Τα τελευταία χρόνια, παράλληλα με την όπερα, η Εθνική Λυρική Σκηνή (ΕΛΣ) έχει προβεί σε σαρωτική αναβάθμιση του μπαλέτου της σε όλους τους τομείς – την ποιότητα των χορευτών, ανανέωση του ρεπερτορίου και μετακλήσεις διάσημων χορογράφων, Ελλήνων και διεθνών, στους οποίους παρέχεται μια πλατφόρμα όχι μόνο για παρουσίαση ήδη πολυσυζητημένων χορογραφιών, αλλά και ευκαιρίες να πειραματίζονται και να παρουσιάζουν καινούργια δουλειά. Επίσης αξιοσημείωτη η ποιοτική εμφάνιση του μπαλέτου στις παραστάσεις όπερας, που απαιτούν την παρουσία του. Υπεύθυνος γι’ αυτή την εξέλιξη, που μας επιτρέπει να απολαμβάνουμε σε σταθερή βάση παραστάσεις διεθνούς επιπέδου, είναι ο Κωνσταντίνος Ρήγος, πολυβραβευμένος και πολυτάλαντος διευθυντής μπαλέτου της ΕΛΣ και –τελευταίο αλλά καθόλου ευκαταφρόνητο– πάντα πρωτότυπος και εντυπωσιακός Fashion Icon της ανδρικής μόδας.
Με αφορμή την επικείμενη παραγωγή του δημοφιλούς μπαλέτου του Λεό Ντελίμπ, «Κοπέλια», τον ρωτήσαμε ποιοι παράγοντες συνετέλεσαν σ’ αυτή τη θεαματική αναβάθμιση. «Πολλή δουλειά, υπομονή, επιμονή, έχοντας ανοιχτές τις κεραίες στο παγκόσμιο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι και παίρνοντας ρίσκο σε διαφορετικές επιλογές. Ολα αυτά έγιναν γιατί ανάμεσα σε εμένα και τον καλλιτεχνικό διευθυντή του οργανισμού, Γιώργο Κουμεντάκη, υπάρχει κατανόηση και συνεννόηση. Η αλλαγή αυτή δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς τη στήριξη του Γιώργου, αλλά και χωρίς τη βοήθεια όλων των τμημάτων του οργανισμού που αγαπούν την ομάδα, τη στηρίζουν και την οδηγούν στην εξέλιξή της προς μια νέα εποχή. Παράλληλα, με τη βοήθεια του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, όχι μόνο κάναμε σημαντικές παραγωγές, αλλά δώσαμε την ευκαιρία σε πάνω από 20 χορογράφους να δημιουργήσουν μικρά ή μεγάλα έργα, εξελίσσοντας τους χορευτές μας και παράλληλα πολλοί νέοι χορευτές εντάχθηκαν στο δυναμικό της ομάδας μέσα από ακροάσεις».
Μέσα στο πλαίσιο της ανανέωσης εντάσσεται και η «Κοπέλια», που θα δούμε προσεχώς. «Η νέα εκδοχή του χορογράφου Εντουαρντ Κλουγκ πρωτοπαρουσιάστηκε το 2023 από το μπαλέτο της πόλης της Βασιλείας και ουσιαστικά ολοκληρώνεται με την πρεμιέρα του έργου από το μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στην Αθήνα. Ο Eντουαρντ κάνει αλλαγές στο έργο και με το μπαλέτο της ΕΛΣ δίνει την τελική εκδοχή της δημιουργίας του. Η εκδοχή αυτή φέρνει έναν αέρα ανανέωσης στο έργο, με τη δραματουργία του να γίνεται πιο βαθιά και πιο ουσιαστική σε σχέση με την αυθεντική ιστορία του Χόφμαν. Είναι μια εκδοχή ευαίσθητη και μινιμαλιστική, βασισμένη σε τέσσερα χρώματα – άσπρο, μαύρο, κόκκινο και φούξια. Η υπέροχη μουσική του μπαλέτου του Ντελίμπ συνδυάζεται με νέες συνθέσεις του Μίλκο Λάζαρ και ουσιαστικά δημιουργεί έναν καινούργιο μουσικό κόσμο στην παράσταση, οικείο αλλά και πρωτότυπο».
