Το διώροφο σπίτι της οδού Κέας 7, πάνω από την Πατησίων στο ύψος της Κολιάτσου, ήταν από μόνο του μια μικρογραφία της αστικής Αθήνας του 1930. Είναι ένα από εκείνα τα σπίτια που σε κάνουν να σταθείς, να νιώσεις και να σκεφτείς. Δύο πράγματα μου κινούσαν το ενδιαφέρον. Πρώτον, η στυλιστική γλώσσα, το αισθητικό ιδίωμα και το οικοδομικό ήθος. Και δεύτερον, η σπανιότητα, πλέον, και των τριών αυτών αρετών. Καθώς βάδιζα στα στενά της Κολιάτσου, στην πάνω πλευρά, σε νοητή ευθεία των ωραίων οδών Καλλινίκου και Πάτμου της κάτω πλευράς, είχα πλήρη επίγνωση των ανεπαίσθητων κινήσεων στον χρόνο: την υποχώρηση του μεσοαστικού συμπαγούς χαρακτήρα, σταδιακά μετά το 1975-80, και τη μετέωρη παλινδρόμηση των τελευταίων ετών. Νιώθει κανείς τον θρυμματισμό και την αμήχανη κατά περίπτωση παλινόρθωση.
Αυτά τα σπίτια της Πατησίων, τα διώροφα, τα αστικά, τα απολύτως αξιοπρεπή και χαμηλόφωνα, εκείνα τα σπίτια που εξέπεμπαν ένα σήμα κοινωνικής συνοχής και αντανακλούσαν μία κουλτούρα αστικού θερμοκηπίου, δεν εκτιμήθηκαν όταν ήταν ακόμη πολλά. Σήμερα, που σπανίζουν, μετά τις αθρόες κατεδαφίσεις που συνεχίζονται, εκπροσωπούν –για κάποιους– ένα κεφάλαιο αθηναϊκού πολιτισμού.
Και καθώς παρατηρούσα την εξώθυρα της οδού Κέας, σφυρήλατη με όλη εκείνη τη μαστοριά και την τέχνη κάποιων μαστόρων και κάποιων εργαστηρίων που δίχως να το ξέρουν έφτιαχναν την κληρονομιά του αύριο, έβλεπα ταυτόχρονα όλη τη διεθνή διάσταση αυτής της αθηναϊκής πόρτας. Είναι συγκινητικό να διαπιστώνεις τη διασπορά όλων των διεθνών αισθητικών ρευμάτων στις αστικές συνοικίες του Μεσοπολέμου, να βλέπεις τη διεθνή αρ ντεκό, με τα σφυρήλατα μοτίβα, σαν υφαντά, με τους έλικες, τις δίνες, τα κύματα και τα κυμάτια, τις παγωμένες κρήνες και τα ψαροκόκαλα, όλα όσα διακόσμησαν αντίστοιχες πόρτες και θυρώματα στη Νέα Υόρκη, το Παρίσι και τη Βουδαπέστη, να προσαρμόζονται με τόση φυσικότητα στα δρομάκια των αθηναϊκών συνοικιών. Εως ότου καταγραφεί στη συνείδησή μας αυτή η σύμπλευση της Αθήνας με τα διεθνή ρεύματα του 20ού αιώνα, θα τα έχουμε όλα αφανίσει.
Και το πιο συγκινητικό είναι ότι αυτή η διεθνής γλώσσα αποκτούσε τοπική ταυτότητα μόλις προσγειωνόταν και εφαρμοζόταν στον αθηναϊκό χωματόδρομο, δίπλα στα άλλα σπίτια τα προγενέστερα του 1900, τα μεταγενέστερα του 1915-1925 και τα σύγχρονα του πρώιμου μοντερνισμού γύρω στο 1935. Ενα χαρμάνι αισθητικής που εξέβαλε όλο σε μία και μόνο λέξη: «Αθήνα». Σε αυτές τις σκέψεις σε βάζει ένα απλό σπίτι στην οδό Κέας. Στέκει βουβό και αφηγείται. Αν βρεθείτε εκεί στην περιοχή, ανηφορίστε λίγο ακόμη για να δείτε ένα ακόμη, στον αριθμό 15 της οδού Κέας. Αυτά τα δύο σπίτια μας δείχνουν το μέτρο της αθηναϊκής συνοικίας όταν απέκτησε συμπαγή μορφή στη δεκαετία του 1930. Είναι μια ιστορία ωριμότητας. Μια ιστορία ενηλικίωσης.
Γι’ αυτό όταν στέκεσαι βουβός παρατηρητής μπροστά στα απομεινάρια εκείνης της ορμής, μονολογείς αναλογιζόμενος τους κύκλους του χρόνου. Η σφυρήλατη πόρτα είναι έργο τέχνης σε αυτόν τον μικρό δρόμο πάνω από την Πατησίων. Αλλά, να, που και τα κουδούνια που διατηρούν ακόμη το όνομα του ενοίκου, με εκείνη τη βαθυτυπία των παλαιών επισκεπτηρίων μιας άλλη εποχής, έχουν αποκρυσταλλώσει, για πόσο ακόμη, τον βηματισμό των Αθηναίων που ανήκαν σε άλλες γενιές, και που χάρηκαν και αγάπησαν αυτήν την ίδια πόλη.
Τα περισσότερα κινητά διακοσμητικά και χρηστικά εξαρτήματα στα παλιά σπίτια έχουν λεηλατηθεί. Ολα όσα σώζονται από σπίτια που κινδυνεύουν να χαθούν, κουδούνια, αριθμοί, φωτιστικά, ποδόμακτρα, ρόπτρα, θα μπορούσαν να ανήκουν σε ένα μελλοντικό μουσείο του αθηναϊκού αστικού πολιτισμού.
