Το 1979 γυναικείες οργανώσεις και ομάδες διεκδικούν την αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου καθώς και την πολιτική συμμετοχή και εκπροσώπηση των γυναικών ενώ διαδηλώνουν κατά των καλλιστείων. Παράλληλα, πραγματοποιούνται καταλήψεις σε εκπαιδευτικά ιδρύματα και δημιουργούνται γυναικείες ομάδες συστήνοντας τον Αυτόνομο Γυναικείο Χώρο, με άξονα δράσης το δίπολο βία–βιασμοί.
Καλό είναι να θυμόμαστε σήμερα τι συνέβη 45 χρόνια πριν για τη θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία και το ζήτημα της βίας κατά γυναικών. Σήμερα που τα ίδια θέματα επανέρχονται μέσα από ειδήσεις για κακοποιητικές συμπεριφορές κατά γυναικών, βιασμούς τους, γυναικοκτονίες.
Η έκθεση με τίτλο «Γυναίκες, μαζί» στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, σε επιμέλεια της καλλιτεχνικής διευθύντριας του Μουσείου Κατερίνας Γρέγου, δίνει ένα χρονολογικό στίγμα του αγώνα που έγινε μεταπολιτευτικά για γυναικεία ενδυνάμωση και έμφυλη ισότητα. Για παράδειγμα, ορόσημα είναι η ποσόστωση φύλου 1/3 στα ψηφοδέλτια των αυτοδιοικητικών εκλογών το 2001 και 20 χρόνια μετά οι καταγγελίες της Σοφίας Μπεκατώρου που θεωρούνται η απαρχή του ελληνικού #MeToo.
Η στατιστική από την πλευρά της τροφοδοτεί τον προβληματισμό, καθώς αναδύεται ένα παράδοξο. Οι γυναίκες υπερτερούν αλλά… Ενδεικτικά, στην τελευταία (το 2021) απογραφή στην Ελλάδα οι γυναίκες υπερτερούν των ανδρών (5.356.510 έναντι 5.125.977) με χαμηλότερο ρυθμό πληθυσμιακής μείωσης (το δημογραφικό πρόβλημα γαρ). Επίσης, οι γυναίκες έχουν υψηλότερο προσδόκιμο ζωής (83,3 χρόνια έναντι 78,1). Στους δείκτες μορφωτικού επιπέδου, το ποσοστό των γυναικών ηλικίας 25-34 ετών με πτυχίο ανώτατης εκπαίδευσης υπερτερεί αυτού των ανδρών κατά 14,38 μονάδες.
Και όμως! Μεταξύ των πανεπιστημιακών στην Ελλάδα το μερίδιο των ανδρών (63,36%) είναι το δεύτερο υψηλότερο στην Ευρώπη. Η ίδια εικόνα και στην ανεργία των γυναικών. Λαμβάνοντας την αριθμητική υπεροχή των γυναικών μεταξύ των πτυχιούχων ΑΕΙ, το ποσοστό των ανέργων γυναικών το 2021 ήταν στο 62,7% έναντι 37,3% των ανδρών. Αντίστοιχα, οι αποδοχές των πτυχιούχων γυναικών υπολογίζονται στο 78% των ανδρών.
Η τέχνη μοιάζει να δείχνει τον δρόμο αλλά και τις αργές διαδικασίες. Το 1993 η Ρένα Παπασπύρου ήταν η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας με δικό της εργαστήριο. Ακριβώς 30 χρόνια μετά, το 2023, η Ερατώ Χατζησάββα εκλέχθηκε η πρώτη γυναίκα πρύτανης της ΑΣΚΤ.
Η ισότητα των φύλων αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και βασικό στόχο κάθε σύγχρονης δημοκρατικής χώρας.
Η έκθεση στο ΕΜΣΤ περιστρέφεται «γύρω από ένα υποθετικό ερώτημα: Tι θα συνέβαινε αν η διακυβέρνηση του κόσμου είχε θηλυκά χαρακτηριστικά, αν βασιζόταν στην ενσυναίσθηση, τη φροντίδα, την κατανόηση και όχι στον ανταγωνισμό, τη βία και τη διαρκή αναζήτηση ισχύος», όπως λέει το πρόγραμμα.
Οι κοινωνικές πολιτικές θα ήταν πιο δίκαιες; Θα υπήρχαν περισσότεροι συμβιβασμοί και λιγότεροι πόλεμοι, διαφθορά και κατάχρηση εξουσίας;
Υποθετικά τα ερωτήματα, που έπονται ενός ευρύτερου προβληματισμού για τη θέση της γυναίκας σήμερα. Γιατί οι τόσο αργές διαδικασίες ώστε οι γυναίκες να πάρουν μέσα στην κοινωνία τη θέση που τους «οφείλει» η πληθυσμιακή και η εκπαιδευτική στατιστική; Μήπως οι γυναίκες παραμένουν εγκλωβισμένες στα κοινωνικά στερεότυπα, αγνοώντας την πραγματική τους δύναμη;
