«Η Γιουροβίζιον είναι ένα διεθνές ψυχαγωγικό σόου, που διέπεται από αυστηρούς κανόνες και αρχές που καθιερώθηκαν από την ίδρυσή της. Ενας από τους ακρογωνιαίους λίθους του διαγωνισμού είναι ο μη πολιτικός χαρακτήρας του».
Ενα σύντομο κουίζ: Η παραπάνω δήλωση υψηλόβαθμου στελέχους της Ευρωπαϊκής Ραδιοτηλεοπτικής Ενωσης (EBU) έγινε φέτος ή πέρυσι;
Λήξη της αγωνίας: Εγινε πέρυσι, όταν η διοργανώτρια αρχή του διαγωνισμού τραγουδιού αποφάσισε να μην επιτρέψει στον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να απευθυνθεί στο κοινό του μεγάλου τελικού που πραγματοποιήθηκε στο Λίβερπουλ εξαιτίας της ρωσικής εισβολής – θυμίζουμε ότι τον Μάιο του 2022, λίγους μόλις μήνες μετά την απρόκλητη επίθεση, η ουκρανική συμμετοχή είχε θριαμβεύσει σε ένα κλίμα πάνδημης υποστήριξης και συναισθηματικής φόρτισης μέσα κι έξω από την αρένα. Επίσης, η Ρωσία είχε αποκλειστεί από τον διαγωνισμό σε πρώτο χρόνο. Η Γιουροβίζιον είχε «πολιτικοποιηθεί» ντε φάκτο.
Φέτος, τη σπίθα στη φωτιά άναψε η συμμετοχή του Ισραήλ. Επισήμως δεν τέθηκε ποτέ θέμα αποκλεισμού του, όχι μόνο γιατί το Ισραήλ είναι μία από τις κραταιές δυνάμεις του διαγωνισμού, αλλά γιατί κανείς δεν διανοήθηκε να εξισώσει τη ρωσική εισβολή με την (ασύμμετρη, έστω) απάντηση της κυβέρνησης Νετανιάχου στις επιθέσεις της Χαμάς. Ωστόσο, αυτό που δεν έκανε η EBU επιχείρησε να το κάνει το ίδιο το Ισραήλ, στέλνοντας ένα τραγούδι με σαφή αναφορά στις φρικαλεότητες του περασμένου Οκτωβρίου. Η EBU απείλησε με αποκλεισμό το Ισραήλ εάν δεν άλλαζαν οι στίχοι του, όπως και τελικά έγινε.
Η Γιουροβίζιον όμως μέσα στον 21ο αιώνα έχει μεγαλώσει τόσο πολύ, που ήταν αδύνατον να μην προκύψει θέμα με τον «ελέφαντα στο δωμάτιο». Και το timing της διοργάνωσης δεν ήταν με το μέρος των Σουηδών: την ώρα που τα campus μεγάλων αμερικανικών πανεπιστημίων της Ivy League δονούνταν από πρωτοφανείς διαδηλώσεις για τον τερματισμό της ισραηλινής επιχείρησης στη Γάζα, ήταν σχεδόν βέβαιο ότι ο απόηχος θα έφτανε έως το Μάλμε. Αυτό που δεν μπορούσαμε να μαντέψουμε ήταν η κλίμακα της «αντίδρασης». Και μπορεί οι πραγματικές ή οι επιλεκτικές καλλιτεχνικές ευαισθησίες να είναι τις περισσότερες φορές κομμάτι των λεγόμενων «lifestyle politics» (υπερβολικά επιδερμικές, υπερβολικά απολίτικες στον πυρήνα τους, υπερβολικά προσανατολισμένες στην κουλτούρα του TikTok), αλλά εκφράζουν κάτι αληθινό. Και αυτό είναι ότι πολλοί νέοι (και όχι μόνο νέοι) άνθρωποι σε όλο τον κόσμο δυσανασχετούν με την ανθρωπιστική κρίση που βρίσκεται σε εξέλιξη στη Λωρίδα της Γάζας και αναζητούν τρόπους για να διαμαρτυρηθούν. Σε αυτό το πλαίσιο, δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί η εξέλιξη της Γιουροβίζιον σε προνομιακή πλατφόρμα διεκδίκησης και υποστήριξης των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ. Η ταυτότητα φύλου (non binary) του φετινού νικητή από την Ελβετία είναι απλώς ενδεικτική. Επομένως, δεν μιλάμε για το μεσοαστικό, μεσήλικο, συντηρητικό κοινό των δεκαετιών του ’60 και του ’70 που παρακολουθούσε τον διαγωνισμό σαν να έβλεπε όπερα, αλλά για μια δυναμική, νεανική κοινότητα με στοιχειώδη πολιτική ταυτότητα. Το κοινό μοιάζει να ψηφίζει περισσότερο κόνσεπτ και λιγότερο τραγούδι, και απ’ ό,τι φάνηκε η Μαρίνα Σάττι είχε περισσότερο το δεύτερο και λιγότερο το πρώτο και κατέλαβε την 11η θέση.
Επισήμως, η αποβολή της Ολλανδίας λίγες ώρες πριν από τον τελικό δεν σχετίζεται με τις αναταράξεις που προκαλεί η νέα ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή. Το αν θα μάθουμε ποτέ τι πραγματικά συνέβη στο Μάλμε είναι το λιγότερο. Από το Σάββατο το βράδυ, ανάμεσα σε γιουχαΐσματα και θεωρίες συνωμοσίας για την εντυπωσιακή επίδοση του ισραηλινού τραγουδιού στην ψηφοφορία κοινού, η Γιουροβίζιον αφήνει πίσω της μια ολόκληρη εποχή. Στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, των fake news και της τοξικής αντιπαλότητας, κανείς δεν μπορεί να μείνει ουδέτερος. Πόσο μάλλον να τον υποδυθεί.
