«Για μένα, η πραγματική και αληθινή παρουσία ενός πραγματικού φυλακισμένου στη σκηνή δεν είναι μια λεπτομέρεια του έργου, αλλά ένα βασικό στοιχείο, αφού αυτό που με ενδιέφερε από την αρχή ήταν να αφηγηθώ την ιστορία μιας πατροκτονίας σχεδόν με τη μορφή μιας αυτοβιογραφικής παρουσίασης, χωρίς να υπάρξει κατ’ ανάγκη θεατρική παράσταση».
Σ.
Δραματουργός, 39 ετών
Ο Ουρουγουανός συγγραφέας Σέρχιο Μπλάνκο τηρεί πλήρως τις δεσμεύσεις του ως προς τη συγγραφή ενός θεατρικού έργου που δεν είναι αμιγώς θεατρικό, καθώς συνδυάζει τον έντονο αφηγηματικό χαρακτήρα με στοιχεία αυτοαναφορικότητας, μιας «Αυτομυθοπλασίας» ή «Μυθοπλασίας του εαυτού» (Autoficción), όπως ο ίδιος ορίζει το είδος της δραματουργίας που καλλιεργεί συστηματικά την τελευταία δεκαετία.
Ο Μπλάνκο υφαίνει τη δραματική σύνθεση της «Αλλης Θήβας» (Tebas Land) πάνω στον σκηνικό καμβά του εγκλήματος της πατροκτονίας, όπως αυτή αναδύεται ως αρχέτυπο της οιδιπόδειας εκδοχής της, διατηρώντας ωστόσο μια χαλαρή και επιφανειακή σύνδεση με τον αρχαίο μύθο. Αλλωστε η πατροκτονία στον «Οιδίποδα Τύραννο» συντελείται κάτω από ειδικούς όρους με συγκεκριμένο τραγικό ορίζοντα και ως μύθος, εκτός από την αξία του, έχει και τα όριά του. Ο Οιδίποδας δεν επιλέγει να σκοτώσει τον πατέρα του αλλά δεν μπορεί και να το αποφύγει, δεν γνωρίζει καν την ύπαρξη του Λάιου και φυσικά δεν έχει κακοποιηθεί ποτέ από αυτόν.
Στο κοινωνικό δράμα του Μπλάνκο, ο συγγραφέας Σ. ενδιαφέρεται να συνεργαστεί με έναν πραγματικό ισοβίτη κρατούμενο, τον νεαρό Μαρτίν Σάντος, ώστε να δημιουργήσει την αληθινή ιστορία μιας υπόθεσης πατροκτονίας χωρίς ίχνη μυθοπλασίας ή άλλης θεατρικής σύμβασης. Η αρχική ιδέα του συγγραφέα να παίξει ο ίδιος ο Σάντος τον εαυτό του στη σκηνή του Θεάτρου Σαν Μαρτίν του Μπουένος Αϊρες απορρίπτεται από τον υπουργό Δικαιοσύνης και γι’ αυτό αναλαμβάνει ο ηθοποιός Φεδερίκο να τον υποδυθεί.
Η μακροσκελής παράθεση του λήμματος για τη «Σφίγγα» από τη Βικιπαίδεια, η ελληνική ταυτότητα της μητρικής γλώσσας του συγγραφέα Σ. και οι διάσπαρτες αναφορές στον Οιδίποδα είναι ορισμένα από τα προφανή στοιχεία που συνδέουν τη «Θήβα» του Μπλάνκο με την πατρίδα του μυθικού ήρωα.
Ο θεατής βρίσκεται ανάμεσα στο σοκ της πατροκτονίας και στην ωμή βία που βίωσε ο πατροκτόνος από τον άνθρωπο που τον έφερε στη ζωή.
Ο αφηγηματικός ιστός του έργου είναι κουραστικός στα σημεία που ο συγγραφέας εξηγεί λεπτομερώς τις συνθήκες κατασκευής του δράματος. Η δραματουργική τεχνική του Μπλάνκο προκαλεί το ενδιαφέρον του θεατή στον βαθμό που ο σκηνοθέτης είναι σε θέση να περιορίσει τους αφηγηματικούς πλατειασμούς και να εστιάσει στη δραματική ένταση των διαλόγων και των εναλλαγών των ρόλων του πατροκτόνου Μαρτίν και του ηθοποιού Φεδερίκο.
Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος σκηνοθέτησε την «Αλλη Θήβα» χωρίς την πρόθεση να οριοθετήσει την αφηγηματική φόρμα. Τήρησε τον συγγραφικό κανόνα «δύο ηθοποιοί σε τρεις ρόλους», επεξεργάστηκε εμφατικά την ανθρώπινη σχέση του συγγραφέα Σ. με τον πατροκτόνο Μαρτίν και ανέδειξε την υποκριτική ευστροφία του ηθοποιού Δημήτρη Καπουράνη, κυρίως στα ευέλικτα «περάσματά» του από τον Μαρτίν στον Φεδερίκο, σε αυτά τα συγκοινωνούντα δοχεία φωνητικής και σωματικής δραματικής ροής. Ο Καπουράνης είναι αποκάλυψη στον ρόλο τού πολλαπλώς κακοποιημένου γιου που βίωσε τη χρόνια, στυγνή, απάνθρωπη συμπεριφορά του πατέρα αλλά και την αναίτια, θεσμοθετημένη και αποδεκτή από την κοινωνία καταπίεση.
Συγκινεί στις στιγμές της μοναξιάς του Μαρτίν και συγκλονίζει στη σκηνή της περιγραφής του φόνου, όταν φτάνει στην έξαρση, στην παρόρμηση κι εντέλει στην εξέγερση απέναντι σε αυτόν που συνέθλιψε με κάθε τρόπο την αξιοπρέπειά του. Ο Καπουράνης συγκλονίζει στον μονόλογο όπου αποτυπώνει το έγκλημα με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες μιας ανατομικής χαρτογράφησης.
Δεν θα μπορούσε να εκφραστεί πιο αποτελεσματικά ο ηθοποιός ως προς τον τρόπο που «κάρφωσε» τον πατέρα του με «18 πιρουνιές» στον λαιμό, στον λάρυγγα, στο συκώτι. Τον «κάρφωσε» με ένα πιρούνι, που δεν είναι συνηθισμένο φονικό όπλο, αφού δεν μπορεί να φτάσει εύκολα σε ζωτικά όργανα. Ο ηθοποιός κάνει πειστικό ένα έγκλημα με ένα εργαλείο που είναι αιχμηρό αλλά δεν είναι τέμνον και οπωσδήποτε δεν ενδείκνυται για παροχή υπηρεσιών αυτού του τύπου. Τον «κάρφωσε» για να πάψει «να μιλάει…», «για να σωπάσει», για να σταματήσει να του προκαλεί αυτό το σωματικό και ψυχικό μαρτύριο.
Ο Θάνος Λέκκας ανταποκρίνεται στην πρόκληση του δύσκολου ρόλου του συγγραφέα Σ. λόγω των πολλών αφηγηματικών μερών που υπονομεύουν τη θεατρικότητα. Ωστόσο, ανταποκρίνεται καλύτερα στις σκηνές της άμεσης απεύθυνσης στο κοινό, καθώς αναζητάει τα σημεία ισορροπίας στην επικοινωνία του με τα δύο διαφορετικά πρόσωπα του ίδιου ρόλου. Η δράση εκτυλίσσεται σε ένα «κλουβί» με μπασκέτα, στο γήπεδο μπάσκετ μιας φυλακής, σκηνογραφημένο με ρεαλιστικές πινελιές από τον Κώστα Πολίτη.
Σκληρό το θέμα της πατροκτονίας, προκαλεί σοκ στον θεατή αλλά και έντονο προβληματισμό για εκείνο το αίσθημα «δικαίωσης» του πατροκτόνου που βίωσε την ωμή και ασύλληπτη βία από τον ίδιο τον πατέρα που τον έφερε στον κόσμο, σε έναν κόσμο απίστευτης κοινωνικής ανισότητας και εξοργιστικής αδικίας. Το τραγικό απλώνει το πέπλο του στο σύγχρονο ανθρώπινο βίωμα, επαληθεύοντας τη διαχρονικότητά του. Η παράσταση σημειώνει μεγάλη επιτυχία για δεύτερη θεατρική σεζόν.
*Η κ. Ρέα Γρηγορίου είναι διδάκτωρ Ιστορίας – Δραματολογίας ΑΠΘ.