Οι «γκρίνιες»
Του επισημαίνω ότι οι μόνες γκρίνιες που έχουν ακουστεί από μερικούς αφορούν ακριβώς αυτές τις μεταχρονισμένες εκδοχές και λεγόμενες «ψυχολογικά ψαγμένες» παρεμβάσεις στα μεγάλα κλασικά μπαλέτα, ιδίως σ’ αυτά που θεωρούνται κατάλληλα και για παιδιά. Ποιο είναι το κίνητρο γι’ αυτές τις νέες εξερευνήσεις και ποιες από αυτές θεωρείτε πετυχημένες; «Οι “ψυχολογικά ψαγμένες” –όπως τις χαρακτηρίζετε– εκδοχές ανήκουν στο μέλλον, είναι ανάγκη όλων των σύγχρονων χορογράφων να δημιουργήσουν πάνω στα κλασικά έργα και ως τέτοιες παρουσιάζονται σε όλον τον κόσμο. Είναι ένας τρόπος να ειπωθούν ξανά οι ιστορίες, να εξελιχθούν στον χρόνο και να αφορούν και ένα νέο κοινό. Εμείς στην ΕΛΣ θέλουμε με ευαισθησία και καλλιτεχνική συνέπεια να αγγίξουμε και τις δύο εκδοχές ανεβάσματος ενός έργου, π.χ. ο “Δον Κιχώτης” στην κλασική εκδοχή, αλλά ταυτόχρονα αισθητικά ανανεωμένος και ο “Καρυοθραύστης” πειραγμένος. Οπως η όπερα προχώρησε και δεν είναι ένα μουσειακό είδος, έτσι και το μπαλέτο οφείλει να εξελιχθεί και διατηρώντας την υψηλή τεχνική να προχωρήσει αισθητικά. Για μένα αν το κλασικό μπαλέτο δεν είναι σε υψηλό επίπεδο δεν μπορείς να το δεις και αυτή τη στιγμή πολύ λίγες ομάδες στον κόσμο μπορούν να το κάνουν με τελειότητα».
Το δημοφιλές μπαλέτο του Λεό Ντελίμπ παρουσιάζεται σε νέα εκδοχή του χορογράφου Εντουαρντ Κλουγκ.
Νέο ρεπερτόριο
Στόχος του σχεδιασμού μιας σεζόν είναι η επίτευξη ποικιλίας διαφορετικών στυλ χορογραφίας και ρεπερτορίου κ.λπ. ή εξαρτάται από παραγωγές που έχει δει και θεωρεί ότι πρέπει να γνωρίσει το ελληνικό κοινό; «Κάθε σεζόν επιδιώκω να έχουμε ένα ρεπερτόριο με σημαντικούς χορογράφους, σημαντικά έργα και σημαντικές συνεργασίες τόσο στην Κεντρική όσο και την Εναλλακτική Σκηνή. Αυτή τη στιγμή και χάρη στη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, αλλά και στις επιλογές μας, καταφέραμε να πετύχουμε ένα momentum συγχρονισμού με την παγκόσμια χορευτική σκηνή, όπως έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια στους σημαντικότερους οργανισμούς – όπερες του κόσμου. Το ρεπερτόριό μας δεν διαφέρει καθόλου, μπορεί να έχουμε ίσως λιγότερες παραγωγές, αλλά έχουμε υψηλή ποιότητα και παραστάσεις που θα τις έβλεπε κανείς παντού. Το σημαντικότερο βέβαια είναι η προσέλευση του κοινού, που αγκάλιασε αυτές τις επιλογές μας».
Πράγματι και οι εξειδικευμένοι λάτρεις και γνώστες του μπαλέτου, αλλά και το ευρύτερο κοινό, εξασφαλίζουν ότι οι παραστάσεις όλων των καινούργιων παραγωγών είναι sold out.
