Σταδίου και Ομήρου, στην καρδιά της Αθήνας. Το νέο κτίριο της Eurobank, που αποκαλύφθηκε πρόσφατα, μας θυμίζει την ιστορική στρωματογραφία της Αθήνας καθώς στο ίδιο κεντρικό οικόπεδο είναι γνωστή η παρουσία προγενέστερων αξιόλογων κτισμάτων. Είναι ένα φαινόμενο σύνηθες σε πόλεις που ανοικοδομούνται διαρκώς. Στην Αθήνα παρατηρείται τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο της επανάχρησης και ανακατασκευής παλαιότερων κτιρίων, σχετικά πρόσφατης κατασκευής, ως μία μέθοδος οικονομικότερη και φιλικότερη στο περιβάλλον από την πλήρη κατεδάφιση παλαιών οικοδομών.
Η γωνία Σταδίου και Ομήρου (που το 2018 είχε αποκτηθεί από την Grivalia Management Company Α.Ε.) φιλοξενεί πλέον ένα από τα πιο φιλικά στο περιβάλλον κτίρια της πρωτεύουσας. Η νέα έδρα της Eurobank, απέναντι από την Παλιά Βουλή, όπου στεγάζεται το Ιστορικό Εθνικό Μουσείο, θεωρείται κτίριο «πράσινο» με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Το αρχιτεκτονικό γραφείο Τομπάζη που υπογράφει τη μελέτη έχει άλλωστε εμπειρία σε βιοκλιματικά κτίρια εδώ και δεκαετίες.
Αλλά το ζητούμενο, εν προκειμένω, είναι ο στοχασμός πάνω στο ιστορικό και κτιριακό απόθεμα της Αθήνας. Αυτό το κτίριο μας δίνει την ευκαιρία για πολλές σκέψεις. Για το κατά πόσον η παραγόμενη σήμερα αρχιτεκτονική εμπλουτίζει την πόλη και κατά πόσον αυτή η παραγωγή θα αποκτήσει υπεραξία στο μέλλον. Η τάση για επανάχρηση της πρόσφατης, ιστορικά, μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής της Αθήνας (πολλές οι περιπτώσεις) εξαπλώνεται και το αποτέλεσμα ποικίλλει σε ποιότητα, φαντασία και αισθητική. Η γωνία Σταδίου και Ομήρου αποκάλυψε μια πρόσοψη αν μη τι άλλο ενδιαφέρουσα και ευχάριστη.
Πολλοί θα θυμούνται ότι το κτίριο το οποίο υπήρχε στο ίδιο σημείο ήταν το ιδιόκτητο μέγαρο της ασφαλιστικής εταιρείας «Φοίνιξ» (με έτος ίδρυσης το 1928). Η «Φοίνιξ» είχε ανεγείρει το μέγαρό της έναντι της Παλαιάς Βουλής στη δεκαετία του 1970, όταν η Αθήνα βρισκόταν ολόκληρη σε διαδικασία ανοικοδόμησης. Στη δεκαετία του ’70 ήταν το τρίτο και πιο ώριμο στάδιο (ανά δεκαετία) της πλήρους αναμόρφωσης της πόλης μετά τον πόλεμο. Για το μέγαρο εκείνο, η «Φοίνιξ» είχε προκηρύξει κλειστό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό το 1973, στον οποίο πρώτευσε ο διακεκριμένος και δραστήριος αρχιτέκτων Ιωάννης Βικέλας.
Στην ίδια γωνία υπήρχε ένα τριώροφο νεοκλασικό κτίριο, σχεδιασμένο από τον Ερνστ Τσίλλερ, γνωστό ως μέγαρο Δημητρίου Γουδή, χτισμένο στη δεκαετία του 1880.
Το κτίριο εγκαινιάστηκε το 1975, εκεί εορτάστηκε η επέτειος των 50 ετών της εταιρείας (1978). Σε δημοσίευμα του 1980, η «Κ» χαρακτηρίζει το κτίριο «υπερμοντέρνο», με όγκο «λαμπροθώρητο». Ο Ιωάννης Βικέλας ήταν πολύ δραστήριος στην ανοικοδόμηση των Αθηνών από νεαρή ηλικία και ήδη στις αρχές της δεκαετίας του ’60 είχε υπογράψει τις μελέτες για δύο νέα μέγαρα της πλατείας Συντάγματος. Κορυφαία ίσως στιγμή της πορείας του ήταν το βραβείο που πήρε (μαζί με τον Π. Μιχαλέα) για το νέο κτίριο του υπουργείου Εξωτερικών, στη Βασιλίσσης Σοφίας, κτίριο που αποπερατώθηκε το 1977.
Το κτίριο της «Φοίνιξ» ήταν αντιπροσωπευτικό της εποχής του, με μάρμαρα, αλουμίνιο, φιμέ υαλοπετάσματα. Η αισθητική απαξίωση της αρχιτεκτονικής παραγωγής του ’70 (παρά τις σημαντικές διαβαθμίσεις της) παρασύρει (διεθνώς) σε ανακατασκευές. Το νέο κτίριο της Eurobank έγδυσε πλήρως το παλαιότερο κτίριο και χτίστηκε με βάση τον σκελετό (θα έχει ενδιαφέρον όταν η τάση αυτή αγγίξει τα κτίρια γραφείων της πλατείας Συντάγματος, όπου ήδη από το 2004 το King George απέκτησε ψευδο-κλασική πρόσοψη).
Στην ίδια γωνία, Σταδίου και Ομήρου, βρισκόταν πριν από τη δεκαετία του ’70 ένα τριώροφο νεοκλασικό κτίριο, σχεδιασμένο από τον Ερνστ Τσίλλερ. Ηταν γνωστό ως μέγαρο Δημητρίου Γουδή, χτισμένο στη δεκαετία του 1880, με πλούσιο διάκοσμο, ο οποίος μεταγενέστερα κακοποιήθηκε. Την εποχή της κατεδάφισής του (τέλη δεκαετίας του ’60), το κέντρο των Αθηνών έχανε πολλά σημαντικά κτίρια της περιόδου 1860-1910. Αλλωστε επί της Σταδίου, λίγο μετά το μέγαρο Γουδή, συντελείτο η επέκταση του Μεγάρου της Τράπεζας της Ελλάδος, στη θέση τεσσάρων νεοκλασικών κτιρίων.
Οι διαρκείς εγγραφές στο σώμα της Αθήνας γεννούν πλούσιο υλικό για την κατανόηση της πόλης και την πορεία της στον χρόνο. Οι κληροδοτημένες εικόνες εξισορροπούν τις ολοένα και λιγότερες ζώσες μαρτυρίες.
