει στην εξοικείωση των μαθητών και των δύο βαθμίδων με το λυρικό θέατρο μέσα από την περιήγησή τους σε μια νέα ψηφιακή πλατφόρμα με τον τίτλο Opera Box. Στο οπερατικό κουτί οι μαθητές –μόνοι τους στο σπίτι ή με τη βοήθεια του δασκάλου τους στο σχολείο– θα βρουν πρωτότυπα μουσικολογικά κείμενα, μουσικό videogame, κουίζ, βίντεο. Επιπρόσθετα, η Λυρική έκανε ταινία την κωμική –αληθινά ξεκαρδίζεσαι– όπερα «Η Ωραία Ελένη του Oφενμπαχ» του Κορνήλιου Σελαμσή, που παρουσιάζεται από πέρυσι σε σχολεία.
Ιστορία, λογοτεχνία, εικαστικά, τεχνολογία είναι ορισμένα από τα διδακτικά αντικείμενα, στα οποία μπορούν να ασκηθούν (στο πλαίσιο της διαθεματικότητας) οι μαθητές μέσα από την περιήγησή τους στο Opera Box. «Ο εκπαιδευτικός έχει πολλές δυνατότητες να “ανοιχτεί” σε άλλα αντικείμενα. Για παράδειγμα μπορεί να καθοδηγήσει τους μαθητές του να πάρουν ιδέες για άλλα είδη τέχνης ή να τους διδάξει την ιστορία της Ωραίας Ελένης», παρατηρεί ο Μοσχούτης, ο οποίος μαζί με την Κική Κέρζελη έχουν επιμεληθεί τον εκπαιδευτικό σχεδιασμό του προγράμματος και το περιεχόμενο του Opera Box, ενώ η Αρτεμις Ιγνατίδου έγραψε τα κείμενα με τρόπο που να κερδίζει τους εφήβους και ο Κώστας Καραχάλιος έχτισε το ψηφιακό περιβάλλον της πλατφόρμας, έτσι ώστε να είναι οικείο στους εφήβους και διασκεδαστικό στην πλοήγηση.
Το σχολείο μπορεί να γίνει και κεφάτο και δημιουργικό. Απλώς χρειάζεται μαθητές και εκπαιδευτικοί να βγαίνουν –έστω κάποιες ώρες– από τα κουτάκια που ορίζουν τα βαρύγδουπα ΦΕΚ του υπουργείου Παιδείας.
