Από τον στοχαστή και συγγραφέα Στέλιο Ράμφο (φωτ.) λάβαμε την ακόλουθη επιστολή:
«Αγαπητέ κύριε Μαγκλίνη,
Σας αποστέλλω, διά χειρός του φίλου Φώτη Βασιλείου, την κατάληξι καταγγελίας του Κωστή Παπαγιώργη στο περιοδικό “Σπείρα” (1978), για εκ μέρους μου λογοκλοπή του βιβλίου Totalite et infini, του Γάλλου φιλοσόφου Εμμανουέλ Λεβινάς. Πρόκειται για κείμενο υπογεγραμμένο από τον Διευθυντή του περιοδικού “Εποπτεία” στο τεύχος 31 του Φεβρουαρίου 1979, κείμενο που οφείλει το κύρος του επειδή ακριβώς την δημοσίευσί του ακολούθησε απόλυτη σιωπή. Το ίδιο το άρθρο του Κωστή Παπαγιώργη δημοσιεύθηκε πρόσφατα, μαζί με άλλα του κείμενα στον τόμο “Τα βιβλία των άλλων, ΙΙ” (σελ. 134-160), από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
»Εξ αφορμής της εκδόσεως αυτού του τόμου, την καταγγελία του Παπαγιώργη αναφέρει ο Σταύρος Ζουμπουλάκης στο κείμενό του “Από την πολεμική στη συμφιλίωση” (“Καθημερινή”, 4-5 Μαΐου 2024). Μάλιστα λίγες αράδες πριν, σημειώνει ότι από τους άλλους στοχαστές με τους οποίους είχε ασχοληθεί τότε ο Κωστής Παπαγιώργης, εγώ τον κέντριζα περισσότερο και αυτό “για λόγους που μπορεί να συνδέονται με ιδιωτικά πάθη (τα οποία πρέπει να μας αφήνουν παντελώς αδιάφορους) αλλά και για λόγους ουσιαστικούς”, οι οποίοι είχαν να κάνουν με το έργο μου. Μόνο που όταν γράφης με καθαρό μυαλό καθαρίζουν και τα συναισθήματα, ενώ όταν κυριαρχή το πάθος η σκέψι θολώνει και αργά ή γρήγορα γυρίζει αυτεπίστροφα εναντίον σου. Τα ιδιωτικά πάθη κάποτε εγκεντρίζουν ή εγκεντρίζονται μεταδοτικά, οπότε δεν είναι φρόνιμο να μας αφήνουν παντελώς αδιάφορους. Ευχαριστώ για τη φιλοξενία, Στέλιος Ράμφος».
«Ξέφραγο αμπέλι»
Στο περιοδικό «Εποπτεία» (Φεβρουάριος 1979, σελ. 184) ο Παναγιώτης Δρακόπουλος, διευθυντής Συντάξεως, αναφέρει τα εξής: «Είναι γνωστό ότι τα νεοελληνικά πνευματικά ήθη δεν βρίσκονται σε κανένα υψηλό βάθρο. Είναι επίσης γνωστόν ότι (και) η κριτική, για τους πλείστους των νεοελλήνων είναι ξέφραγο αμπέλι εντός του οποίου δύναται οιοσδήποτε να ασχημονεί ακαταπαύστως και αναιδώς. Η “Εποπτεία”, όπως γνωρίζουν καλά οι αναγνώστες της, ούτε συνηθίζει να κανακεύει ούτε φοβήθηκε ποτέ την άσκηση οξύτατης κριτικής· το αντίθετο μάλιστα. Και την ασκεί η ιδία, και την χειροκροτεί, ιδίως όταν προέρχεται από νέους ανθρώπους – ακόμα κι όταν διαφωνεί με τις απόψεις του κρίνοντος. Αλλά αυτή η στάση, προϋποθέτει οπωσδήποτε πρώτον μεν αποφυγή πάση δυνάμει της εμπλοκής των λεγομένων “προσωπικών”, δεύτερον δε ακριβή τεκμηρίωση της κριτικής. Ο κριτικός κρίνεται επίσης· και δεν επιτρέπεται να διεκδικήσει επιείκεια για λογαριασμό του, εφ’ όσον ορθώς δεν την παρέχει στους άλλους. Και κυριώτατα, ο κριτικός οφείλει να γνωρίζει πως όταν δεν τεκμηριώνει αυστηρά τις μομφές του, δεν ασκεί κριτικήν αλλά συκοφαντεί.
