«Με τη ζωγραφική εγώ πάντοτε ένιωθα άβολα», είχε πει σε μια προηγούμενη συνέντευξή μας ο Αλέξης Κυριτσόπουλος. Αυτό συνέβη το 2021, με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του βιβλίου του «Δον Κιχώτη, είσαι εδώ;».
Ακριβώς τρία χρόνια αργότερα κατάφερε αφενός να ξεπεράσει τους φόβους και αφετέρου να υλοποιήσει «μια μεγάλη έκθεση, μεταξύ λαβυρίνθου και παιδικής χαράς, για να παρουσιάσει τη ζωγραφική του», όπως ονειρευόταν από παλιά. Στις 9 Δεκεμβρίου εγκαινιάζεται στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων –σε διοργάνωση του ΟΠΑΝΔΑ– η πρώτη αναδρομική έκθεσή του με έργα από το 1963 έως σήμερα. Ο τίτλος της: «Παράλληλα». Τι συνέβαινε παράλληλα στην καλλιτεχνική πορεία του; Σκίτσα, γελοιογραφίες, εξώφυλλα δίσκων, εικονογράφηση βιβλίων και, φυσικά, ζωγραφική.
«Η αναδρομική έκθεση είναι ένας απολογισμός», εξηγεί στη συνομιλία μας, «ένας τρόπος για εμένα να ξαναδώ τον εαυτό μου και να με γνωρίσει πάλι το κοινό». Το αυτοβιογραφικό στοιχείο είναι, λοιπόν, φανερό από τα πρώτα εκθέματα που θα δει ο επισκέπτης: παιδικά σκίτσα της ΣΤ΄ Δημοτικού, ορισμένες πρώιμες γελοιογραφίες με εικαστικό ενδιαφέρον, οι πρώτες ζωγραφιές με χρώμα σε αφηρημένο στυλ.
Οι ακουαρέλες και οι τέμπερες αποτελούν τα αγαπημένα του υλικά, το χαρτί αντί του καμβά είναι η επιφάνεια που προτιμά. Αυτοδίδακτος ζωγράφος. «Εμαθα τη ζωγραφική, αγαπώντας τη», είπε σε εκείνη την παλιότερη συζήτησή μας εννοώντας τα βιβλία που διάβασε στην πορεία των χρόνων, τις εκθέσεις που παρακολούθησε, τις κινηματογραφικές ταινίες και τις θεατρικές παραστάσεις που είδε – μεγάλος λάτρης του σκηνοθέτη Τέρι Γκίλιαμ και του εικαστικού Ουίλιαμ Κέντριτζ. Το παιδικό βιβλίο «Το παραμύθι με τα χρώματα» (Κέδρος, 2011) έβαλε στη ζωή του το χρώμα. Από τον Ναστραδίν Χότζα –την πρώτη φιγούρα που ζωγράφισε χρησιμοποιώντας χρωματιστές λαδόκολλες με τις οποίες έφτιαχναν τους χαρταετούς– και την εικονογράφηση των αναμνήσεων της μητέρας του («Η Ζωίτσα πέρα από το Αιγαίο», Αγρα, 1982) έως τις «Οπτασίες του Δον Κιχώτη» και τις «Εικόνες για τους Αχαρνείς του Αριστοφάνη» (ΜΙΕΤ, 2005 και 2006 αντιστοίχως), ο Κυριτσόπουλος παίζει με τα χρώματα ανακαλύπτοντας και αποκαλύπτοντας τις αστείρευτες δυνατότητές τους.
«Ο απολογισμός είναι ένας τρόπος για εμένα να ξαναδώ τον εαυτό μου και να με γνωρίσει πάλι το κοινό», λέει ο ζωγράφος.
Καθοριστική επιρροή
«Κι αν θέλαμε να βρούμε την πιο καθοριστική επιρροή στη δουλειά σας;» τον ρωτάμε. «Η μουσική του Διονύση Σαββόπουλου», απαντά. Ολα άρχισαν με το εξώφυλλο στον δίσκο «Φορτηγό». «Τη φωνάρα του Διονύση ζωγράφισα, την κραυγή διαμαρτυρίας, την ελευθερία της έκφρασης, τη ζωή που ορμούσε μπροστά άλλοτε με ισοπεδωτικό κέφι, άλλοτε με μελαγχολία και γλύκα», λέει.
Με τούτα και με εκείνα, εδώ και δεκαετίες ο Αλέξης Κυριτσόπουλος είναι ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους κι αγαπητούς καλλιτέχνες στην Ελλάδα. Σε μια δημόσια ομιλία του πριν από λίγες ημέρες, θέλησε να εξηγήσει στο κοινό ότι ζωγραφίζοντας ένα φλιτζάνι δεν αγωνίζεται να αποδώσει τον όγκο, τις φωτοσκιάσεις, τις λεπτομέρειες, αλλά το φλιτζάνι έτσι όπως μια μαμά λέει στο παιδί της: «Πιες το γάλα σου, μία γουλιά για τη μαμά, μία για τον μπαμπά, μία για το αδελφάκι σου». Σε ένα παλιότερο κείμενό του, που συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο της έκθεσης «Παράλληλα», ο στοχαστής Στέλιος Ράμφος έγραψε ότι ο Αλέξης Κυριτσόπουλος είναι «ζωγράφος του αισθήματος, όχι ζωγράφος με αίσθημα».
Ο ιστορικός τέχνης, επιμελητής εκθέσεων και δράσεων ΟΠΑΝΔΑ Χριστόφορος Μαρίνος αναφέρει: «Ο Κυριτσόπουλος είναι ένας τραγουδοποιός της εικόνας. Χορεύει με τους ήρωές του και αυτός ο συντονισμένος χορός εμψυχώνει την εικόνα: οι προσεκτικά δομημένες ζωγραφιές του βασίζονται σε μια εσωτερική κίνηση, αποπνέουν μια ρυθμολογία. Σε στιγμές μέθεξης, ο ευδιάθετος ζωγράφος “απογειώνεται μαζί με το κείμενο” και ίπταται όπως οι ερωτευμένες φιγούρες του Μαρκ Σαγκάλ ή όπως ο άνθρωπος που πέταξε στο Διάστημα από το διαμέρισμά του, για να θυμηθούμε ένα γνωστό έργο του Ιλια Καμπακόφ. Βέβαια αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι του αρέσει να ζωγραφίζει “πράγματα που περπατούν σταθερά πάνω στη γη”».
«Ζωγραφίζοντας έρχεται η όρεξη», λέει ο Κυριτσόπουλος για τον εαυτό του, «και φαίνεται ότι τώρα ο χώρος αυτός έχει κερδηθεί», παραδέχεται με αφορμή την έκθεση. «Το χρώμα είναι δρόμος για το φως», εξηγεί. Στην περίπτωσή του, το χρώμα εξυπηρετεί τον βαθύτερο σκοπό της ζωγραφικής: να προσφέρει «παρηγοριά, ελπίδα και ανάσα για να τα βγάλουμε πέρα».
Διάρκεια έκθεσης έως 11/2/24.