Προκλήσεις και για το κοινό, αλλά και για τους χορευτές
Οι φιλοδοξίες του Ρήγου για τα επόμενα χρόνια είναι «να συνεχίσουμε αυτό που καταφέραμε να φτιάξουμε και να δημιουργήσουμε με την ομάδα της ΕΛΣ μεγάλες παραγωγές, διαφορετική γκάμα ρεπερτορίου, προκλήσεις και για το κοινό, αλλά και για τους ίδιους τους χορευτές. Μέσα σ’ αυτά τα χρόνια οι χορευτές μας δούλεψαν σκληρά σε ένα μεγάλο και διαφορετικό ρεπερτόριο, ανοίγοντας όχι μόνο τους κινητικούς ορίζοντές τους αλλά και τους ορίζοντες σκέψης πάνω στο τι είναι μπαλέτο – χορός σήμερα».
Οι καινούργιες αίθουσες προβών καθιστούν την όλη διαδικασία ευχάριστη και τονώνεται το ηθικό των χορευτών, ενώ η σχολή μπαλέτου στον 4ο όροφο προετοιμάζει τις νέες γενιές που θα τους διαδεχθούν. Τα κίνητρα και κριτήρια πίσω από τις παραγωγές που επιλέγει να χορογραφήσει ο ίδιος; «Να με ενδιαφέρει το έργο, η μουσική, η ιστορία, μια συνθήκη, κάτι που να ξεκλειδώσει τη δημιουργική μου σκέψη και να με κάνει να θέλω να φτιάξω έναν κόσμο μέσα στον οποίο θα χαθώ κι εγώ, αλλά και το κοινό μαζί. Για μένα κάθε παράσταση είναι μια συνθήκη που θέλω να μπω μέσα σ’ αυτήν, να ζήσω, να κοιμηθώ, να ξυπνήσω, να ονειρευτώ. Πάντα μου άρεσαν οι μεγάλες ιστορίες, αλλά και τα γνωστά μπαλέτα. Ηδη από το χοροθέατρο Οκτάνα και το χοροθέατρο του ΚΘΒΕ είχα ασχοληθεί με μεγάλα μπαλέτα, όπως ο “Καρυοθραύστης”, η “Λίμνη των κύκνων”, η “Ωραία Κοιμωμένη”, αλλά και πιο σύγχρονα έργα, όπως “Γάμοι” και “Ιεροτελεστία της άνοιξης” του Στραβίνσκι, το “Δάφνις και Χλόη” του Ραβέλ ή μυθολογικά θέματα όπως “Ικαρος”, “Ορφέας”, “Αλκηστις” κ.λπ.
«Κάθε παράσταση είναι μια συνθήκη που θέλω να μπω μέσα σ’ αυτήν, να ζήσω, να κοιμηθώ, να ξυπνήσω, να ονειρευτώ».
Οπότε κάπως έτσι διαλέγω τις παραγωγές που θέλω να χορογραφήσω είτε από τη μουσική είτε από την Ιστορία ή στην περίπτωση του Τσαϊκόφσκι και από τα δύο μαζί. Ομως πάντα θα υπάρχουν και έργα πιο προσωπικά, όπως ο “Χορός με τη σκιά μου” του Μάνου Χατζιδάκι με το οποίο θα πάμε και σύντομα για παράσταση στην όπερα του Καΐρου, στο πλαίσιο της διεθνούς εξωστρέφειας της ΕΛΣ, που υλοποιείται με τη στήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος».
«Δεν κάνω όνειρα»
Υπάρχουν ακόμη ανεκπλήρωτα όνειρα και για την ΕΛΣ και προσωπικά για τον ίδιον; «Δεν κάνω όνειρα γιατί δεν θέλω να νιώσω την ακύρωση μέσα από τη μη ολοκλήρωση ενός ονείρου. Πηγαίνω με τις στιγμές, τις συνθήκες, τις συναντήσεις και ό,τι έρχεται σαν μια ωραία ιδέα για το σήμερα ή το αύριο. Από την αρχή δεν ονειρεύτηκα κάτι για μένα, ούτε και έκανα προβολή του εαυτού μου σε μια θέση στο μέλλον. Ισως αυτός είναι και ο λόγος που κάθε μέρα ξεκινάει από την αρχή, κάθε σκέψη, κάθε ιδέα, κάθε παράσταση και κάθε θέση στην οποία έχω βρεθεί είναι μια έκπληξη για μένα και την αντιμετωπίζω σαν μια πρόκληση».
