«Πού βρίσκεται η βάση σας», ρωτώ την εικαστικό Ιριδα Τουλιάτου, θέλοντας να μάθω πού έχει το εργαστήριό της. «Η βάση μου είναι το μυαλό μου», απαντάει και εμμέσως παίρνω την απάντησή μου.
Βρισκόμαστε στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών (ΕΙΕ), στον ισόγειο χώρο κοντά στην είσοδο, και έχει μόλις ολοκληρωθεί η δημοσιογραφική ξενάγηση στην έκθεση «Before and after science», σε επιμέλεια Γαλήνης Νόττι. Πρόκειται για τη νέα ανάθεση του οργανισμού ΝΕΟΝ στο πλαίσιο του προγράμματος «Εργο στην Πόλη 2024».
Η παρούσα έκθεση αναπτύσσεται στον εξωτερικό χώρο, στον χώρο υποδοχής και στη Βιβλιοθήκη Επιστήμης, Τεχνολογίας και Πολιτισμού «Κ. Θ. Δημαράς» του ιδρύματος. Ο τίτλος, δάνειο από τον ομότιτλο δίσκο του μουσικού Μπράιαν Ινο, αποτυπώνει τη ζωντανή και εργαστηριακή διαδικασία σύνθεσης των έργων της καλλιτέχνιδος, μια δουλειά που επιδιώκει να συγχρονίσει λειτουργικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνθήκες.
Η έκθεση διαρθρώνεται σε εννέα παρεμβάσεις – εικαστικές χειρονομίες. Στους μήνες της προεργασίας η καλλιτέχνις δούλεψε στη βιβλιοθήκη μελετώντας τις δομές και τις υποδομές του κτιρίου, προσπαθώντας να καταλάβει τις εργασιακές σχέσεις που λαμβάνουν χώρα εντός του και τους τρόπους λειτουργίας αυτού του στιβαρού επιστημονικού και κοινωνικού συστήματος.
Αλλάζοντας την τονικότητα
«Δεν παρουσιάζω αντικείμενα στις εκθέσεις μου», απαντάει η κ. Τουλιάτου όταν τη ρωτώ για το περιεχόμενο της εργασίας της. «Προσπαθώ μέσω της καθημερινής επαφής να δουλέψω πάνω στις βιωμένες σχέσεις κάθε περιβάλλοντός όπου φιλοξενούμαι, γι’ αυτό και η επιθυμία μου εξαρχής ήταν να παρουσιαστούν τα έργα σε χώρους που λειτουργούν, την ώρα που είναι ανοιχτοί για τους εργαζομένους και το κοινό. Με γοητεύουν οι “τρύπες” σε τέτοια περιβάλλοντα, θέλω να εισχωρήσω δημιουργώντας συμβιωτικά έργα που παραμένουν σχεδόν αόρατα αλλάζοντας μόνον ελαφρά την τονικότητα του κτιρίου», καταλήγει.
Αυτή η πρόθεση είχε ως επακόλουθο μια σειρά συναντήσεων και διαπραγματεύσεων μεταξύ του ιδρύματος, της εικαστικού και του ΝΕΟΝ. Ετσι, το «Before and after science» κατάφερε εκτός των άλλων να διευρύνει το ωράριο της βιβλιοθήκης του ΕΙΕ, ενός από τους πιο λειτουργικούς και αρχιτεκτονικά καλοσχεδιασμένους χώρους για μελέτη που έχουμε επισκεφθεί. Βρίσκεται στο ισόγειο του κτιρίου του ΕΙΕ, ενός τοπόσημου της πόλης με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική των Δοξιάδη και Πικιώνη.
«Επιθυμία μου εξαρχής ήταν να παρουσιαστούν τα έργα σε χώρους που λειτουργούν, την ώρα που είναι ανοιχτοί για τους εργαζομένους και το κοινό», λέει η καλλιτέχνις για τη συνεργασία της με τον οργανισμό ΝΕΟΝ και το ΕΙΕ.
Εδώ εκτίθενται τέσσερα έργα –δύο στο εξωτερικό αίθριο και δύο εντός– που όλα σχετίζονται με τη μέτρηση του χρόνου, από το «Romantisme», τη σύνθεση με άνθη και φυλλώματα που «ακολουθούν» την πορεία του ήλιου, έως τους ακρυλικούς θαλάμους κενού, με μανόμετρο, βαλβίδες, εκχυλίσματα μελανιού και χαρτιού στο «Science and Science After Science», και το ψηφιακό ρολόι του «Acta Arithmetica» που συντονίζεται με την επέκταση του ωραρίου λειτουργίας της βιβλιοθήκης εμφανίζοντας μια ρευστή ώρα εκτός του συνεχούς 24ώρου συστήματος μέτρησης «σημειώνοντας τον συναισθηματικό χρόνο, ή μάλλον τον χρόνο όπως τον βιώνουμε, την ακραία βραδύτητά του σε στιγμές πίεσης, ή τη βιασύνη του όταν θέλουμε να παραμείνει», σύμφωνα με την επιμελήτρια.
Εστιάζοντας στη «θεσμική κριτική», την κριτική ενός θεσμού (συνήθως μουσείο ή γκαλερί) ως καλλιτεχνική πρακτική, ο οργανισμός ΝΕΟΝ δείχνει φέτος ότι συμπορεύεται με τα διεθνή ρεύματα στη σύγχρονη τέχνη, ενώ η έκθεση θα γίνει ιδιαίτερα αγαπητή στους ξένους επιμελητές και φιλότεχνους, οι οποίοι από την αρχή του καλοκαιριού έρχονται στην Ελλάδα για μια σειρά εικαστικών γεγονότων στην πρωτεύουσα και στα νησιά. Καθώς πρόκειται για μια απολύτως διανοητική εργασία η οποία ελάχιστα ενδιαφέρεται για την υλικότητα, θα υπάρχει η δυνατότητα δωρεάν ξενάγησης του κοινού με την ηχογραφημένη φωνή της καλλιτέχνιδος που εξηγεί τα έργα.
Οσο για την Ιριδα Τουλιάτου, που τα τελευταία τέσσερα χρόνια βλέπει τη δουλειά της να αναγνωρίζεται από μεγάλα διεθνή ιδρύματα, την επόμενη εβδομάδα αναχωρεί για τη Βασιλεία, όπoυ συμμετέχει στο Parcour της Art Basel, την ενότητα για την τέχνη στον δημόσιο χώρο.
«Before and after science», Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών, Βασιλέως Κωνσταντίνου 48. Διάρκεια έκθεσης έως τις 7 Ιουλίου.
