ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΕΡΕΜΕΤΗΣ
Βασανιστήρια στην ΕΣΑ.
Ενα σενάριο (χωρίς πλατεΐτσα στην Κοκκινιά)
εκδ. Πόλις, σελ. 223
Τον Φλεβάρη του 1973, ο δευτεροετής φοιτητής του Οικονομικού Τμήματος της Νομικής Αθηνών Δημήτρης Σερεμέτης στρατεύεται με βάση τον νόμο 1347/73. Ο νόμος διέκοψε την αναβολή στράτευσης σε ενενήντα φοιτητές ενεργά μέλη του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος κατά της στρατιωτικής χούντας των συνταγματαρχών του 1967. Ενα ελαφρύ φύσημα στην καρδιά επιτρέπει στον φοιτητή να αποστρατευτεί, να επιστρέψει στη σχολή και να συνεχίσει την αντιδικτατορική δράση του – για να αποδειχθεί πως η «καλή τύχη» του τού επιφύλασσε πολύ οδυνηρότερες δοκιμασίες. Τρεις μήνες αργότερα συλλαμβάνεται και παραδίδεται στην ΕΣΑ για να παραμένει τρεισήμισι μήνες έγκλειστος στο έλεος των άτεγκτων βασανιστών της Στρατιωτικής Αστυνομίας.
Το κείμενο αποτελεί ένα ημερολόγιο του πάθους των 105 ημερών κράτησης του Δημήτρη Σερεμέτη. Χρειάστηκαν βέβαια πενήντα χρόνια για να ωριμάσει μέσα του η απόφαση να δημοσιοποιήσει την περιπέτειά του, παρότι είναι προφανές πως αμέσως μετά την απελευθέρωσή του ανέπλασε και σημείωσε τα πάντα λεπτό προς λεπτό έτσι ώστε να παραθέτει σήμερα ενέργειες και πρόσωπα σαν να ήταν χθες. Μέσα από τις σελίδες του παρελαύνει η πληθώρα από τα απαίσια ονόματα βασανιστών –Θεοφιλογιαννάκος, Σπανός, Παπαχαραλάμπους, Σερίφης, Καίνιχ, Λούκυ Λουκ, Τσέλιγκας κ.ά.– και η ανείπωτη αγριότητα των δοκιμασιών που του επέβαλαν.
Το κείμενο είναι γραμμένο σε πρώτο, σε δεύτερο και σε τρίτο πρόσωπο στην προσπάθεια του συγγραφέα να διαχειριστεί την οδύνη προκειμένου να μπορέσει να βάλει σε λόγια το απάνθρωπο – την εμπρόθετη πρόκληση βαριάς σωματικής βλάβης με σκοπό την πρόκληση πόνου και τη συντριβή ενός ανυπεράσπιστου κρατουμένου. Η αινιγματική φράση του τίτλου «Ενα σενάριο (χωρίς πλατεΐτσα στην Κοκκινιά)» αφορά την απειλή των βασανιστών πως θα τον σκοτώσουν και το μόνο που θα μείνει από αυτόν θα είναι το όνομά του σε κάποια μικρή πλατεία της Κοκκινιάς.
Αναπλάθοντας εκ των υστέρων διλήμματα και πράξεις πριν από τη σύλληψή του, ο συγγραφέας αναδεικνύει επίσης τον παραλογισμό των εκτιμήσεων του 19χρονου που υπήρξε τότε και προσπαθεί να καταλάβει την αιτία τους – λανθασμένος υπολογισμός; άγνοια κινδύνου; ανοησία; παράλογο φιλότιμο; δέος απέναντι στο Κόμμα; Διότι ως μέλος του παράνομου φοιτητικού μηχανισμού του ΚΚΕ, ανέλαβε τη φύλαξη παράνομου υλικού μία ημέρα πριν από την προγραμματισμένη δημόσια ομιλία του η οποία οδήγησε στη σύλληψή του. Φορτώθηκε έτσι επιπλέον την προσπάθεια να μη θέσει σε κίνδυνο τους φίλους στο σπίτι των οποίων, εν αγνοία τους, βρισκόταν το υλικό.
Το κείμενο προστίθεται στη μακρά παράδοση ελληνικών και ξένων μαρτυριών και λογοτεχνικών αναπλάσεων απάνθρωπων βασανισμών, όπως είναι τα κείμενα των Περικλή Κοροβέση, Κίττυς Αρσένη, Αναστασίου Μήνη, Γιάννη Σεργόπουλου, Παναγιώτη Κανελλάκη, Κωστή Γιούργου, Φίλιππου Γελαδόπουλου, Θέμου Κορνάρου, Αντρέα Φραγκιά, Νίκου Κάσδαγλη, Θανάση Βαλτινού, Ηλία Μαγκλίνη κ.ά. – για να περιοριστώ στις ελληνικές περιπέτειες του Εμφυλίου και της χούντας.
Το μάκρος και η ποικιλία του καταλόγου δείχνει πως η μοχθηρία αποτελεί εγγενές συστατικό του είδους μας. Μια διάκριση ωστόσο που θα μπορούσε να γίνει ανάμεσα σε αυτούς τους βασανισμούς και στους βασανισμούς όπως εμφανίζονται στα κλασικά κείμενα των Πρίμο Λέβι, Ζαν Αμερί, Γκίντερ Αντερς, Ελί Βιζέλ, Ιάκωβου Καμπανέλλη κ.ά. είναι πως στόχος των ελληνικών βασανισμών ήταν η συντριβή των κρατουμένων εξαιτίας των πεποιθήσεών τους έτσι ώστε να επιστρέψουν στην κοινωνία άβουλα ενεργούμενα. Ο στόχος των βασανισμών στο Ολοκαύτωμα υπήρξε, αντιθέτως, η ολοκληρωτική εξάλειψη των κρατουμένων εξαιτίας της ράτσας και της ταυτότητάς τους. Μικρή βέβαια παρηγοριά αυτή η διαφορά.