»Γι’ αυτές τις απόψεις, καλέσαμε τον κ. Κωστή Παπαγιώργη (Παπαγεωργίου) να επανορθώσει ένα –αθέλητο, πιστέψαμε– ατόπημά του: σε τελευταίο τεύχος ατάκτως εκδιδομένου περιοδικού, δημοσιεύθηκε κριτική του εκτάσεως 15 (δεκαπέντε!) σελίδων για το έργο του κ. Στέλιου Ράμφου. Σ’ αυτό τον κριτικό άθλο, υπάρχει μια φράση έωλη: ο κρινόμενος κατηγορείται ότι “ληστεύει” το βιβλίο του Λεβινάς Totalite et Infini, χωρίς ουδεμία εξήγηση του πώς και πού!
Οταν γράφης με καθαρό μυαλό καθαρίζουν και τα συναισθήματα, ενώ όταν κυριαρχή το πάθος η σκέψι θολώνει και αργά ή γρήγορα γυρίζει αυτεπίστροφα εναντίον σου.
Το ατόπημα είναι βαρύτατο. Διότι, αν σε μια τόσο εκτενέστατη κριτική δεν αφιερώνεις τρεις γραμμές για τη θεμελίωση της βαρύτερης κατηγορίας που μπορεί ν’ αποδοθεί σε συγγραφέα (της λογοκλοπής), μένεις ο ίδιος ο κρίνων αναπολόγητος και έκθετος. Κρίναμε αναγκαίο να προστατευθεί ο νεαρός κριτικός και επικοινωνήσαμε τηλεφωνικώς μαζί του, προτείνοντάς του να στοιχειοθετήσει την κατηγορία του ταχύτατα, και προσφέραμε όσες σελίδες μας χρειασθεί. Ο κ. Παπαγεωργίου δέχθηκε, ζητώντας λίγων ημερών προθεσμία για να γράψει το κείμενό του. Ζήτησε επίσης να μεσολαβήσουμε ώστε ν’ απαντήσει στο ίδιο τεύχος ο κ. Ράμφος. Επικοινωνήσαμε με τον κ. Ράμφο ο οποίος συνεφώνησε, αφού δεχθήκαμε να μην απαντήσει στην κριτική-μαμούθ αλλά μόνο στην τεκμηριωμένη πια, κατηγορία της λογοκλοπής. Ενημερώσαμε πάλι τον κ. Παπαγεωργίου και συμφώνησε.
Οταν μετά 15 μέρες περίπου επικοινωνήσαμε πάλι με τον κ. Παπαγεωργίου ζητώντας του το κείμενο, αρνήθηκε συνεργασία. Γιατί; Διότι, όπως ο ίδιος απήντησε, θα πρέπει σε ένα τεύχος να δημοσιευθεί γράμμα του θιγομένου συγγραφέα αιτούντος δημόσια εξηγήσεις από τον κριτικό, και μετά, μόνον εφ’ όσον εύρισκε το ύφος της αίτησης προσήκον, θα απαντούσε! Υποδείξαμε στον κ. Παπαγεωργίου ότι το πρόβλημα δεν είναι ο κ. Ράμφος –ο οποίος δύναται να αδιαφορεί επιχαίρων– αλλά ο ίδιος και η έκθετη κριτική του. Εξηγήσαμε ότι αυτός έπρεπε να τεκμηριώσει, αδιαφόρως της στάσεως του θιγομένου. Ο κ. Παπαγεωργίου δεν συμφώνησε μαζί μας, “για λόγους τυπολογικούς”!
»Ετσι, η ώρα των προσωπικών τηλεφώνων και ιδιωτικών επαφών ετελείωσε. Σ’ αυτόν τον τόπο πρέπει επιτέλους ν’ αναλαμβάνουμε την ευθύνη αυτού που λέμε κι αυτού που γράφουμε. Και πρέπει οι κρίνοντες να μάθουν να έχουν μέγιστη υποχρέωση καθαρότητας στάσεως. Γι’ αυτό καλούμε δημόσια πλέον τον κ. Παπαγεωργίου να τεκμηριώσει την κατηγορία του. Προσφέρουμε τις στήλες μας για να πάψουν πια τα “ελληνικά” μας, το ανερμάτιστο κουτσουμπολιό, προς όφελος της επιστημονικής κριτικής. Αλλως, ο κ. Παπαγεωργίου αναλαμβάνει τις ευθύνες και τις συνέπειες της ανευθυνότητάς του».
