Πράσινα σύνορα ★★★★
ΔΡΑΜΑ (2023)
Σκηνοθεσία: Ανιέσκα Χόλαντ
Ερμηνείες: Τζαλάλ Αλτάβιλ, Μάγια Οσταζέφσκα
Η Ανιέσκα Χόλαντ, μία από τις πιο σημαντικές κινηματογραφίστριες του καιρού μας, παραδίδει ένα συγκλονιστικό, γενναίο φιλμ γύρω από το σύγχρονο προσφυγικό – μεταναστευτικό ζήτημα και τη συχνά απάνθρωπη αντιμετώπισή του από την «πολιτισμένη» Δύση. Βρισκόμαστε στα καταπράσινα, δασώδη σύνορα της Πολωνίας με τη Λευκορωσία. Μια οικογένεια Σύρων προσφύγων φτάνει στη δεύτερη με σκοπό να περάσει οδικώς απέναντι και να βρεθεί έτσι στην Ευρωπαϊκή Ενωση, κατευθυνόμενη προς τη Σουηδία.
Την κρίσιμη ώρα, ωστόσο, διαπιστώνει ότι τα πάντα είναι μια απάτη: οι Λευκορώσοι διακινητές τούς περνούν παράνομα από τα συρματοπλέγματα, ενώ λίγο αργότερα οι Πολωνοί συνοριοφύλακες τους εξαπατούν υποσχόμενοι να τους συνοδεύσουν έως τη Γερμανία, αλλά στην πραγματικότητα τους πετούν (κυριολεκτικά) πίσω στην άλλη πλευρά του φράχτη.
Χαρακτηριστικό δείγμα εντιμότητας της προσέγγισης της Χόλαντ είναι ότι, ως επί το πλείστον, αρνείται να δώσει εύκολες απαντήσεις στον θεατή.
Η Χόλαντ έχει την τόλμη να θίξει ένα θέμα που υποκριτικά –ή από ντροπή– αποσιωπάται στη σύγχρονη Ευρώπη· και να πληρώσει το τίμημα, αφού οι αντιδράσεις στην ίδια τη χώρα της, από κυβερνητικούς παράγοντες μάλιστα, ήταν σφοδρότατες. Οι βίαιες επαναπροωθήσεις, ακόμη και οι δολοφονίες, που λαμβάνουν χώρα στα ευρωπαϊκά σύνορα μπαίνουν εδώ στο επίκεντρο, σε ένα φιλμ το οποίο φροντίζει για τη σφαιρική οπτική του. Από την προσφυγική οικογένεια, προχωράμε σε εκείνη ενός νεαρού Πολωνού συνοριοφύλακα και στη συνέχεια μιας ομάδας ακτιβιστών που δρουν στην περιοχή. Μπορεί να πρόκειται για μυθοπλασία, ωστόσο, η «σκληρή» ασπρόμαυρη αισθητική και η γενικότερη ένταση του φιλμ καθιστούν το τελικό αποτέλεσμα παραπάνω από πειστικό.
Η διάρκειά του αγγίζει τις δυόμισι ώρες και κάποια κομμάτια θα μπορούσαν πράγματι να είναι πιο συνοπτικά, όμως η εκφραστική δύναμη των εικόνων και της ίδιας της αφήγησης έχει εν προκειμένω περισσότερη σημασία. Το ίδιο και η ντοκιμαντερίστικη αίσθηση του επείγοντος που αναδίδεται, σε συνδυασμό με τις πιο καθολικές παρατηρήσεις του επινοημένου δράματος. Ενα άλλο δείγμα εντιμότητας της προσέγγισης της Χόλαντ είναι ότι, ως επί το πλείστον, αρνείται να δώσει εύκολες απαντήσεις στον θεατή.
Η παρατήρησή της, αν και δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ψυχρή, είναι ψύχραιμη, φορτώνοντας τον απλό άνθρωπο –σε όποια πλευρά κι αν ανήκει– με την προσωπική ευθύνη που του αναλογεί. Οπως υποδεικνύει και η μάλλον ειρωνική τελική σκηνή με την υποδοχή των προσφύγων από την Ουκρανία, το ζήτημα εξαρτάται βασικά από δυνάμεις πολύ ανώτερες και ισορροπίες πολύ πιο περίπλοκες από αυτές που δρουν πάνω στο (όποιο) σύνορο.
